WHO benadrukt het belang van onderzoek
Zoals elk jaar publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een lijst met infectieziekten, waarvan volgens haar experts vooral risicovolle ziektes zijn, die kunnen oplaaien in epidemieën. Het gaat in deze om ziektes waarvoor er geen behandelingen of vaccins zijn. De lijst wordt elk jaar gemaakt sinds 2014, toen de Ebola-epidemie in West-Afrika de wereld verraste. Het specimen van de 2018 ‘Annual review of diseases prioritized under the research and development blueprint’ omvatte de ziekteverwekkers, die beschouwd worden als de bekende dodelijke: Ebola en Marburg virus disease, Mers en Sars, en door muggen overgebrachte Zika en Rift Valley Fever. Maar er was dat jaar ook een nieuwe inzending: Disease X (Ziekte X).
‘Ziekte X’ bestond toen niet echt. De WHO waarschuwde niet tegen een specifieke ziekteverwekker. De organisatie herinnerde de volksgezondheid en de geneeskunde eraan hoe belangrijk het is om klaar te staan voor elke nieuwe ziekte. Dit vooral sinds bestaande testen misschien niet precies genoeg een nieuwe ziekte kunnen ontdekken die epidemisch potentieel heeft, en behandelingen misschien niet krachtig genoeg zijn om het te stoppen.
Surinaamse ervaring
Suriname heeft in haar recent verleden te maken gehad met een aantal
epidemieën. Leptospirosis, Malaria, Dengue, Chikungunia en Zika zijn enkelen
hiervan. Leptospirose gevallen zijn in de afgelopen 5 jaren 42% minder
geworden. Malariavoorkomens zijn inmiddels (sinds 2006) met meer dan 90%
gereduceerd. Het aantal Denguegevallen is van 2013 tot 2017 afgenomen met
95.2%. In 2017 was er maar 1 Chikungunya geval gerapporteerd in een ziekenhuis,
terwijl in 2015 dat er 43 waren. Zika had ook maar 1 geval in 2017. Het
probleem waar Suriname mee zit, is dat ziektes vaak in een vergevorderd stadium
worden ontdekt. Zelf gerapporteerde gegevens zijn in geen geval een exacte
weergave van het voorkomen van bepaalde aandoeningen, maar kunnen wel
epidemiologische trends aangeven. Dit is met de huidige bestaande epidemieën al
het geval geweest. Wij komen nog niet eens op het gebied van ziektes waar wij niets
over weten.
Onderrapportage
Hoge bloeddruk is een duidelijk voorbeeld van een aandoening, die op basis
van zelfrapportage vaak onder gerapporteerd wordt. Deze aandoening wordt ook
wel een ‘silent killer’, of sluipmoordenaar genoemd, omdat mensen zonder
duidelijke symptomen toch een verhoogde bloeddruk kunnen hebben. Met andere
woorden: je kunt rondlopen met een verhoogde bloeddruk zonder iets te voelen,
tot er een fatale hartaanval of beroerte optreedt. Ter illustratie, in het
nationale gezondheidsonderzoek van 2013 naar risicofactoren van chronische
aandoeningen is gebleken dat de helft van de geconstateerde gevallen van
verhoogde bloeddruk tijdens het onderzoek voor het eerst is ontdekt (Ministerie
van Volksgezondheid, 2014).
Een nieuw syndroom
In de 4 jaar dat de WHO-lijst is gepubliceerd, is geen enkele nieuwe
infectie ernstig genoeg om het niveau van Ziekte X te bereiken: een
ziekteverwekker die de wereld zou kunnen overspoelen voordat de wetenschap het
inhaalt. Maar een nieuw syndroom, Acute Flaccid Myelitis of AFM, biedt het
eerste bewijs van de noodzaak van die waarschuwing. Hoe verwarrend het ook is
om een nieuwe ziekte te begrijpen en te voorspellen, zo laat AFM zien hoe
moeilijk het is om het te diagnosticeren. De uitdaging van het volgen van een
ongewone ziekte is om ons een idee te geven van hoe onze surveillancesystemen
zullen worstelen om de wereldomvattende epidemie die Ziekte X zou kunnen worden
tegen te gaan.
Geen verklaring
Autoriteiten zijn niet in staat geweest om het te koppelen aan een enkel
ziekteverwekkend organisme. De 2014 gevallen vonden plaats tijdens een uitbraak
van een virus, dat bekend staat als EV-D68, maar dit jaar zijn sommige gevallen
toegeschreven aan een ander virus genaamd EV-A71, terwijl veel patiënten
helemaal geen virus in hun systemen hebben. Er is geen verklaring waarom de
ziekte in golven optreedt: 2014, 2016 en 2018, maar er waren zeer weinig
gevallen in 2015 en 2017. En niemand heeft een oplossing voor zijn willekeur.
In gevallen die aan de Centers for Disease Control and Prevention worden
gemeld, zal een heel gezin ziek worden met een milde ademhalingsziekte, maar
zodra het voorbij is, zal slechts één kind verlamming ontwikkelen terwijl een
broer of zus ongedeerd blijft.
Wanneer ‘Ziekte X’ arriveert, wat het ook blijkt te zijn, zal het waarschijnlijk veel sneller bewegen. Dat maakt de ervaring met het onderzoeken van en communiceren over AFM zoiets als een oefenronde, die medisch onderzoekers verstandig moeten gebruiken. We kunnen waarschijnlijk niet voorkomen dat nieuwe ziektes ons verrassen. Maar het is aan ons om te beslissen of we het kunnen inhalen. We weten nu hoe “Ziekte X’ heet: Covid-19 of Coronavirus.
