Omdat mijn alarminstallatie ontregeld was door blikseminslag werd die onlangs onderhanden genomen door een reparateur-met-verstand-van-zaken. Het alarm werkt weer beter dan ooit. Toen de alarm-man mijn boekenkast zag vertrouwde mij fluisterend toe dat hij nog nooit een boek had gelezen. Zelfs bij de krant viel hij in slaap. Alleen voor de rubriek ‘Sterrenbeelden’ maakte hij een uitzondering. Vermoedelijk is onze alarm-reparateur daarin zèlf ook geen uitzondering.
De astrologie gaat ervan uit dat er een verband bestaat tussen zaken en gebeurtenissen die ons leven op het ondermaanse betreffen enerzijds en anderzijds de stand van een aantal hemellichamen zoals wij die zien vanuit onze aarde, een middelgrote planeet, cirkelend rond een middelgrote ster in een uithoekje van onze Melkweg: een van de miljoenen Melkwegstelsels in het zichtbare heelal. Is dat een redelijke veronderstelling?
Men kan op goede gronden een scala aan bezwaren opperen tegen de astrologie, maar dan zou men aan een lijvig boekwerk niet genoeg hebben. Daarom een paar in het oog springende bedenkingen.
Volgens de astrologie zijn de menselijke eigenschappen die zij onder de loep neemt sterk bepaald door de desbetreffende tekens van de ‘Dierenriem’. Zo zal iemand die geboren is onder het teken van ‘Tweelingen’ vaak proberen ’twee dingen tegelijk’ te doen. ‘Alles in zijn of haar leven komt dubbel’. Wie geboren is onder het teken van ‘Weegschaal’ is vrijwel zeker een ‘evenwichtige persoonlijkheid’. Hij of zij blijft op de gulden middenweg, wat er ook gebeurt. En de menselijke ‘Schorpioen’ leeft het liefst in het duister van zijn verborgen gedachten, zoals het gelijknamige dier in donkere spleten en spelonken huist en het daglicht niet verdraagt!
Het is niet eenvoudig je voor te stellen dat de toevallige vorm van arbitraire figuren aan de sterrenhemel ook maar iets te maken zou kunnen hebben met menselijke karakters en eigenschappen. Dat nog afgezien van het feit dat de configuraties zoals die op aarde worden waargenomen tot geheel andere beelden zouden leiden indien zij zouden worden waargenomen vanaf een andere plek in het heelal, bijvoorbeeld vanaf een andere planeet. Daar komt bij dat het licht van de sterren die de sterrenbeelden vormen vaak tientallen en soms wel honderden of duizenden jaren geleden vanaf die sterren vertrokken is, zodat wij die sterren niet zien op de plek waar ze nu zijn maar op die waar ze zoveel jaren geleden waren!
Gezien de soms aanzienlijke verschillen in de duur van de zwangerschap (door te vroege of te late geboorten) zouden horoscopen gebaseerd moeten zijn op het tijdstip van de conceptie en niet op het moment van de geboorte. Mij is niet bekend is of de astrologie zich ooit om dit aspect heeft bekommerd.
De vraag is ook of al diegenen die omkwamen bij de grote natuurrampen die de wereld in de loop der tijden hebben getroffen – overstromingen, aardbevingen, vulkaanuitbarstingen – maar ook de massaslachtingen waarop de mensheid kan bogen – wereldoorlogen, concentratiekampen, terreuraanslagen – in hun horoscopen die apocalyptische gebeurtenissen voor henzelf in hun horoscopen hadden staan. En zou dat ook gelden voor alle passagiers van een neerstortend vliegtuig of een zinkend schip?
De astrologische literatuur beroept zich vaak op haar onweerlegbaarheid. Sprekend over de kritiek die men kan hebben op het verband tussen de planeten en de tekens van de Dierenriem enerzijds en menselijke karakters en gebeurtenissen in mensenlevens anderzijds stelt de astrologie dat er ook geen bewijs is voor het niet-bestaan van dat verband. Zij vergeet dan dat het negatieve nooit bewezen kan worden. ‘Negativa non sunt probanda’ leerden de Romeinen ons al (ik kan nooit bewijzen dat ik Kennedy niet vermoord heb; wèl dat ik op 22 november 1963 in Amsterdam was!).
Moeten we nu de astrologierubriek voortaan verbannen uit Dagblad Suriname en andere Surinaamse kranten? Dat is niet redelijk. Zolang er mensen zijn die nimmer een boek ter hand nemen en zich bij de krant beperken tot de voorspellingen van de astrologie op de achterpagina mogen we hen dat plezier niet misgunnen. Het is volkomen onschuldig. Zelfs zouden de vaak suggestieve en positivistische voorspellingen kunnen leiden tot selffulfilling prophecies waar een gunstige werking vanuit kan gaan. En tenslotte is er zoveel meer onzin en bedrog op de wereld waarover we ons ook geen seconde druk maken.
Anton van den Broek (Jurist / Bioloog)
