Het is niet eenvoudig om een definitie te geven van het woord revolutie. In de loop van de geschiedenis heeft het woord verschillende betekenissen gehad. Revolutie als woord is afgeleid van het Latijnse woord ‘revolutio’, dat om- of terug wenteling betekent.
Copernicus gebruikte het woord revolutie ter aanduiding van de regelmatige omwenteling van de hemellichamen.
Theda Skocpol maakt in States and Social Revolutions uit 1979 het onderscheid tussen een sociale revolutie waarbij de sociale structuur van een samenleving verandert, een politieke revolutie waarbij de staatsstructuur verandert en een opstand of rebellie waarbij de bestaande sociaal-politieke structuur intact blijft.
Men kan het begrip revolutie beter hanteren in beperkte zin, namelijk in de betekenis van een radicale en betrekkelijk snelle verandering van de bestaande structuren. Een staatsgreep zonder echte sociale veranderingen is dan eigenlijk geen revolutie, het gezag komt aan anderen, maar in het maatschappelijk leven verandert weinig of niets.
De vele revoluties hebben weinig nieuws gebracht en hebben alleen maar tot nieuwe onrechtvaardigheid en onderdrukking geleid. Revolutionaire leiders ontpopten zich als dictatoren die geen tegenspraak duldden en niet schroomden om velen om te brengen en zichzelf te verrijken.
Revolutie is de tegenhanger van evolutie, wat een geleidelijke verandering is.
Het woord revolutie kan op vele manieren worden geïnterpreteerd. De meest gebruikte definitie is dat een revolutie een plotselinge opstand van een volk is waarbij de oude regering (vaak met geweld) wordt afgezet en vervangen door een nieuwe. Er worden ook grote veranderingen doorgevoerd in die landen qua wetten en dergelijke. De toestand verbetert soms, maar kan bij een revolutie natuurlijk ook verslechteren. Echter een revolutie kan ook op vreedzame wijze tot stand komen. Wanneer het met geweld gebeurt, noemen we dat een staatsgreep of coup.
In de politiek bedoelt men met revolutie vaak het afzetten van een autoriteit en/of een plotselinge verandering van politieke verhoudingen en politiek systeem. Een geweldloze revolutie wordt een fluwelen revolutie genoemd. Een revolutie die een wijziging van heerser maar niet van systeem inhoudt heet ook wel een paleisrevolutie.
We kennen ook de industriële revolutie, die echter geen staatsgreep was maar wél ingrijpende gevolgen had. En niet te vergeten de Fluwelen Revolutie in Tsjecho-Slowakije in 1989. Enkele opvallende revoluties waren:
De Franse Revolutie (1789–1799) was een invloedrijke politieke omwenteling aan het eind van de 18e eeuw waarbij de absolute monarchie die Frankrijk drie eeuwen had geregeerd werd afgeschaft en de Eerste Franse Republiek werd opgericht. De macht en de privileges van adel en geestelijkheid werden massaal teruggedrongen. Er kwam vrijheid, gelijkheid en broederschap. (Liberté, égalité, fraternité )
De Belgische Revolutie is de burgerlijke weerstandsbeweging in 1830 tegen koning Willem I der Nederlanden die tot de onafhankelijkheid van België leidde.
De Russische Revolutie was een grootschalige omwenteling in het Keizerrijk Rusland tijdens de eerste decennia van de twintigste eeuw. Dit had de verdwijning van het tsaristische regime en de oprichting van de Sovjet-Unie, de eerste communistische staat ter wereld, tot gevolg.
Ook in Suriname vond er op 25 februari 1980 een staatsgreep plaats. Desi Bouterse en Roy Horb grepen samen met 14 collega-sergeanten – de Groep van 16 – de macht. In de ochtend van maandag 25 februari namen deze opstandige militairen onder leiding van Bouterse, de Memre Boekoe Kazerne in. De zittende regering werd beschuldigd van corruptie en afgezet. De sergeanten namen de macht over in Suriname. De militaire periode beheerste Suriname van 1980 tot 1987. Dieptepunt in die periode is de moord op 15 tegenstanders van het regime in 1982, ook wel bekend als de Acht Decembermoorden.
Wat de een goede revolutie noemt, kan door de ander als een ramp worden gezien. De een juicht zo’n omwenteling toe terwijl een ander er met afschuw over oordeelt. Daarom zijn in al deze landen waar er een revolutie heeft plaatsgevonden, de meningen hierover onder het volk zeer verdeeld. Dat kan en dat mag, dat heet democratie. Echter van al deze landen, is Suriname het enige land waar deze revolutionaire gebeurtenis aan het volk is opgedrongen als een feestdag. Gelukkig behoudt elke Surinamer zich het recht om zelf te bepalen of hij/zij deze dag van 25 febr. 1980 wil herdenken als een zwarte (dus rouwende)dag of als een feestdag.
De wortel van een revolutie is normaal de ontevredenheid van een heel volk. Echter de coup in Suriname werd gepleegd door een groep ontevreden militairen die geen toestemming kregen om een militaire vakbond op te richten. Hoewel 25 februari sindsdien werd betiteld als de dag van de revolutie, betwijfelen vele historici het of deze gebeurtenis wel de term ‘revolutie’ waardig is. Zij noemen het liever een militaire coup.
Revolutie werd een sleutelwoord in Jiddu Krishnamurti’s visie op de noodzakelijke verandering van de mens, maar dan bedoelde hij een innerlijke, geestelijke revolutie. Hij zei ooit: “ De meesten van ons wachten tot de wereld zal veranderen, liever dan te beginnen zelf te veranderen. Wanneer er onrust in jezelf is moet je op zoek gaan naar de oorzaak. Wanneer je patronen, gewoonten en overtuigingen wilt veranderen dan moet je wel een revolutionair zijn. Je zoekt alleen niet buiten jezelf maar zoekt naar de oorzaak die jezelf hebt gecreëerd, want alleen dat kan je veranderen.”
“De politicus, de priester, de fatsoenlijke zal altijd werken volgens een formule, en anderen dwingen volgens die formule te leven, en de onnadenkende, de dwazen, zullen altijd door hun woorden, hun beloften, hun verwachtingen verblind worden.”( Jiddu Krishnamurti).
Josta Vaseur
