Tijdens gesprekken tussen vertegenwoordigers van de vakbeweging en Dagblad Suriname werden meerdere onderwerpen onder de loep genomen. Standpunten uit de samenleving houden in: “De arbeidspolitiek van de voorgaande regeringen bestond uit werkverschaffing. Als er niet voldoende werkplaatsen worden gecreëerd voor met name laaggeschoolde mensen, dan hoopt onrust zich op. Om uitbarstingen te voorkomen, werd de onrust weggekocht door de mensen een baantje, betaald door de belastingbetaler, te geven in het openbaar bestuur.”
De wal zal het schip keren
De econoom Armand Zunder, in zijn hoedanigheid van voorzitter van de Progressieve Werknemersorganisatie, is van mening dat zulks niet blijvend gedaan kan worden. “Op een gegeven moment zal de wal het schip keren. Op het moment wordt er SRD 300 miljoen per maand uitgegeven aan ambtenarensalarissen en het dikt verder aan.”
Primaire, secundaire en tertiaire sector
Volgens de vakbondsleider wordt er gesproken van primaire, secundaire en tertiaire sector. 20.000 personen verdienen hun brood in de primaire sector, zijnde landbouw, veeteelt, visserij en mijnbouw. In de secundaire sector (industrie, elektriciteit, gas, water, bouw en constructie) zijn er 38.000 tot 40.000 arbeidsplaatsen. De tertiaire sector, waarbinnen transport, communicatie, hotel, restaurant, bar, financiële instellingen, notarissen, accountants, consulenten en dergelijke worden gerekend, telt tussen de 90.000 en 95.000 arbeidsplaatsen.
Kleine arbeidsmarkt
“Wij hebben een kleine bevolking. De arbeidsmarkt groot 250.000 koppen wordt ingenomen door personen in de leeftijdscategorie tussen de 15 en 69 jaar. De meeste mensen werken in de particuliere sector. De overheid is 60.000 tot 70.000 arbeidsplaatsen log.”
De betere verdieners
“De betere verdieners zitten in de productie bij de multinationalen, Staatsolie, notarissen, banken, financiële instellingen, assurantiemaatschappijen en dergelijke. Het personeel bij de grote goudbedrijven ontvangen tussen de SRD 8000 en SRD 10.000. Dan heb je het middenkader in beter betaalde rangen en functies bij de overheid. Deze categorie verdieners zijn ook te vinden in het onderwijs en andere beroepsbeoefenaars.”
Werknemers bij kleine bedrijven
“In kleine bedrijven zonder collectieve arbeidsovereenkomsten, waarvan je een groot aantal hebt, verdienen de werknemers bar slecht en zijn overgeleverd aan de grillen van de werkgevers. Deze werkers zijn destijds blij gemaakt met arbeidswetten, die de positie van deze klasse zouden verbeteren. In de praktijk is gebleken dat deze wetten op gebrekkige wijzen gecontroleerd en gehandhaafd worden. Waardoor heel wat ondernemers niet altijd te goeder trouw zijn. Niet omdat ze slecht zijn, maar omdat ze te geringe omzetten hebben en zich in bochten wringen om het hoofd boven water te houden.”
Suriname telt 32.000 bedrijven
“Er staan ruim 32.000 bedrijven geregistreerd in het handelsregister. Maar er zijn niet meer dan 200 bedrijven die een cao hebben. De organisatiegraad van de werknemers in de particuliere sector is buitengewoon laag. De oorzaak daarvan ligt grotendeels aan het feit dat er geen sprake is van vakbonden in bedrijfstakken. De bonden sluiten vakbondsovereenkomsten met individuele bedrijven.”
Lijden in last
“De vakbonden in de particuliere sector sluiten jaarlijks arbeidsovereenkomsten, die te maken hebben met primaire voorzieningen. Over secundaire voorwaarden wordt afzonderlijk onderhandeld. Deze akkoorden worden onder stabiele economische omstandigheden zonder al te veel wrijving beklonken. Anders wordt het als er sprake is van hoge inflatie, zoals in 2016 met 52% en recentelijk met 30%. En daarbovenop drukt de recente 86% devaluatie van de SRD ten opzichte van de US$. Nu is het lijden in last voor de werknemers in de particuliere sector.”
Minimumloon met spoed verhogen
“Het is dringend vereist dat het minimumloon van SRD 13,50 bruto voor een 40-urige werkweek over een periode van een maand, vanwege de devaluatie en andere omstandigheden, met spoed bijgesteld wordt. Bij de overheid ligt het minimumloon van de laagste inkomens, bijvoorbeeld interieurverzorgers, hoger dan SRD 2000 op basis van 160 werkuren per maand. De ambtenaren bouwen daarenboven goede secundaire voorzieningen op. Het is moeilijk te zeggen wie er beter vanaf is, ambtenaren of particuliere werknemers. Aan beide zijde zijn er bepaalde werkers die niet van plaats zouden willen wisselen.”
Verschillen bij werkgevers
“Blijkbaar is het werk in het openbaar bestuur, waar je bent gebonden aan de Personeelswet, flexibeler. Maar ik denk niet dat een bouwvakker of constructiewerker, die tussen de SRD 200 tot 300 per dag verdient, ambtenaar zou willen worden. De werkers in de kleine goudmijnbouw denken volgens mij ook niet aan werken bij de overheid.”
Inflatie de grootste vijand
“Werknemers in de private sector hebben het heel moeilijk. Inflatie is de grootste vijand van de arbeidsklasse. Het loon wordt opgevreten. Pas daarna, wanneer het kalf verdronken is, kunnen vakbonden gaan onderhandelen voor werknemers, waarvan de vakbondsorganisatiegraad minder van 1% is. Bij de overheid is de vakbond organisatiegraad heel hoog. Een ander element bij particuliere werknemers is dat 60% van de werkgevers zich beweegt in de handel, als commissionair of tussenpersoon en weinig werkgelegenheid creëren.”
Tripartiet overleg
“Cijfers en statistieken zijn weinig ontwikkeld. De meest recente dateren van jaren terug, waardoor er sprake is van ad-hoc beleid op het gebied van werkloosheid en werkgelegenheid. Onder deze omstandigheden wordt het land blindelings bestuurd. Deze en andere zaken moeten in tripartiet overleg besproken en opgelost worden. Daarvoor is eerst een sociaal akkoord nodig, anders blijven wij praten.”
Wetten die niet worden nagevolgd
“Er zijn heleboel wetten gemaakt die niet worden nageleefd door de particuliere sector en de overheid controleert onvoldoende. Het bedrijfsleven ligt dwars als het gaat om bij te dragen aan basisvoorzieningen. Het basisloon moet heel snel omhoog, anders zullen enorme problemen rijzen. De evaluatie van de sociale wetten, waarbij meerdere partijen zijn betrokken, moet plaatsvinden om te kunnen bijsturen, corrigeren, goede dingen behouden en nieuwe zaken introduceren”, tot zover econoom Zunder, vertegenwoordiger van Ravaksur in het dagelijks bestuur van de SER
HD
