Het ministerie van RGB heeft in een recent oproepbericht aangegeven dat onder andere meerdere rechten gekoppeld aan percelen die kort na de machtswisseling in 1980 waren uitgegeven, waren vervallen of ingetrokken. Er werd daarbij met geen woord gerept over verlenging, anders dan dat verlenging niet meer mogelijk was in deze tijd. Dat betekent dat er tegelijkertijd zeer veel kleine percelen en/of vele grote lappen grond kunnen vrijkomen. De regering heeft in het kader van haar ordenende functie de plicht dit soort zaken aan te pakken, maar altijd nabij RGB rondwarend grondgeboefte kan hierin ook mogelijkheden zien om aan gronden, en nog meer gronden te komen. Zelf ben ik op geen enkele wijze betrokken bij deze zaak, maar ik wil wel degenen die via deze maatregel hun percelen verloren hebben, of zullen verliezen aanraden om zich te bundelen om de schrijnende gevallen van de nu formeel gemaakte intrekking te voorkomen, en dat nog voor de nationale verkiezing van 2020. Wanneer deze lijst op 27 februari namens RGB in handen komt van lieden of bedrijven, stichtingen en naamloze vennootschappen van personen, zullen zij alles in het werk stellen om deze gronden in deze tijd en nog voor de verkiezingen te bemachtigen, mogelijk ook met behulp van notarissen die niet voorkomen op de gepubliceerde lijst van erkende notarissen. De kleine man of de kleine vrouw wordt hier slachtoffer van onverzadigbare grondbezitters en grondrovers. Een in dit verband triest gebeurd verhaal van grondhonger uit de jaren negentig van de vorige eeuw geef ik hierbij ter illustratie.
Een onderneming had als managers twee partners. De hindostaanse partner, die we als Mahinder zullen aanduiden, had ruimere mogelijkheden tot verwerving van kapitaal, en de creoolse partner die we nu Armand zullen noemen, had ruimere mogelijkheden tot verkrijging van grond. De onderneming was nog in de opbouwfase, toen Armand ernstig ziek werd, en voor medische behandeling naar Nederland moest. Mahinder hield daarbij goed contact met Hindoestaanse verpleegsters in het Nederlandse ziekenhuis over de gezondheidstoestand van zijn partner. Toen die partner in de Nederlandse nachtelijke uren overleed, wist Mahinder het daardoor binnen enkele minuten, zelfs nog eerder dan de weduwe. Hij stond daarbij op de volgende werkdag reeds voor zeven uur bij het kantoor, dat de betreffende soort van grondzaken regelde, om de gronden van zijn Creoolse partner aan te vragen. De schriftelijke aanvraag voor de grond had hij reeds weken klaarliggen , waarbij alleen de datum ingevuld moest worden.
De ambtenaren die beide ondernemers kenden, waren eerst verrast, daarna verbaasd, en later geschokt toen ze dit scenario door hadden. Ze deden toen iets wat niet toegestaan is ,maar wat zij in deze situatie van ondermaats moreel gedrag wel toelaatbaar achtten. Ze stelden een gelijkluidende aanvraag op voor de weduwe van Armand, en lieten haar die aanvraag tussen de regelingen voor overkomst van het stoffelijk overschot en de begrafenis tekenen. Ze dienden dus de aanvraag bij zichzelf in . De weduwe van Armand kreeg de grond toegewezen, omdat de ambtenaren niet alleen de letter, maar ook de geest van gronduitgifte er bij hadden betrokken.
Intrekken van gronden kan, mag en moet soms, maar bij het ontbreken van elke mogelijkheid van correctie voor geen van de individuele gevallen, is de kans op kwade opzet met een materieel doel groot. Daarbij kunnen volgens plan, kapitaalkrachtigen tegelijk grote lappen grond overnemen, zoals Aziatische ondernemers uit China, Maleisië en mogelijk India, het nu steeds vaker doen in Afrika en nu in Suriname. Laten we hopen dat dit niet een gevolg zal zijn van deze oproep van RGB via de directeur, mevrouw Woei, en dat de eindoplossing zal zijn zowel in het belang van de grote man, die veel grond nodig heeft voor zijn bedrijf of huizenbouw project, als voor de kleine man die geen eigen perceel heeft, en ook voor zowel deze als ook de volgende regering na de verkiezingen van 2020.
Aan de huidige bezitters van een grondrecht met een niet oneindige levensduur adviseer ik : ‘Houd de datum van het verlopen van het recht goed in de gaten, ter voorkoming dat grondhongerige Surinamers of commerciële buitenlanders, die met de lokaal ter beschikking staande legale, semilegale of illegale middelen uw grond kunnen overnemen, waardoor u zich gedwongen zou kunnen voelen om het oude bekende geschiedenisverhaal van Kodjo, Mentor en Present te raadplegen voor een gelijkwaardige semi-legale oplossing van uw grondprobleem uit het jaar 2019’.
Drs. Eddy Monsels
P.S. aan de lezer: Lees ook het mogelijk later geschreven, maar eerder voor publicatie aangeboden, juridisch en praktisch breed onderlegde stuk uit Dagblad Suriname, pagina 6, van maandag 18 maart van Ragini Dhanes en Kewita Soerjoesing over de mogelijke gevolgen van het niet verlengen van grondtitels.
