We kennen fysieke – en psychische mishandeling. Dit geweld heeft een doel namelijk: de een wil de ander domineren. Het draait om kracht en controle van en over de ander. Er is vaak veel aandacht voor fysieke mishandeling omdat dat eerder zichtbaar is: blauwe plekken, wonden, breuken. Over geestelijke mishandeling zie, hoor en lees je weinig terwijl het ene niet erger is dan het andere. Emotionele mishandeling wordt in onze samenleving vaak gebagatelliseerd. Degene die dit aan den lijve heeft ondervonden, weet dat het je mentaal helemaal kan slopen. Bij geestelijke mishandeling wordt je gehele persoonlijkheid onderdrukt, je zelfbeeld wordt beschadigd, je wordt als het ware ontdaan van je kracht en afhankelijk gemaakt van de ander. Alleen iemand die dit zelf heeft ervaren, zal de symptomen bij een ander herkennen. De kracht en controle van geestelijke mishandeling is vernietigend. Om die kracht en controle te bewaken maakt de dader gebruik van allerlei tactieken. Van geestelijk geweld kun je spreken als de dader herhaaldelijk dingen doet om je te vernederen en je het leven zuur te maken. Vormen van psychisch geweld: kunnen zijn:
– Emotionele mishandeling: je vernederen
– Dwang en bedreigingen: dreigen met van alles, veranderingen tegen houden.
– Intimidatie en manipulatie: gooien met dingen, vernietigen van spullen
– Economisch misbruik: je verbieden om te werken, je steeds laten vragen om geld, je financieel afhankelijk maken.
– Je als een bediende behandelen, alle regels en beslissingen alleen bepalen
– Je bedreigen met je kinderen omdat hij weet dat dat je achilleshiel is.
– Isolatie en controle: hij bepaalt wat je mag doen, met wie je omgaat, met jaloezie zijn acties rechtvaardigen.
– Jouw ideeën en gevoelens zijn tweederangs; je bent bang voor zijn afkeuring.
De vraag die wordt gedacht en nog veel vaker wordt gesteld is: ”Waarom blijven vrouwen bij degene die hen mishandelt en waarom gaan ze vaak naar hem terug?” Psychologen geven het volgende antwoord op deze vraag:” Vaak ligt de wortel van het kwaad in hun jeugd. In hun jeugd zijn ze vaak geconfronteerd met onveilig gedrag en ze hebben al vroeg geleerd om zulke situaties te accepteren. Komt zo’n vrouw op volwassen leeftijd dan een man tegen die zelf beschadigd is of gedrag vertoont, dat haar onbewust aan vroeger doet denken, dan herkent ze dat. Deze herkenning geeft iets van “thuis” komen als het ware, hoe slecht dat thuiskomen ook was vroeger. Doordat ze een negatief zelfbeeld heeft, accepteert ze alles wat met haar gebeurt. Ze gaat ook vaak terug naar dezelfde partner of ze kiest een volgende partner die hetzelfde gedrag vertoont. Dat komt niet omdat ze dom is maar omdat ze niet beter weet.
De afhankelijkheid die vrouwen soms hebben van een man die slecht voor hen is, wordt ook wel omschreven met co-dependency. Het komt vaak voor bij vrouwen die zijn opgegroeid in gezinnen waar sprake was van verwaarlozing, van verslaving, van misbruik of waar de situatie altijd onveilig was, bijvoorbeeld omdat de ouders altijd ruzie hadden.
Door die situatie ontwikkelen vrouwen overlevingsmechanismen waardoor ze later in hun relaties onbewust kiezen voor mannen die van hen vragen dat ze weer diezelfde rol spelen als ze deden in hun jeugd. Ze willen dan hun partner redden of willen nodig zijn en offeren zichzelf daar helemaal voor op. In feite bevestigen ze daarmee alleen maar het slechte gedrag van de ander, maar daarvan zijn ze zich vaak helemaal niet bewust. Het is voor de mannen echter wel vaak het sein om steeds verder te gaan van kwaad tot erger. Gaat zo’n relatie op een gegeven moment toch weer uit, dan stort zo’n vrouw zich vaak al weer heel snel in een vergelijkbare relatie. Dit is de uitleg van vele psychologen. Na zelf wat onderzoek te hebben gedaan naar de reden waarom vrouwen blijven bij een man die hen mishandelt, kwam ik op de volgende punten:
– Omdat ze bang voor hem zijn. Ze zijn bang dat hun partner hen vindt en iets zal aandoen. Een man is fysiek sterker dan de vrouw.
