Het moet u als burger, als werknemer, als verzorger en opvoeder, als student, als ondernemer of anderszins niet ontgaan dat de misslagen en blunders van welk regime dan ook functionele waarde hebben voor politieke tegenstanders. Het moet om zoveel redenen niet aan uw aandacht ontsnappen dat de fouten van de regering in dankbaarheid worden aangegrepen om de bestuurlijke zwakte en onkunde van het regime sterk tegen het licht te houden. De intensiteit waarmede tekortkomingen van de thans aanzittende regering door tegenstrevers naar de openbaarheid worden gebracht, zal merkbaar toenemen. Hun inspanningen dienaangaande zullen niet onbeloond blijven, want door soms onbegrijpelijke misslagen van de regering krijgen (opkomende) politieke tegenstanders hun broodnodige munitie in handen gestopt. Het is ook de schuld van de huidige regeringsleider die maar blijft talmen met het nemen van noodzakelijke besluiten, ook daar waar het acute kwesties betreft. Voor iemand die in functie tot de hoogste gelederen van de militaire organisatie is doorgedrongen is dit gedrag onverklaarbaar. Immers, staan militairen niet bekend als gedecideerde mensen met een hoge mate van besluitvaardigheid? Overigens is het verschijnsel van verbale aftakeling van een aanzittende regime ons als volk niet onbekend. Maar ook daar is een verklaring voor te geven. Opposanten en machtstrevers in de politiek die hun boodschappen van heil en voorspoed verkondigen, hebben in het algemeen geen inspirerende en hoopgevende thema’s en aandachtspunten in hun optreden naar buiten toe. Meer nog, dezelfde blunders, misslagen en faalmomenten waarvan zij de zittende regering nu betichten, hebben hun optreden in varianten daarvan ook gekenmerkt. Het wachten van de politieke tegenstander is iedere dag weer op de volgende flater van de regering. Een goede maatschappij hebben ook zij niet overgedragen. De vicepresident heeft de dagelijkse leiding over het ministerscollectief. Leidinggeven in functionele, niet-hierarchieke zin, omdat elke bewindspersoon grondwettelijk rechtstreeks onder de president ressorteert. Hoezeer de tweede man in de regeringstop het druk zal hebben met zijn grote taakgevarieerdheid is het de vraag of zijn bestuurlijke drukte zich niet in overwegende mate richt op de bekende wegen, op de routines. Op coördinatie binnen het ministerscollectief, meer in de zin van het geven van aanwijzingen, instructies en richtlijnen. Waarschijnlijk ook op het onderhouden van tal van externe functionele relaties met een geschakeerde contactenveld. Goed beschouwd heeft het beleidsoptreden van achtereenvolgende vicepresidenten zich in de schemerzone voltrokken. Want daarover wordt inhoudelijk nooit gerept. Hoe de interactie tussen de president en de vicepresident plaatsvindt, weet waarschijnlijk geen burger van het land. Hoe de coördinatie van de beleidsvoorbereiding, de uitvoering en evaluatie daarvan in elkaar zit, is de gemeenschap zeer waarschijnlijk nooit duidelijk geworden. Coördinatie als begrip kent allerlei definities. Min of meer zal het daarbij neerkomen op de afstemming op elkaar van samenhangende en elkaar beïnvloedende processen of ontwikkelingen die zich, al dan niet gelijktijdig en al dan niet op dezelfde plaats voltrekken, waarbij meedere personen en /of organisaties betrokken zijn. Belangstellenden in de samenleving vragen zich allicht af hoe de vicepresident in werkelijkheid invulling geeft aan zijn coördinerende, en waar nodig interveniërende taken en bemoeienissen. Een stelling luidt dat de kwaliteit van adviezen omgekeerd evenredig is aan het aantal adviseurs rond de persoon die geadviseerd moet worden. Hoe meer hoge adviseurs, hoe minder de werkelijke en effectieve ondersteuning van de topmanager in de grote onderneming of van de hoge politieke ambtsdrager. De regeringsleider heeft ter gelegenheid van de recente mutaties op ministerieel niveau erop gewezen dat bewindslieden in deze fase van de regeerperiode projectmatig zullen moeten werken. Geen beter geluid denkbaar. Immers, goed gestructureerde projecten, ook en vooral op beleidsmatig vlak, bieden uitstekende mogelijkheden tot onder meer voortgangscontrole en prestatiebeoordeling. Is het projectmatig werken ook werkelijk op gang gekomen? Is het niet de hoogste tijd dat in de politiek duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen beleidsmatige, uitvoeringsgerichte en beheersmatige taken op de vele gebieden van staatsbemoeienis? Hoe ervaart de vicepresident dit in zijn werkpraktijk? Recentelijk nog heeft een beleidspersoon erop gewezen dat hij zich persoonlijk ervoor zal inzetten dat een nader genoemde categorie ambtenaren op zijn departement die bevorderingen zullen krijgen waarop zij aanspraak maken. De vraag is of deze betrokkenheid van een minister, vooral in dit tijdsgewricht waar het om het stellen van beleidsdaden gaat, ergens toe dient. Hoe denkt de vicepresident als belangrijke instantie in het (inter-) departementale gebeuren hierover? Status en beloning of honorarium zijn in gezonde constructies in overeenstemming met het niveau van het verwachte optreden, waar dan ook. Het kan liggen tussen taken van eenvoudige aard enerzijds en taken anderzijds op het niveau van het formuleren van concepten en theorieën voor het oplossen van gecompliceerde vraagstukken. Het laatste is weggelegd voor de politiek ambtsdrager. Temidden van de hoge golven op de woeste zee zal de stuurman zijn uitzondelijke bedrevenheid aan het roer van het schip moeten tonen. Niet wanneer het vaartuig zich in rustig vaarwater bevindt. Ook voor bewindslieden geldt dit. Zij moeten creatieve onvrede hebben met hun functioneren. Anders gezegd: bewindspersonen moeten nimmer tevreden zijn over zichzelf, doch zich voortdurend richten op beter functioneren voor morgen en daarna ten dienste van de maatschappij. Vraagstukken van personele aard zijn primair de kopzorg van ambtelijke leidingevenden op de verschillende gezagsniveaus van het departement. De opvallende liefde en aandacht van beleidsmakers voor personeelsaangelegenheden is op hun werkiveau volkomen misplaatst.
Stanley Westerborg
Organisatieanalist
