De Centrale Bank van Suriname heeft enkele dagen terug een communiqué uitgegeven waarin een infolijn wordt aangekondigd ten behoeve van ‘wisselkoersovertredingen’. Bij wisselkoersovertredingen denken we, omdat wij een rechtstaat zijn, uitsluitend aan het niet naleven van regels of nadere regels die bij of krachtens de wet of middels regelgeving zijn vastgesteld. In het communiqué noemt de CBvS enkele regels, maar verzuimt de bank om te zeggen in welke wet of wettelijk voorschrift deze regels zijn vastgelegd en/of op basis van de bevoegdheid gegeven uit welke wet(-of regelgeving) deze regels zijn uitgevaardigd door de bank. De regels die in het communiqué zijn genoemd en waarvoor de burgerij afgeraden wordt die te overtreden, dus de ‘wisselkoersovertredingen’ niet te plegen, zijn als volgt. Het eerste enige ‘verbod’ (regel) in het communiqué is het hanteren van een verkoopkoers dan de gepubliceerde verkoopkoers van de CBvS voor de Amerikaanse dollar. De verkoopkoers van de andere valutasoorten zoals de euro moeten hiervan worden afgeleid van de CBvS dollarkoers en de internationale koersnoteringen. Met ‘internationale koersnoteringen’ is de CBvS wel vaag, ze behoort concreet aan te geven wie de verhouding tussen de dollar en de euro bepaalt. Wij gaan ervan uit dat het bericht van de CBvS niet alleen gericht is op de legale en illegale verkopers en opkopers van dollars en andere valuta, maar ook op bedrijven die dagelijks hun prijzen bepalen met een valutaomrekening. De regel is dus in eerste instantie van toepassing op de valutakopers en –opkopers. Dat zijn de staats- en commerciële (deviezen)banken, de cambio’s en de illegale (straat-/huis-)wisselaars. Maar de regel is ook van toepassing op de bedrijven die koersen hanteren om de prijzen van hun diensten of goederen te bepalen, voor hen zijn ook de sancties genoemd in het bericht van toepassing. Het bericht vermeldt dat de door CBvS gepubliceerde wisselkoersen voor ‘de gehele economie’ gelden. Wanneer de bevoegde autoriteiten de informatie krijgen dat een hoge koers wordt gehanteerd omdat men ergens een hogere dan de CBvS-koers heeft gebruikt, dan kunnen zowel dat bedrijf dat de hogere koers hanteert als de verkoper van die valuta die gebruikt is gaan aanpakken. De CBvS stelt in haar bericht dat ze ‘geëigende maatregelen’ zal treffen tegen overtreders die onder haar toezicht vallende financiële instellingen zijn. Voor andere bedrijven zullen andere ‘bevoegde overheidsinstanties en autoriteiten’ passende maatregelen treffen. We zouden hier dus kunnen denken aan het ministerie van EZ.
De vraag rijst nu op basis van welke wet de CBvS deze maatregel mag afvaardigen en of je sancties mag opleggen aan overtreders. In het bericht is die wettelijke regeling niet genoemd waarin de in het bericht genoemde regel is opgenomen of van waaruit de CBvS haar bevoegdheid afleidt. We denken echter in de eerste plaats aan de Bankwet. Dan zien wij dat de CBvS tot taak heeft het uitoefenen van toezicht op het bank- en kredietwezen, het pensioen- en assurantiewezen, het geldwisselverkeer en op het overmakingenverkeer van financiële middelen van en naar het buitenland, één en ander op voet van de daarvoor geldende wettelijke regelingen. Dat is dus toezicht op regels die in andere wetten zijn vastgelegd. Ook heeft de CBvS tot taak ‘het bevorderen van de stabiliteit in de waarde van de geldeenheid van Suriname’ (SRD). De CBvS kan de koersen voor het deviezenverkeer in Suriname vaststellen. Dit kan (ook) vaststelling van maximum- en minimumkoersen inhouden. Het niet hanteren van deze koers is in de Bankwet niet strafbaar gesteld. In deze wet staat ook niet dat de CBvS regels mag maken met betrekking tot de wisselkoers en op de overtreding daarvan eigen sancties mag opleggen. Dan kijken we naar de Wet Kredietinstellingen die aangeeft dat de CBvS, ter bevordering van de stabiliteit van de SRD, aan de kredietinstellingen en kredietverenigingen, algemene voorschriften voor bedrijfsvoering mag geven, maar die hebben niets te maken met de koers. Volgens de Wet Toezicht Bank- en Kredietwezen 2011 geeft de CBvS vergunning aan kredietinstellingen (die over het algemeen banken zijn). In de Wet Toezicht Geldtransactiekantoren 2012 staat dat alleen de CBvS aan cambio’s en aan geldovermakingskantoren vergunning mag geven. De vergunninghouders zijn onder alle twee verplicht zich te houden aan de vergunningsvoorwaarden. Een voorwaarde kan zijn dat men zich houdt aan de CBvS-koersen, anders wordt de vergunning ingetrokken. Waarschijnlijk is het communiqué van de CBvS op deze wetten gebaseerd.
We memoreren dit omdat dit jaar nog door DNA een Wet Controle Valutaverkeer en Transactiekantoren (oftewel Valutawet) was aangenomen. Deze is op vordering van de VHP en de NPS door de kortgedingrechter opgeschort. De wet zou volgens deze partijen strijdig zijn met de grondwet en andere wetten en is opgeschort totdat de zaak in bodemprocedure wordt beslecht. De wet mag geen rechtskracht hebben totdat het Constitutioneel Hof een oordeel geeft over de (on)grondwettelijkheid hiervan. Critici zouden het wel eens zijn met het doel van de nieuwe wet, maar ze hebben grote twijfels of dat met de strenge regels ook bereikt zal worden. De vraag rijst nu of na enkele maanden strenge regels nu wel gaan werken, onder omstandigheden waar we zien dat de regeringsleden zelf niet disciplinair gedrag vertonen. We herhalen enkele regels uit de valutawet waar de VHP en de NPS tegen zijn geweest. Het is eenieder verboden voor vreemde valuta transacties een andere wisselkoers te hanteren dan de wisselkoers zoals gepubliceerd door de CBvS. Het is een ieder verboden contante vreemde valuta, over te maken, via een Wisselkantoor of welk ander medium dan ook, dan via de algemene banken, de CBvS of een geldovermakingskantoor. Voor alle geldtransacties geldt de wisselkoers, zoals die bij beschikking van de Bank is vastgesteld en door haar bekendgemaakt. Het is een ieder verboden om vreemde valuta in contanten te kopen bij een wisselkantoor of elk ander natuurlijk persoon of rechtspersoon. Het is een wisselkantoor verboden vreemde valuta aan een ander te verkopen dan aan de CBvS. Het is voor de algemene banken verboden om vreemde valuta te verkopen aan natuurlijke personen anders dan voor de voldoening aan onderhoudsverplichtingen, reis-, studie- en medische doeleinden of voor de aanzuivering van credit cards. De meeste van genoemde verboden zijn nu buiten werking. Indien de legale wegen geen dollars opleveren, wat gaan de mensen dan doen die noodgedwongen dollars moeten opkopen? Zullen ze dat niet doen bij de illegale ‘instanties’? Was dit niet 1 van de punten waarvoor men bezwaar had tegen de valutawet? Bij de valutawet waren de bezitters van de dollars (banken en cambio’s en andere illegalen) niet bereid om hun dollars te verkopen voor een koers die door derden (CBvS) zou worden voorgedicteerd. IS men daartoe nu opeens wel toe bereid?
