De delicten corruptie, fraude en witwassen zijn nauw met elkaar verweven, zowel vanuit een economisch als juridisch perspectief. Dit constateert Peter Diekman, forensisch deskundige en hoogleraar Corporate Governance aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname en de Erasmus Universiteit van Rotterdam. Op 6 juni 2019 heeft hij in de Banquet Hall van Torarica een uiteenzetting gegeven over de verstrengelingen in het web van corruptie, fraude en witwassen. Dit vormde een onderdeel van de discussieavond van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES).
Politieke wil vereist voor aanpak 3 delicten
Mondiaal gezien worden de 3 voornoemde delicten toegeschreven aan Suriname. Waaraan is dit te wijten? Naar zeggen van Diekman heeft dit te maken met de nogal zwakke en zeer weinig onafhankelijke en autonome instituties in Suriname, die countervailing power creëren. Diekman stelt dat een adequate aanpak van corruptie, fraude en witwassen gebonden is aan de politieke wil. “Human beings are equally vulnerable for corruption. Waarom staat Nederland dan op plaats 8 van de Transparency Corruption Perception Index 2018 en Suriname op plaats 73? Dat komt door de geringe accountability (verantwoordelijkheid) en geringe transparantie in Suriname.” Diekman illustreert dit met de toestand op de Centrale Bank van Suriname; als moederbank en toezichthouder van de commerciële banken heeft CBvS in de periode van 2015 tot en met 2018 geen jaarverslagen gepubliceerd. Diekman is van mening dat de handhaving van de wet (vervolging van fraude, corruptie en witwassen) veel financieel economische kennis vergt, wat niet de kerncompetentie is van het Openbaar Ministerie van Suriname.
Corruptie, fraude en witwassen nader bekeken
Indien corruptie, fraude en witwassen nauw verbonden zijn met elkaar, waar ligt dan het onderscheid? Uit de toelichting van Diekman blijkt dat bij fraude 3 factoren een rol spelen: opzet, misleiding, en onrechtmatig/onwettig voordeel. “Fraude is een opzettelijke handeling door een of meer leden van het management, met governance belaste personen, werknemers of derden, waarbij gebruik wordt gemaakt van misleiding teneinde een onrechtmatig of onwettig voordeel te verkrijgen.” Diekman voert aan dat alle frauduleuze handelingen een fiscale component bezitten; fraude geschiedt vrijwel altijd in de sfeer van omzetbelasting, loonbelasting, vennootschapsbelasting en dergelijke. En dat vormt de verwantschap tussen fraude en witwassen. “Zowel de Nederlandse Hoge Raad (2008) als de Europese Unie (2015) onderkennen dat belastingfraude een gronddelict is voor witwassen. Daarmee is de wetgeving tegen witwassen van toepassing in alle gevallen waar er sprake is van belastingfraude.” Bij corruptie speelt het behalen van een zakelijkvoordeel een rol. Daarbij wordt er veelvuldig gebruikgemaakt van omkoping van derden (zowel ambtenaren als private partijen).
OECD Anti-Bribery Convention van toepassing op Suriname
De OECD Convention on Combating Bribery of Foreign Public Officials in International Business Transaction is vooral gericht op de bestrijding van corruptie jegens ambtenaren. Alhoewel Suriname zelf niet toegetreden is tot deze conventie is het desalniettemin van toepassing op dit land. Volgens Diekman is het Surinaams strafrecht gebaseerd op het Nederlands strafrecht. Doordat Nederland tot de lidstaten van de OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) behoort, wordt bij de strafwetgeving terzake corruptie de OECD-conventie als basis genomen. “Daarmee voldoet de Surinaamse strafwetgeving inzake corruptie indirect aan de OECD-convention. Op corruptie, fraude en witwassen is de antiwitwaswetgeving van toepassing. Dit betekent dat de wettelijke basis om het bevoegde gezag te informeren (de meldingsplicht), bestaat”, aldus Diekman.
KSR
