Het verhaalt net als een script van een spannende Hollywood-film, maar waarom zou het niet in Suriname kunnen gebeuren: de roof van diamanten. Een mevrouw heeft vanuit het veilige Nederland, want hier zou ze het niet durven, een boekje geprobeerd open te doen over een deel van onze rijkdommen waarover de eenvoudige en naïeve Surinamers, alhoewel ze eigenaren van alles zijn, zich niet bezighouden: het voorkomen en de smokkel van diamanten uit Suriname. De Surinaamse bevolking heeft door de lage scholing geen besef over de rijkdommen die in Suriname voorkomen, maar er zijn wel enkelen die zich dicht bij elke regering bewegen om de rijkdommen die ‘wegrotten’. De winnaars zijn de toevallige exploitanten en handlangers die mensen bij de hoogste regeringstop van het land kunnen brengen, niet de fiscus. Veel gebeurt buiten het zicht van de belastingen en de douane.
Er is een meneer op de radio verschenen die geprobeerd heeft om zijn en zijn kinderen hun aandeel in het diamantgebeuren in een mooi daglicht te plaatsen. Deze meneer behoort tot de top van de periode van de militaire dictatuur en zit nu dicht bij de regeringstop. Er is een mevrouw die geprobeerd heeft namens een andere mevrouw die zogenaamd slachtoffer is van gangsters hier, de huidige regering te beklagen. Ook deze mevrouw is dicht bij de huidige top van de regering, een tante van de pres. Wel nu, geen van beide partijen is naar onze mening erin geslaagd om ons het volledige verhaal te vertellen. Het gaat hier naar het schijnt om partners in crime die niet geheel uit de school zullen klappen, omdat ze bang zijn om daardoor met de billen bloot te gaan. Maar de rest wat niet verteld wordt, is niet moeilijk om voor te stellen. Diamanten zijn gewild in de wereld. Diamanten zijn op rommel uitziende steentjes in allerlei kleuren. Een leek zal nooit de notie hebben dat hij niet een stuk waardeloze steen in zijn handen houdt, maar een waardevolle diamant. Normale burgers in Suriname hebben geen beeld hoe duur bewerkte/geslepen en onbewerkte diamantstenen zijn. Men heeft geen beeld hoe kleine diamanten duur kunnen zijn en hoe groot diamanten kunnen worden. Het is geen ambacht dat in onze Surinaamse cultuur en in onze historie ligt. We staan er onverschillig om, we kennen het niet. Maar bovenal, we hebben de scholing niet om te begrijpen wat voor vuur er schuilt achter een rook dat opstijgt. Er zijn in Suriname genoeg voorbeelden van personen met een Surinaams achtergrond die uit westerse landen komen, aangetrokken door de zwakke instituten hier, de lage lonen en zeer zwakke en corrupte controleapparaten. Ze worden naar Suriname gezogen niet omdat ze van Suriname houden, maar omdat ze een kans zien om snel een slag te slaan, of als ondernemer of als consultant met een Amerikaans accent of een aardappel in de mond. Men weet de mensen op en rondom het kabinet van de president te vinden en daar worden de deals gesloten (de procenten). Vergunningen worden uitgegeven, het geld wordt gemaakt en zoveel mogelijk zonder belastingen en royalty’s af te dragen. Zoveel mogelijk zonder verantwoording af te leggen. Alles gebeurt mondeling, totdat de hebzucht toeslaat en de partners in crime ruzie met elkaar krijgen. Een deel van de informatie wordt dan gedeeld in de media en op facebook, een deel wordt achtergehouden door alle partijen, omdat niemand het geheel zal criminaliseren. Zo is een belangrijk gegeven dat de mevrouw op facebook vergeet om te vermelden, is hoeveel belastingen en royalty’s de benadeelde mevrouw heeft betaald en hoeveel omzetten ze heeft gerealiseerd. Hoeveel diamanten zijn geëxporteerd en voor welke waarde? Zijn de diamanten legaal geëxporteerd of gesmokkeld? Wie heeft de garantie gegeven dus gecertificeerd dat het hier niet om bloeddiamanten gaat? Bloeddiamanten zijn illegale diamanten die gewonnen zijn na toepassing van geweld, uitbuiting, dwangarbeid en kinderarbeid. Er is een namelijk door de Verenigde Naties samen met de diamantindustrie een certificeringssysteem (het Kimberley-Proces), ingevoerd. Daardoor moet het moeilijker worden illegale diamanten aan de man te brengen. Op 19 juli 2000 werd op het Werelddiamantcongres in Antwerpen een VN-resolutie in die zin goedgekeurd. In november 2002 leidden de onderhandelingen tussen landen, NGO’s en bedrijven tot de creatie van het Certificatiestelsel van het Kimberley-Proces dat door meer dan 50 landen werd geratificeerd.
Naar welk land of welke stad zijn de diamanten geëxporteerd? Een andere zaak die de mevrouw op facebook verklaart is dat de benadeelde mevrouw USD 13 miljard moest storten voor de regering van Suriname, en dat ze het geen goed idee vond om het bij de Centrale Bank te storten. Zij wilde het naar eigen inzicht spenderen aan sociale activiteiten in Suriname. De vraag rijst sinds wanneer belastingplichtigen de vrijheid hebben om zelf te bepalen waar en hoe ze belasting en royalty’s moeten betalen. Er is een diamantindustrie in Suriname op te zetten, maar geen van de partijen heeft aangegeven dat ze hebben willen handelen in het belang van Suriname, dus om als pioniers een industrie uit de grond te stampen. Alle partijen waren bezig met zichzelf. Het gevolg is dat we geen duurzaam bedrijf in Suriname hebben. De diamantindustrie had in Suriname geplaatst moeten worden onder Staatsolie of Grassalco. De regering had aandelen erin moeten hebben. De regering had ook een Diamond Company Suriname NV (DCS; Dicos) kunnen oprichten met een public-private-partnership, dus met aandelen bij de Staat en bij enkele bonafide investeerders. De mevrouw en de 80-jarige meneer die op de radio zich heeft willen schoonpraten, hadden zich moeten beijveren voor het opzetten met een duurzaam staats- of semi-staatsbedrijf. Maar neen, ze zijn zelf als particulieren zich op de diamanten gaan storten, uit hebzucht en gierigheid. Op den duur hebben ze bonje gehad. Het pad om rijker of uiteindelijk miljonair te worden gaat nu niet volgens het pad welke men had uitgestippeld. En nu wordt dat ook nog door de politiek uitgebuit. Onze first lady wordt beschuldigd een zwarte diamant dat meer 40 miljoen USD waard is, snel in Dubai voor 10 miljoen USD te hebben verkocht. Wij weten niet of dat waar of onwaar is. Wel heeft de meneer op de radio gezegd dat onze president aan iemand diamanten cadeau heeft gedaan, omdat hij er geen raad mee wist. Wat ook weten is dat Suriname het Kimberley Proces Certificeringssysteem (KPCS) niet heeft geratificeerd, Guyana wel. Human Rights Watch heeft al opgemerkt dat het KPCS niet werkt. Het is dus nog mogelijk om diamanten te smokkelen. En waarom zou het niet in Suriname gebeuren?