– De meeste mensen beginnen bewust aan een relatie. Toegeven dat je een verkeerde keuze hebt gemaakt, is nooit gemakkelijk.
– Een vrouw heeft met iemand een relatie omdat ze van hem houdt. Dat gevoel gaat niet zo maar weg.
– Ze voelt zich verantwoordelijk voor de man. En vindt dat ze hem niet zomaar in de steek mag laten. Zelfs niet als het niet goed gaat in de relatie.
– Ze wil dat de kinderen een vader hebben.
– Hoe ongelooflijk het misschien ook klinkt, voor sommige vrouwen is wat hun man bij hen doet normaal. Ze hebben vroeger thuis hun vader ook hun moeder zien slaan.
– Als een vrouw zelf geen inkomen heeft, betekent een huwelijk ook: een inkomen, een huis, een heel leven. Dat gooit ze niet zo maar weg.
– Onduidelijkheid over wat haar te wachten staat als ze weggaat, kan de vrouw ervan weerhouden stappen te ondernemen. Ze weet wat ze heeft maar niet wat ze zal krijgen.
– Al denkt een vrouw dat het beter is om weg te gaan, dan is ze er na alle kritiek van haar man waarschijnlijk wel van overtuigd dat ze niet veel waard is. Ook zal ze het gevoel hebben dat ze niets kan en zeker niet een beslissing nemen om weg te gaan.
– Na een geweldsuitbarsting heeft een man vaak spijt. Hij doet dan heel lief en aardig om het weer goed te maken. Dus blijft ze.
– Ze is bang voor de reactie van de omgeving. Ze denkt dat er veel over gepraat zal worden. Ook is ze bang dat de omgeving haar zal laten vallen. Misschien zelfs wel haar eigen ouders. Een vrouw die erg leed onder de buitenechtelijke relaties van haar man (hij had een directeursfunctie), zei letterlijk ‘ik ben tenminste de vrouw des huizes.’ Dus die status was voor haar belangrijker.
– Ze is bang haar verblijfsrecht te verliezen als ze weggaat bij haar man. Als ze bijvoorbeeld buitenlandse is, is ze bang om het land uitgezet te worden.
– Als gevolg van de mishandeling staat de vrouw er op den duur alleen voor. En leeft ze helemaal geïsoleerd. Dan is er ook niemand die haar kan helpen bij het nemen van zo’n ingrijpend besluit om weg te gaan uit haar huis en haar relatie.
De meeste vrouwen die worden mishandeld en in zo’n situatie blijven, proberen uit zelfbescherming, te voorkomen dat hun man driftig wordt. Soms gaan ze even een straatje om of een paar dagen weg om de man te laten afkoelen. Sommigen dreigen met weggaan en het verbreken van de relatie. Een klein deel is moedig genoeg om terug te slaan.
Een veel gehoord excuus voor dit gedrag van de man is: “Ach het is erfelijk, het zal wel in de genen liggen, ze worden door hun omgeving gevormd en zullen nooit die muur kunnen doorbreken.” Persoonlijk kan ik niet achter deze uitspraak staan. Ik weiger te geloven dat een mens voor een dubbeltje is geboren en daarom nooit een kwartje kan worden. Ik weiger te geloven dat een mens het slachtoffer is van zijn omgeving of van de omstandigheden waaronder hij opgroeit of door een ander gevangen kan worden gehouden in die neerwaartse spiraal van geweld. Zelfs iemand die niet dit voorbeeld heeft gehad en normaal is opgegroeid, kan later een vrouw mishandelen. Eerlijkheidshalve moet ik toegeven dat een vrouw het soms met haar gedrag kan uitlokken, toch zal een man met wat zelfrespect niet slaan. Natuurlijk heeft iemand die in een gewelddadige omgeving is opgegroeid het moeilijker en kan hij worden beïnvloed. Maar dat hoeft niet bepalend te zijn voor je verdere levensloop want je kunt je ertegen verzetten omdat elk mens iets heel belangrijks bezit en dat is de vrije wil. Dat wil zeggen dat jijzelf bepaalt wat je met die beïnvloeding doet. Een ezel loopt net zo hard op een goed geplaveide renbaan als in een gewone, zandige straat. Dus niet de grond en de omgeving waarop hij rent, bepalen zijn snelheid of de kwaliteit van het resultaat, maar de kracht in zijn benen, de wil om te presteren. Het probleem zit dus niet in je omgeving of genen maar in de keuze die je als mens maakt. Elk mens is vrij om zelf te kiezen. Dus niet je omstandigheden of de omgeving waaronder je opgroeit, zijn de boosdoeners.
“Een slachtoffer kent geen vrijheid.”
Josta Vaseur
