Volgens de WHO zijn Cerebro Vasculaire Accidenten (CVA) de 2e doodsoorzaak in Suriname1.
Uit een recent onderzoek, welke lokaal is uitgevoerd, blijkt dat 3 op de 100 mensen een CVA heeft gehad in Paramaribo2.
Een CVA treedt op als gevolg van een verstopping of scheur in een hersenbloedvat, waardoor een deel van de hersenen niet of onvoldoende van bloed voorzien wordt, met als gevolg vaak (irreversibele) schade van een deel van de hersenen die door het desbetreffende bloedvat van bloed wordt voorzien.
In 80% van de gevallen gaat het om een herseninfarct of ischemisch CVA, waarbij er een vernauwing/ verstopping optreedt van een hersenbloedvat door aderverkalking of een bloedprop. Bij de overige 20% gaat het om een scheur in een hersenbloedvat, en spreekt men van een hersenbloeding of hemorrhagisch CVA.
Afhankelijk van de lokatie van de schade in de hersen kunnen mensen klachten krijgen zoals verlammingsverschijnselen aan 1 zijde van het lichaam (arm/ been en gelaat), spraak- en begripstoornissen, visusklachten en coordinatiestoornissen.
Om de hersenschade bij herseninfarcten te minimialiseren is het belangrijk om patienten zo snel mogelijk na ontstaan van bovengenoemde klachten te behandelen middels thrombolyse.
Bij thrombolyse wordt binnen 4.5 uur na ontstaan van de klachten een sterke bloedverdunner (rT PA/ alteplase) direkt in het bloed ingespoten, waardoor het bloedstolsel in een bloedvat wordt opgelost, en de schade aan het hersenweefsel beperkt blijft of helemaal niet optreedt.
Bij ernstige en irreversibele schade van de hersenen treedt invaliditeit op, waardoor men in de meeste gevallen afhankelijk wordt en hulp van een andere nodig heeft, ook tewel mantelzorger genoemd.
Uit een klein onderzoek verricht door medische studenten van ADEKUS, o.l.v. A. Jarbandhan (Fysiotherapeut), bij leden van de ‘Vereniging Verder na een Beroerte’ blijkt dat de meeste mensen bekend zijn met een combinatie van diabetes mellitus (suikerziekte) en hypertensie (55.6% van de leden). Deze 2 aandoeningen behoren naast o.a. ook een verhoogde leeftijd, roken en hypercholesterolemie tot de grootste risicofactoren om een CVA te krijgen.
Vanwege de vaak vrij intensieve zorg, die een CVA patient vereist, raken mantelzorgers veelal overbelast. Ook is er bij de mensen na een doorgemaakte CVA vaak sprake van arbeidsongeschiktheid, vanwege restverschijnselen en/of blijvende invaliditeit. Dit heeft dus ook een impact op de financieële situatie binnen het gezin. Een gezonde en gebalanceerder levensstijl op na houden is bij deze groep dan ook een uitdaging.
Verder is uit het bovengenoemd onderzoek gebleken dat het risico op het krijgen van een CVA vanaf het 40e levensjaar verhoogd is, met een piek tussen 51-60 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd in Europa en de Verenigde Staten veel hoger ligt, meestal rond 70-80 jaar. Een gezonde levenstijl is dus enorm belangrijk ter voorkoming ervan; ‘Gezond ouder worden’ is daarom van belang. Genoeg groenten en fruit eten, dagelijks bewegen en niet roken zijn belangrijke adviezen hiervoor.
Volgens de neurologen verbonden aan het Academisch Ziekenhuis in Paramaribo (AZP) melden mensen met een doorgemaakte CVA zich veels te laat op de Spoedeisende Hulp (SEH), waardoor snelle en adequate behandeling/ medische interventie ter voorkoming van irreversibele schade aan de hersenen en langdurige invaliditeit, niet goed mogelijk is.
Het is dus daarom ontzettend belangrijk dat mensen met klachten die passen bij een beroerte (scheve mondhoek, eenzijdige verlammingsverschijnselen aan armen en benen, onduidelijke spraak of begripstoornissen) zich zo snel mogelijk en het liefst binnen 4 uur na onstaan van de klachten,zich aanmelden op de SEH van het AZP.
Mensen die een CVA hebben doorgemaakt en hun familieleden kunnen zich aanmelden bij de Vereniging Verder na een Beroerte, welke zich o.a. bezighoudt met het onderhouden van onderlinge contacten tussen deze groep van mensen en evt. begeleiding bij obstakels in het dagelijks leven bij deze groep.
Meer informatie naar de gemeenschap zal ervoor zorgen dat men meer inzicht krijgt in de risicofactoren voor het krijgen van een CVA, maar men tegelijkertijd ook de symptomen hiervan herkent, waardoor zo snel mogelijk medische hulp gezocht kan worden ter voorkoming van irreversibele schade en langdurige invaliditeit.
Ook is het belangrijk dat er meer begrip ontstaat in de samenleving voor de groep mensen die een CVA heeft doorgemaakt.
Op 29 oktober 2020 is het World Stroke Day/ Wereld Beroerte Dag, waarbij er wereldwijd wordt stil gestaan bij de gevolgen en oorzaken van een CVA.
M.b.v. dit artikel willen de auteurs hiervan de awareness voor CVA bij de samenleving stimuleren.
Auteurs en ingezonden door:
- mw A. Jarbandhan, Fysiotherapeut, FMeW ADEKUS
- mw drs. W. Koendan, Neuroloog, AZP
Referenties
1. Organization PAHOaWH. Country report: Suriname: Pan American Health Organization; 2018.
2. A. V. Jarbandhan MJMH, R. Buys, F. S. Diemer, S. M. Baldew, J. Aartman, L. M. Brewster, G.A. van Montfrans, G.P. Oehlers, H.E.J. Veeger, J.Toelsie, L. Vanhees. Prevalence of self-reported stroke in association with ethnic background within a multi-ethnic population in Paramaribo, Suriname: Results from the HeliSur study. Neurology Asia 2016;21:303-10.
