De eerste jaarrede van president Santokhi
Het Surinaamse volk heeft jaren op krediet geleefd. De overheid ondersteunde de zwakke SRD en subsidieerde water, elektriciteit, gasoline, voedselpakketten en basisgoederen, zoals aardappelen en uien. Surinamers konden daardoor allemaal het hoofd boven water houden maar de overheid staat nu bij iedereen in het krijt, holde staatsbedrijven uit, financierde monetair, misbruikte kasreserves van banken en probeerde geld te ontfutselen aan de Centrale Bank van Suriname. Kort geleden onthulde ik dat het ministerie van Financiën op 21 maart 2018 vrijwel de gehele voorraad goud, 8.000 troy ounce met een waarde van ongeveer 13 miljoen USD, voor een jaar van Stichting Suriname Environmental and Mining Foundation heeft ‘geleend’. Dat was in strijd met de doelstellingen van de stichting. Het goud is nog niet teruggegeven.
De installatie van de regering-Santokhi leidde over de hele wereld tot positieve reacties. Andere landen zijn verheugd niet langer zaken te hoeven doen met een president met een strafblad. De minister van Buitenlandse Zaken van de VS, Mike Pompeo, is kort op bezoek geweest en Suriname en Nederland gaan weer ambassadeurs uitwisselen. De president kan naar het buitenland reizen en heeft inmiddels een buurland bezocht. Dinsdag 29 september hield president Santokhi zijn eerste jaarrede. Ik vond deze veelbelovend en inspirerend. De nieuwe regering staat voor een bijna onmogelijke taak om de puinhopen die de vorige regering heeft achtergelaten op te ruimen en van Suriname een welvarend land te maken, waarin de bevolking met plezier woont, naar school gaat, werkt en vrije tijd besteedt.
De positie van de president is niet benijdenswaardig vanwege zijn bijkans onmogelijke opdracht. Het is moeilijk om aan het volk uit te leggen dat het niet meteen beter wordt. De prijzen gaan niet omlaag en de waarde van de SRD is sterk gedaald. Door afschaffing van overheidssubsidies wordt het leven in Suriname een stuk duurder. Voor aardappelen en uien moet een reële prijs worden betaald. De belastingen worden verhoogd. Veel Surinamers zullen een stap terug moeten doen, al zal de regering de minder bedeelden ontzien door verhoging van de AOV, kinderbijslag en financiële bijstand. Personen met een jaarinkomen boven 150.000 SRD gaan een solidariteitsheffing van 10% betalen. Veel mensen zullen zich niet langer een auto, een computer of een televisie kunnen veroorloven. Santokhi benadrukt dat het Surinaamse volk eerst door een dal moet gaan om er daarna uit te klimmen.
De regering-Santokhi zal veel aandacht moeten besteden aan goede communicatie over de plannen, het beleid en de gevolgen hiervan voor het volk. Dat begint bij de presentatie van de financiële nota en de begroting. Dit zijn lijvige en onleesbare ambtelijke stukken met veel gegevens maar zonder informatie. Dat is een belangrijk verschil. De overheid zou moeten investeren in goede inzichtelijke presentatie van de plannen en de financiële gevolgen ervan, samengevat in inzichtelijke infographics. Dat verhoogt de kans op acceptatie door het volk.
De jaarrede van de president is kritisch becommentarieerd. De Surinaamse samenleving heeft veel belangenorganisaties die van mening zijn dat de regering met hen in gesprek moet gaan en naar hen moet luisteren. Het spreekt voor zich dat de regering zich goed zal laten informeren door bijvoorbeeld de Sociaal Economische Raad of presidentiële commissies, maar de regering kan niet met iedereen overleggen voordat besluiten worden genomen. Het volk heeft daarvoor een volksvertegenwoordiging gekozen, waaruit een regering is gevormd. Buitenparlementaire politieke partijen hebben geen zetel in De Nationale Assemblée en moeten bij de volgende verkiezingen beter hun best doen.
De nieuwe regering is gebaat bij een technocratische aanpak. Het functioneren van de overheid moet beter. De deskundigheid hiervoor is niet altijd aanwezig bij mensen die zijn benoemd op grond van politiek opportunisme. Als het probleem niet zo schrijnend was, zou het ronduit vermakelijk zijn hoe ambtenaren met een petitie verzochten om hen nu eindelijk salaris te betalen. Deze ambtenaren zijn door de vorige regering aangenomen en hebben soms al meer dan een jaar geen salaris ontvangen. Een petitie? Waarom staken zij niet? Dat kan niet omdat de meesten van hen nog nooit op het werk zijn verschenen. De regering-Santokhi moet ook dit probleem van beschikbare ambtenaren, spookambtenaren en zeven-even-ambtenaren oplossen.
De regering heeft in overleg met de Centrale Bank van Suriname de officiële koers van de SRD naar een realistisch niveau gebracht. Ook hierover wordt gemopperd. Niet iedereen realiseert zich dat iemand de prijs betaalt voor een munt waarvan de waarde kunstmatig hoog wordt gehouden om basisgoederen te importeren. Dat is de centrale bank of de overheid, dus uiteindelijk de belastingbetaler. ‘Het is de taak van de centrale bank om de waarde van de munt te reguleren.’, zal iemand zeggen. Ja, dat is waar, maar dat kan slechts binnen een bepaalde bandbreedte. Bij de enorme geldontwaarding in Suriname is er geen houden aan. Dan moet de munt devalueren en dat merkt de burger in de portemonnee. De boodschappen worden duurder. (wordt vervolgd )
Hans Moison
