“Eer aan wie eer toekomt”
Puur feitelijk heeft Chan Santokhi dat gedaan wat zijn voorganger, Jaggernath Lachmon, niet gelukt is binnen de VHP. De topman van de VHP heeft zijn partij geleid naar zowel partij- als landelijke geschiedenis. De VHP heeft voor het eerst in haar bestaan 20 parlementszetels binnengehaald. De VHP heeft vooral ook voor het eerst meegedaan en kandidaten gesteld in alle kiesdistricten van het land. Voor het eerst sinds de militair periode en de nieuwe grondwet van 1987 heeft de VHP niet alleen zelfstandig meegedaan aan de verkiezingen, maar die ook grandioos gewonnen. Dagblad Suriname zal vandaag een terugblik van de geschiedenis presenteren.
Volksvertegenwoordiging
In 1948 werd het algemeen kiesrecht ingevoerd en “Staten van Suriname” had een ledental van 21. De eerste verkiezingen die volgens dit stelsel gehouden werden, waren in mei 1949. Het ledental werd in 1963 opgevoerd naar 36; 24 gekozen volgens het personen meerderheidsstelsel en 12 gekozen volgens het stelsel van evenredige landelijke vertegenwoordiging. In 1966 werd het aantal leden uitgebreid tot 39. In 1975 werd Suriname onafhankelijk en onderging het college wederom een naamswijziging: namelijk het parlement van de Republiek Suriname. Tijdens de militaire periode na de coup, tussen 1980-1987, had ons land geen echte volksvertegenwoordiging. Het parlement werd buiten werking gesteld. Tijdens die periode gingen alle wettelijke regelingen (decreten) uit van het militair gezag. Het proces van herdemocratisering kwam geleidelijk op gang en leidde tot de samenstelling van een conceptgrondwet, welke op 30 september 1987 middels een referendum werd goedgekeurd. Het parlement heette van toen af De Nationale Assemblee van Suriname. In hetzelfde jaar en wel op 25 november 1987 vonden er algemene, vrije en geheime verkiezingen plaats voor alle volksvertegenwoordigende lichamen. De Nationale Assemblee van Suriname met 51 zetels is sindsdien lands hoogste college.
Tijdperk Lachmon
Jagernath Lachmon, een grote zoon van Suriname, heeft mede door zijn pioniersrol in de oprichting van de Vooruitstrevende Hervormingspartij een legendarische status in de Surinaamse geschiedenis. De VHP, alhoewel met vele aanpassingen en veranderingen, is samen met de NPS één van de 2 partijen die meer dan 70 jaar bestaan. De VHP, een samenkomst van enkele partijen, heeft sinds begin jaren 50 van de vorige eeuw een haast ongeëvenaard rol gespeeld in de politieke en bestuurskundige geschiedenis van Suriname. Jaggernath Lachmon heeft als voorzitter van de VHP tot zijn overlijden in 2001 een uiterst prominente status gehad. Alhoewel het “verbroederingsgedachte” over algemeen wordt toegeschreven aan Jaggernath Lachmon, is de VHP decennia lang een partij geweest met draagvlak die vooral bestond uit Surinamers van Hindoestaanse afkomst. Lachmon heeft jarenlang ook het verbroederingsideologie uitgeleefd met samenwerkingen met de NPS en andere partijen in de geschiedenis die een Afro-Surinaamse grondslag hadden. Alhoewel Lachmon niet direct voorstander was van de staatkundige onafhankelijkheid in 1975, wel op langere termijn naar eigen woorden, verleende hij uiteindelijk zijn samenwerking. Ook na de onafhankelijk en in turbulente tijden voor de democratie in de jaren 80 en 90 leverde hij constant zijn bijdrage. In zijn bijzijn leverde de VHP een president, vicepresidenten en hijzelf was lange tijd voorzitter van het parlement en later DNA. Lachmon overleed in 2001 en is vereeuwigd met meerdere standbeelden. Op het Onafhankelijkheidsplein en bij het partijgebouw van de VHP in zowel Paramaribo en Nickerie. “Eer aan wie eer toe behoort”, zegt men.
