Sedert de invoering van de codificatie in Suriname op 1 mei 1869 werd in artikel 80 van het SBW het monogame huwelijk opgenomen. Nu mochten de ingezetenen en de vrij verklaarde slaven een wettelijk huwelijk aangaan d.w.z. een huwelijk tussen één man en één vrouw (=monogamie). In Boek 1 van het SBW zijn de procedurele regels opgenomen. Het concubinaat, buitenechtelijke samenleving tussen een man en een vrouw, bestond reeds lang. In het ontwerp nieuw SBW (artikel 87a) is deze samenlevingsvorm NU wel opgenomen.
De gemelde situatie (sub 1) bleef totdat er contractarbeiders uit Brits-Indië en Nederlands Oost Indie kwamen om het werk op de plantages te verrichten. Zij namen hun zeden en gewoonten alsook hun godsdienstige huwelijk mee. Echter had hun huwelijk geen wettelijke basis in Suriname. Zulks had erfrechtelijke consequenties. Niettegenstaande heftig protest zijdens de Koloniale Staten van Suriname heeft Gouverneur Prof. Dr. Kielstra -conform van de Koning verkregen bevoegdheid- twee Huwelijksbesluiten uitgevaardigd. Huwelijksbesluit Moslims en Huwelijksbesluit Hindoes GB 1949 no’s 149 en 150. Deze godsdienstige huwelijken hadden dezelfde rechtsgevolgen als BW-huwelijk. Deze Besluiten zijn in 1973 ingetrokken. [Zie in dit verband de Wet van 10 september 1973, houdende nieuwe regelen betreffende huwelijksvoltrekking en huwelijksontbinding (Herziening Huwelijksrecht 1973) GB 1973 no. 140, voorts SB 2003 no. 44). In dit verband dient vermeld te worden dat, in tegenstelling tot Nederland, Suriname (nog) geen homohuwelijk, lesbohuwelijk en geregistreerde partnerschap kent.
Andere samenlevingsvormen die elders kunnen voorkomen;
- Monogamie: huwelijk (samenleving) van één man met één vrouw (art. 80 SBW) ;
- Homogamie: is in de maatschappelijke betekenis als twee mensen met belangrijke overeenkomende kenmerken zoals klasse, opleiding en religie elkaar huwen. En een homogaam kan iemand zijn die zonder relatie is en “het” alleen met zichzelf doet, m.a.w. zich zelf seksueel bevredigt.
- Bigamie: het gelijktijdig met twee personen gehuwd zijn, hetgeen bij ons strafbaar is gesteld. En bigamist is iemand die bigamie pleegt.
- Polygamie: een samenlevingsvorm met meer dan één partner.
- Polyandrie: huwelijk (samenleving) van één vrouw met meer dan één man tegelijk.
- Polygynie: huwelijk (samenleving) van één man met meer dan één vrouw.
- Promiscuiteit: iedereen doet het met iedereen, d.w.z. volledig vrije seks. In het Amazonegebied (Brazilie) zou een oeroude Indianenstam bestaan, binnen welke zulks voorkomt. En als een gebrekkig kind geboren wordt, wordt dat door de moeder op last van de dresiman levend begraven.
- Latrelatie: (living-apart-together): geen gezamenlijke huishouding. Elke partner woont apart, doch hebben wel contact met elkaar.
- Latorelatie: (living-apart-together-overseas: bv Suriname-Nederland) : gehuwde man woont in Suriname en de gehuwde vrouw met kinderen zit in Nederland of omgekeerd. Er ontstaan relatievormen over en weer, maar het huwelijk wordt formeel in tact gelaten.
- Knipperlicht-relatie: een verhouding waarbij het tussen de partners nu eens aan en dan weer uit is.
- Leviraathuwelijk of zwagerhuwelijk: samenlevingsvorm van een man met de weduwe van zijn overleden broer. (Bekend in het Oude Testament).
Polyamorie, een bijzondere vorm van samenleving
Deze leefwijze vertoont gelijkenis met polygamie, maar er zijn verschillen. Polyamorie (Engels: Polyamory) staat voor een levenswijze waarbij erkend wordt dat het mogelijk is om van meer dan één persoon tegelijk te houden. Deze leefwijze uit zich in relaties waarbij vriendschap, intimiteit, een emotionele band, spirituele verbondenheid en/of seksualiteit ingredienten zijn. (Wikipedia).
