“Bedrijven die alleen in onroerend goed handelen, moeten vrijwel failliet zijn”
Door geen enkele instantie worden cijfers bijgehouden van exacte bewegingen binnen de onroerendgoedsector. Dit is voor oud-notaris Carlo Jadnanansing een gegeven om over te jammeren. Cijfers zouden veel meer helpen om de problemen binnen de vastgoedsector te begrijpen. Zowel voor notarissen als voor handelaren blijkt in de afgelopen jaren de vastgoedsector achteruit te zijn gegaan.
Gevoel
Op het gevoel afgaand, en zeker vanuit zijn kantoor, stelt Jadnanansing dat vooral het jaar 2016 wordt beschouwd als een rampjaar voor wat onroerend goed betreft (en dat bij notarissen). “Soms lijkt het erop alsof de kavelverkoop bijna tot nul gereduceerd was. Er zijn wel een paar gewone transacties, maar met een zware terugval. Ik durf te zeggen dat 50% nog aan de lage kant is”, als dat als daling door Jadnanansing genoemd mag worden. Wat nu redelijk te zien is aan transacties bij notarissen zijn die van boedels, naamloze vennootschappen en hypotheken.
Veilingen
Jadnanansing merkt hiernaast op dat er meer dan normaal veilingen voorkomen, gezien leningen nu moeilijker af te lossen zijn. De meeste veilingen worden echter ook niet toegewezen. In vele gevallen wijzen de banken niet toe, of kopen zij de veiling-producten zelf in (voor betere tijden). Als producten voor minder dan de openstaande vordering van de bank worden geveild, kiest de bank vaak voor het beraden en vervolgens niet toewijzen.
Nederlanders kopen niet meer
Remy van der Hoek van Remy Vastgoed NV zei vorig jaar nog (DBS 19 oktober 2017) aan de krant dat dat de verkoop in de sector drastisch was afgenomen. Tegen die tijd werd gesteld dat meer buitenlanders (Nederlanders) dan Surinamers investeerden in Surinaams vastgoed. Jadnanansing merkt nu echter op dat Nederlanders (van Surinaamse komaf) nu niet graag kiezen voor investeren in Suriname. Hier zoeken critici de oorzaak van in 2 richtingen. Ten eerste wordt gedacht aan gebrek aan vertrouwen in de economie. Daarnaast trekt in Nederland de vastgoedsector ontzettend aan. Prijzen gaan enorm omhoog. Vele Nederlandse Surinamers kiezen er dus graag voor om in Nederland te investeren waar zij hoger rendement krijgen, in plaats van in Suriname.
Lichte toename bewegingen
Rechthebbenden hebben onlangs van minister Roline Samsoedien van Ruimtelijke Ordening, Grond- en Bosbeheer (RGB) mogen vernemen dat zij eenmalig collectieve toestemming krijgen om het recht van grondhuur dat ligt bij de notaris over te dragen. Het gaat om het verzoek tot overdracht gedaan tot uiterlijk 31 december 2017. Vanwege deze regeling, merken notarissen op dit stuk wat meer beweging. Dit zijn echter overdrachten die al in de planning waren. Onroerendgoedmaatschappijen hebben hier niets aan. In de meeste gevallen hebben die hun deel van het geld al ontvangen. Rest nu het deel van de notarissen die bij de overdracht verdienen. “Bedrijven die alleen in onroerend-goed handelen, moeten vrijwel failliet zijn”, stelt Jadnanansing.
Hoge prijzen
Wat wel merkwaardig moet zijn, is dat de prijzen van onroerend-goed, ondanks deze slappe beweging, niet dalen. “De ijzeren wet van ‘vraag en aanbod’ werkt hier niet. Als dat wel zo was, zou in Suriname de prijs moeten teruggevallen. Je ziet misschien een lichte trend, maar niet zoals verwacht wordt als je kijkt naar de prijzen in Paramaribo-Zuid”, stelt de notaris.
Klagen helpt niet
Niet alle makelaars zijn echter hopeloos in de sector. De nu nog stabiel draaiende makelaars kijken met een ander blik naar de markt. “De mensen die het hardst klagen, zijn de mensen die het minst doen.” Deze stelling poneerde Thijs Mouchart van Surgoed Makelarij NV in het jaar 2015 bij Dagblad Suriname. Tegen eind 2017 was zijn stelling nog steeds hetzelfde. “Iedereen om mij heen klaagt steen en been, maar ze doen niets”, zei Mouchart.
Widjai Sardjoe, directeur Intervast Suriname NV, stelt dat de vastgoedsector intern ook verandert. De animo bij vele de ondernemers is door de jaren heen afgenomen vanwege minder vraag naar vastgoed. Echter speelt ook de kwaliteit van dienstverlening/het product nu veel meer een rol bij de overlevingskansen van de ondernemingen. “De markt verdwijnt niet. Het is er. Alleen wordt het wat moelijker. De groep mensen die kocht, is misschien meer dan gehalveerd. Het meer dan gehalveerde groep betreft mensen die heel goed nadenken over wat zij kopen, waar zij kopen en bij wie zij kopen”, stelt Sardjoe.
Vroeger kochten mensen uit de auto. Makelaars reden met perceelkaartjes in de auto rond. Dat soort mensen gedijen volgens Sardjoe niet meer. Voor de klanten zijn de service, kwaliteit en zekerheid (van overdracht en nutsvoorzieningen) belangrijk. “Het klein beetje dat over is, accommoderen wij wel”, meent hij. Het aanbod moet naar zijn oordeel aantrekkelijk zijn. Het klein beetje aan klanten dat er is, moeten goed worden geaccommodeerd. Zekerheid van complete dienstverlening dient daarnaast ook vertrouwen in de markt te helpen behouden.
“Iemand die een advertentie plaatst in Via2000 ‘Perceel te koop’, is niet klaar. Je moet ook wat tv- en radio-reclame doen en woonbeurzen bijwonen. Je moet ook presteren. Als je niet presteert, ben je na 3 jaren ook daar (failliet)”, stelt Sardjoe. Deze opmerking werd al eerder gemaakt door Mouchart die ook nog kansen ziet in de markt.
Kavish Ganesh
