De kiezerslijsten liggen ter inzage van de kiezers die kunnen verifiëren of zij op de kiezerslijst voorkomen en of hun gegevens kloppen. Dit is een standaardprocedure in Suriname en nuttig zowel voor de verkiezingen als voor de bevolkingsadministratie, die hopelijk alle wijzigingen ook in haar bestand doorvoert. In april 2019 bleek bij een peiling van Nikos dat 46% van de burgers in Paramaribo twijfelde of de verkiezingen wel eerlijk zouden verlopen, terwijl 31% daar niet aan twijfelde en 22% het moeilijk vond om daar iets over te zeggen. Er circuleren de laatste maanden allerlei geruchten, waarbij onder meer is aangegeven dat er op de kiezerslijsten allerlei namen voor zouden komen van buitenlanders, zoals Haïtianen en Cubanen. Een element voor een eerlijk verkiezingsproces is dat de kiezerslijsten erg betrouwbaar zijn. Dat kan je bereiken middels onafhankelijke verificatie. In dit artikel wil ik daar onderbouwd met data wat over aangeven.
Hoe betrouwbaar was de kiezerslijst in 2015?
Vlak voor de vorige verkiezingen heeft Nikos 3 peilingen gedaan in Commewijne, Paramaribo en Wanica. Daarbij werd een steekproef getrokken uit de kiezerslijsten van deze districten. Dat betekent dat de enquêteurs een naam en adres van een kiezer kregen, waarbij zij moesten nagaan in hoeverre die kiezer inderdaad op dat adres woonde dan wel bekend was. Het resultaat daarvan is in onderstaande tabel aangegeven. Uit de tabel blijkt dat gemiddeld 64% van de kiezerslijst correct was, terwijl 21% niet helemaal of helemaal niet correct bleek te zijn. Daarnaast was van 15% de status onbekend (dat kwam omdat de enquêteurs slechts 1 keer zijn langs geweest op elk adres en er niemand thuis was).
| Status van de kiezer | Commewijne | Paramaribo | Wanica | |
| 1 | Kiezer woont op het adres | 62,4% | 66,2% | 64,7% |
| Kiezerslijst correct | 62,4% | 66,2% | 64,7% | |
| 2 | Kiezer is wel bekend bij de bewoners, maar woont niet meer op het adres (dus verhuisd) | 9,1% | 11,5% | 9,2% |
| 3 | Kiezer is onbekend op het adres | 5,1% | 5,3% | 2,1% |
| 4 | Niemand woont daar (leeg perceel, vervallen huis, bedrijfspand, etc.) of adres bestaat niet | 4,1% | 5,9% | 10,6% |
| Kiezerslijst niet correct | 18,3% | 22,7% | 21,9% | |
| 5 | Niemand thuis (huis was dicht) en niet via de buren kunnen verifiëren. | 19,3% | 10,9% | 13,4% |
| Status onbekend (niet kunnen vaststellen) | 19,3% | 10,9% | 13,4% | |
| Totaal | 100% | 100% | 100% | |
| Steekproefomvang | N =197 | N = 452 | N = 283 |
Bij de niet correcte kiezerslijst bleek dat men vaak de persoon wel kende, maar dat die niet meer daar woonde, bijvoorbeeld een zoon of dochter die verhuisd was of ouders die gescheiden waren, of een familie die het huis had verkocht/verhuurd aan een andere bewoner (die de kiezer nog wel kende), e.d. Vaak had de kiezer de verhuizing blijkbaar niet doorgegeven aan CBB, waardoor die persoon nog op de kiezerslijst stond met het oude adres. In de andere gevallen wist men niets over de kiezer of bestond het adres gewoon niet. Dat waren dus gevallen, die echt niet op de kiezerslijst thuishoorden. Uit de lijst van die gevallen kon echter niet opgemaakt worden dat er sprake was van systematische fraude.
Consequenties
Eén van de consequenties van een niet volledig correcte kiezerslijst is dat er oproepingskaarten overblijven. Dat komt omdat degenen die deze kaarten verdelen immers met hetzelfde probleem zitten, want ze kunnen de persoon niet vinden op dat adres. In 2010 waren 2 dagen voor de verkiezingen 50.750 oproepingskaarten oftewel 15% niet besteld. In gevallen waar het een naast familielid betreft, nemen de bewoners de oproepingskaarten vaak nog wel in ontvangst om ze dan door te geven aan de persoon die elders woonachtig is, zodat die 15% gezien moet worden als het percentage dat inderdaad onbestelbaar was. Volgens de toenmalige directeur van Binnenlandse Zaken waren er echter ook gevallen waar de kiezer de kaart niet in ontvangst wilde nemen, omdat hij/zij niet wilde stemmen. Er is medio 2019 een onderzoek vanuit de overheid gedaan naar de niet bezorgde oproepingskaarten. Het resultaat daarvan is mij niet bekend, maar ik neem aan dat het CBB met die informatie het kiezersbestand heeft kunnen opschonen.
Verificatie noodzakelijk
Ofschoon we mogen aannemen dat het CBB haar best heeft gedaan, weten wij niet hoe correct de kiezerslijsten nu zijn. Het Nikos-onderzoek van 2015 laat zien dat het goed is om de betrouwbaarheid onafhankelijk te doen verifiëren. Het verdient aanbeveling dat vóór elke verkiezing het Onafhankelijk Kiesbureau een onderzoek –op basis van steekproeven- laat instellen in elk district naar de correctheid van de gegevens van de kiezers, zodat de bevolking wordt gerustgesteld omtrent de betrouwbaarheid van de kiezerslijst. Indien het OKB dat niet doet zouden anderen dat kunnen laten doen. En uiteraard hebben de burgers zelf de taak om hun gegevens na te gaan, maar daarmee kan je alleen iets over jouw eigen gegevens zeggen en niet over de kwaliteit van de kiezerslijst. Mijn gegevens bleken in ieder geval wel te kloppen.
Prof. dr. Marten Schalkwijk
