Recht is wat wij afspreken dat het is

Serena Essed, van beroep advocaat, heeft in haar betoog tijdens een sessie over grondenrechten getracht de juridische aspecten rond het stappenplan te belichten. Om te komen op de vraag wat de oplossing kan zijn rond de grondenrechtenkwestie, is het belangrijk te weten waar de complexiteit hierbinnen zit. Alle rechten moeten namelijk een wettelijke grondslag hebben om tot stand te komen. ‘Met het oog hierop zijn er 2 primaire problemen die naar voren springen’, zegt Essed. Het gaat om de rechtspersoonlijkheid van de groep en de titel die moet worden vastgelegd aan de grond.
Rechtspersoonlijkheid houdt in dat de groep erkend wordt als handelingsbekwaam voor het rechtsverkeer. In Suriname zijn er natuurlijke personen en rechtspersonen. “Voor het recht bestaan Inheemsen niet. De wet erkent dat niet”, verduidelijkte Essed. Inheemsen kunnen daardoor als collectieve groep geen rechtshandelingen verrichten. Daarom zullen zij eerst hun rechtspersoonlijkheid toegekend moeten krijgen. In Suriname zijn er verschillende vormen van rechtspersoonlijkheden, zoals nv’s, stichtingen en verenigingen maar die zijn allemaal niet verenigbaar met het doel dat de Inheemsen nastreven, omdat die organisaties leden hebben en een bestuursstructuur die niet past binnen het traditioneel gezag.
“Het volgende probleem ligt bij de titel dat moeten worden gekend aan de grond”, zegt Essed. “Op dit moment kent Suriname individuele titels, zoals eigendom en grondhuur, maar in dit geval gaat het om collectieve titels die ons rechtssysteem op dit moment niet kent. De gronden waar de gemeenschappen wonen zijn van de staat, die overigens alleen grondhuur geeft hierop. Grondhuur is echter een zakelijke titel waarop beslag kan worden gelegd en in het handelsverkeer kunnen komen. Het is van eminent belang dat er een hele nieuwe titel gecreëerd wordt voor de Inheemsen. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn, want dat wat wij afspreken dat recht is, dat is het”, aldus Essed.
Tijdens de dialoogsessie is tevens stilgestaan bij 2 processen, die op gang zijn gebracht, maar die vervolgens parallel tegenover elkaar lopen. Het gaat namelijk om de wetgeving om de natuur te beschermen en het proces of de wet om de status van de volkeren bij wet te regelen. Volgens een participant botsen deze 2 inspanningen met elkaar. Het proces van wetgeving begint met een zoektocht, waarbij de burgers zich terug moeten kunnen vinden in wat er in de wetgeving wordt opgenomen. “Inheemsen en Marrons hebben in het binnenland waar ze wonen ook regels. Het is geen ‘wild west’. Nu proberen wij die regels die gelden vast te leggen en dat proces zal participatief moeten zijn. We moeten voorkomen dat we regels maken die vreemd zijn voor de mensen. We moeten niet alleen ervoor zorgen dat de natuur in bescherming genomen wordt, maar ook de mensen”, aldus de participant.
NK