Er zijn binnen de definitie polyamorie veel verschillende relatievormen mogelijk, maar ze hebben gemeenschappelijk dat deze gebaseerd zijn op liefde, openheid, eerlijkheid en respect. Goedkeuring van alle betrokkenen is een belangrijk aspect. Het zal duidelijk zijn dat een goede, open communicatie hierbij onmisbaar is. Personen die op deze wijze leven worden ook wel polyamoreus of polyamorisch genoemd, meestal afgekort tot poly. Poly zijn betekent dat je ervoor openstaat om meerdere intieme relaties tegelijk aan te gaan. Wanneer je poly bent, betekent dat niet vanzelfsprekend dat je ook daadwerkelijk meerdere Intieme relaties onderhoudt. Je kunt poly zijn en geen enkele intieme relatie hebben.
Polyamorie heeft haar eigen symbool. Het meest gebruikte symbool voor polyamorie is het hart met het punt naar beneden en daarin het liggend cijfer 8 als onderscheidingsteken. [Een ander symbool is de afbeelding van een papagaai, want in het Engels wordt “poly” uitgesproken als Polly, een aan deze vogels veel gegeven naam].
Veel monogamisten, die dus monogamie aanhangen, definiëren trouw als een verbintenis hebben met slechts één partner (tegelijkertijd), zonder andere seksuele of relationele partners te hebben tijdens de relatie. De poly-versie hiervan is polyfideliteit, een specifieke vorm van polyamorie gedefinieerd door een duurzame, seksueel exclusieve verbintenis met meerdere partners.
Polyamoreuzen benaderen hun relaties meestal pragmatisch. Zij aanvaarden dat zijzelf en hun partners soms fouten zullen maken en niet altijd aan het ideaalbeeld zullen kunnen voldoen. Wanneer dit gebeurt, is communicatie een zeer belangrijk middel om eventuele schade die hierdoor ontstaat, te repareren.
Er is ook kritiek op polyamorie. In de meeste culturen wordt verwacht dat één persoon huwt met één partner. Ook culturen waar polygynie of polyandrie voorkomt, sluiten dan altijd een huwelijk om echtelijke verbintenis aan te geven. Voor het Westen is monogamie de norm. Maar volgens de polyamoristen is de mens van nature niet monogaam, en wordt hij tegen zijn natuur in “gedwongen” monogaan te leven. Polyamoristen zijn van mening dat veel mensen naast hun echtelijke relatie nog een tweede relatie hebben, stiekem of niet. Polyamorie probeert, naar eigen zeggen, de natuur met cultuur te verzoenen op basis van openheid, wederzijds respect en vertrouwen.
Ten slotte enkele veel gestelde vragen over polyamorie. Wat zijn de regels van polyamorie?
Niemand heeft er patent op hoe het moet gebeuren. Het enige wat iemand kan doen is luisteren naar andere polyamoreuze mensen hoe zij het doen. Wat je mag doen, wat je niet mag doen en integreren in je eigen levensstijl. Blijf open en eerlijk tegen je partner(s), en corrigeer je levensstijl indien het voor jou mogelijk is.
Zijn polyamoreuzen biseksueel? Sommigen zijn biseksueel, anderen niet: nog anderen hebben zelfs helemaal geen seks. De beste manier om het te weten is door het te vragen en niet te veronderstellen. Tot zover enkele bijzonderheden over polyamorie.
Slotopmerking
Wanneer wij de samenlevingsvormen nogmaals in beschouwing nemen dan zou voorzichtig geconcludeerd kunnen worden dat in deze veranderende wereld, waarin technologische ontwikkelingen de boventoon voeren, een groot deel der mensheid vrijheid verkiest boven gebondenheid.
Het monogame huwelijk, waarin een kind opvoeding en onderwijs onder direct toezicht der ouders geniet, schijnt langzaam maar zeker plaats te maken voor polygamie c.q. polyamorie. Polyamoristen zijn van mening dat veel gehuwde personen –naast hun echtelijke relatie – stiekem nog een tweede c.q. derde relatie hebben. [In Suriname ook!].
Zonder partij te kiezen zou voorzichtig gezegd kunnen worden dat een mens open schijnt te staan voor meerdere intieme relaties tegelijk. 0f zulks wetenschappelijk is aangetoond, is ons niet bekend. Wel is zeker dat onze normen en waarden aan het vervagen zijn!
We merken dat er een strijd gaande is tussen monogamisten en polyamoristen . Wie zal de strijd winnen?
We hebben gemeend de diverse samenlevingsvormen bij wijze van voorlichting, in het kort te bespreken. Het is niet de bedoeling hierover in polemiek te treden. Een andere kijk op danwel aanvulling van de materie is uiteraard welkom.
Mr. André J. Saheblal.
Gepen. Dir Juspol en Oud Hfd Docent rechten Adek UvS
