Suriname ligt verpletterd onder een paarse puinhoop. De VHP-leider is, in lijn met de volkswil, druk bezig met het vormen van een regeerteam om het land financieel en moreel weer op te lappen. Geen makkelijke taak, gezien de vele strontvliegen die de nectar willen leegzuigen. Om ondersteuning van binnen en buiten Suriname te krijgen moet het regeerteam eerlijk en betrouwbaar zijn. Dit is een conditio sine qua non om uit de crisis te komen.
Door de verkiezingsuitslag is de integere VHP-leider gekoppeld aan de onberekenbare ABOP-leider. De VHP-leider heeft als persoon meer stemmen behaald dan de ABOP als partij. Maar de ABOP heeft – profiterend van een kiesstelsel waarmee in het binnenland met minder stemmen meer zetels behaald kunnen worden – een sleutelpositie gekregen. Dit was te merken toen de ABOP al na enkele dagen het akkoord van 30 mei dit jaar verbrak, dat de vier oppositie partijen hadden gesloten over het vormen van een nieuwe regering. De ABOP gunde de NPS – qua stemmenaantal groter dan de ABOP – het nieuw te vormen ministerie van olie en gas niet meer. De NPS accepteerde dit en deed op dit punt water bij de wijn, misschien met het oog op het landsbelang, misschien om ten koste van alles de wederopstanding van het paarse monster te voorkomen. Hoe dan ook, het ziet ernaar uit dat Mama Sranan de komende jaren misschien toch wat mank zal gaan lopen, vanwege het stevige oranje-groene been aan de ene kant en het onberekenbare gele-rode linkerbeen aan de andere kant.
De ABOP-leider is eerder verkozen tot voorzitter van het hoogste staatsorgaan, terwijl hij duidelijk niet de primus inter pares is. Hij heeft wel een fraai doelpunt gescoord met zijn toespraak – hij trok zijn historische lijn van Godo Olo aan de Tapanahony naar de voorzittershamer van DNA aan het Onafhankelijkheidsplein. Suriname is een ervaring rijker: een bosneger, een marron als voorzitter van het parlement. De marron mag er trots op zijn. Zijn groepsidentiteit heeft erkenning gekregen. Maar we zullen er waarschijnlijk nooit achter komen of deze nakomeling van de ontvluchte plantageslaven te Godo Olo ook een kundige DNA-voorzitter zou zijn geweest, want hij rent direct door naar het vicepresidentschap. Het probleem is dat zijn gedrag niet onbesproken is. Maar het lijkt erop dat men er genoegen mee zal nemen. Niemand wil dat de nieuw te vormen coalitie uiteenspat, want dat zou de boeven die de afgelopen tien jaar het land hebben vernietigd, de kans bieden om terug te keren. Het lijkt wel een vaccin: met kleiner kwaad groter kwaad bestrijden.
Elke crimineel of analfabeet kan president worden. Er staat niets in de Surinaamse grondwet om dit te voorkomen. De wetmakers dachten waarschijnlijk dat de Surinaamse kiezers het nooit in hun hoofd zouden halen om een crimineel of een analfabeet tot president te verkiezen. Maar in 2010 gebeurde wat men dacht dat nooit zou gebeuren. Tot president werd verkozen een rijke, charismatische veroordeelde drugssmokkelaar en serieuze verdachte in een meervoudige moordzaak. Met steun van de ABOP. De gevolgen waren desastreus. De president was vooral bezig met zijn eigen zaak, om uit de gevangenis te blijven. Hij werd een levende belemmering van de rechtsgang. Enkele feiten: de zelfamnestiewet, het inzetten van artikel 148, poging om de PG te ontslaan, niet laten onderzoeken van corruptieschandalen om zichzelf of degenen die met hem verbonden zijn te beschermen tegen mogelijke strafrechtelijke aansprakelijkheid (waaronder ook de bescherming van minister Hoefdraad). Het was macht uitoefenen op een corrupte manier. Mensen werden armer, niet door hun eigen schuld of luiheid, maar door verkeerde politiek keuzes, wat gewoon misdadig is. De vertrekkende regering was zeer onbetrouwbaar: alles wat ze ontkende bleek later waar te zijn.
Ga ervan uit dat de ABOP-leider tot vicepresident wordt verkozen. Het negatieve voorbeeld wordt nageaapt. De veroordeelde Desi kon president worden, dus kan ik vicepresident worden. Voor de etnische achterban is het misschien mooi, voor het aanzien van het land is het minder fraai. Enkele feiten: hij is een voormalige bankrover, een internationaal veroordeelde drugssmokkelaar, een voormalige verzetsleider in een lelijke burgeroorlog; in de media wordt hij genoemd in een recente moordzaak; hij heeft directe belangen in ondernemingen en concessies. Enkele jaren geleden heeft hij zich ook meerdere keren ernstig misdragen op voetbalvelden. Op al het bovenstaande is op zijn minst het woord corruptie in ruime zin van toepassing: ongepast of slecht gedrag en tegen regels of afspraken ingaan om een eng doel te bereiken. De aftredende president eiste loyaliteit, in de zin van: bescherm mij en volg mijn bevel op, in plaats van de eed te eren om het bewijs te volgen. Er was steeds de impliciete bedreiging: wees loyaal, anders word je ontslagen. Hoe zal het gaan met deze vicepresident, die ook geen zuivere koffie is?
De ABOP-leider biedt niet de morele horizon waar het land naar snakt. Het ziet ernaar uit dat hij zal worden verkozen tot vicepresident, het zij zo – zo werkt de democratie. Hij verdient dan het voordeel van de twijfel. Als vp heeft hij nog niks fout gedaan, want hij zit nog niet eens op die stoel. Misschien springt hij over de eigen schaduw heen en verrast hij vriend en vijand door het beter te doen dan verwacht, door het algemeen belang altijd voor het eigen belang te zetten. Het volk heeft bij de laatste verkiezingen bestuurders die het eigen belang niet opzij konden zetten, waardoor het helemaal fout liep, een flink pak slaag gegeven. Hopelijk zal de angst voor deze eindafrekening bij de komende machthebbers de doorslag geven.
D. Balraadjsing