Resultaten onder Lachmon
Bij de verkiezingen van 1949, 1951, 1955 haalde de VHP steeds 6 zetels uit de 21. In 1958 viel de partij terug naar 4. Bij de volgende verkiezingen werd het aantal zetels opgetrokken naar 36. In 1963 behaalde de partij 8 en in 1967. Daarna werd het aantal zetels gebracht naar 39. In 1967 behaalde de partij 11 van de 36 zetels. 1969 werd dat 19. Dat is procentueel de meeste zetels die de partij ooit behaald heeft. In 1973 werd dat 16 en 1977, 13 van de 39. Dat waren de laatste verkiezingen voor de coup en militaire periode. De volgende verkiezingen werden na 10 jaren georganiseerd. De VHP behaalde toen 14 zetels van de 51. In 1991 viel de partij naar 9. In 1996 bleef de partij op 9. In 2000 werd het 10. Dat waren de laatste verkiezingen onder de voorzitterschap van Jaggernath Lachmon.
Post-Lachmon, Sardjoe
Nadat Jaggernath Lachmon het aardse leven verwisselde voor het eeuwige, werd na een transitieperiode binnen de VHP uiteindelijk Ram Sardjoe voorzitter van de VHP. Sardjoe was lange tijd een trouwe metgezel van Lachmon. Sardjoe nam eerst het voorzitterschap van het parlement over. In 2005 werd hij vicepresident van de republiek. Zijn loopbaan als voorzitter van de VHP wordt gekenmerkt met de “shanti-politiek” In 2005, onder voorzitterschap van Ram Sardjoe, behaalde de VHP 7 van de 51 zetels. In 2010 werd het 8. Gedurende Sardjoe’s periode was de VHP constant in het machtscentrum in Front-verband. President was toen Ronald Venetiaan die tot 3 maal toe president is geweest. Alhoewel er redelijk stabiliteit was op economisch gebied, was er ontevredenheid onder het volk. De samenleving was waarschijnlijk uit op verjonging. Mede daardoor verloor het Nieuw Front de verkiezingen. Echter is één der ministers geleverd door de VHP enorm populair geworden in die periode. Het gaat bij deze om de minister van Justitie en Politie, Chan Santokhi.
Tijd van Santokhi
Op de rug van zijn enorme populariteit tijdens zijn ambtsperiode als minister werd Chan Santokhi als presidentskandidaat geschoven in 2010 door het toenmalige Nieuw Front. Santokhi verloor die echter tegen Desi Bouterse. Maar het podium was ingesteld voor Santokhi. In 2011 werd hij met ruime meerderheid gekozen tot voorzitter van de VHP. Een periode van transitie ging in binnen de VHP. In 2015 behaalde de partij 9 zetels. Santokhi was wederom presidentskandidaat. Niet genoeg voor een overwinning, want de V7 waarvan de VHP deel uitmaakte, werd afgewezen tegen Bouterse’s NDP. Santokhi was echter vastberaden. De VHP zou in 2020 alleen de verkiezingen ingaan. Santokhi gaf aan dat het tijd was dat de VHP een partij voor een ieder werd. Volgens hem moest de partij opengegooid worden. Santokhi heeft, ondanks tegenstand van conservatieven binnen de partij en ex-partijleden, het proces volop ingesteld. Chan Santokhi heeft samen met partijprominenten in elke district van het land campagne gevoerd. Vooral zijn campagne “meet the people” werd enorm populair. Het heeft gewerkt. De VHP heeft voor het eerst in haar geschiedenis 20 zetels behaald. Dat komt neer op meer dan 40 procent van de zetels in het parlement. De VHP behaalde ook meer dan 100.00 stemmen landelijk. In de vroege ochtend van 26 mei, toen de uitslagen nog binnenkwamen, was Santokhi verrukt. Op de podium van de Olifant in het bijzijn van senioren leden, stelde hij dat mensen binnen de partij hem zeiden: ‘Ie sabhapati jungliya me kon chie kare he” (wat zoekt deze voorzitter in het binnenland)”. Santokhi sprak klare taal: de VHP is voor een ieder. Samen moet het land uit de crisis gehaald worden. Samen moeten we Suriname naar grote hoogten brengen gaf Santokhi aan. Zoals de kaarten nu liggen, wordt Chan Santokhi binnen niet al te lange tijd gekozen als president van Suriname. De grote vraag: Chan Santokhi, groter dan Jagernath Lachmon!?
SAM
