Feiten
Het rapport presenteert geen exacte antwoorden op vragen voor wat betreft verstoring van de waterhuishouding of het natuurlijk evenwicht in Noord-Saramacca. Het presenteert wel feiten, statistieken en foto’s ter bewijs dat de waterhuishouding van de zwamp is verstoord. Staatsolie, die als enige maatschappij bezig is met activiteiten in de zwamp, wordt door dit rapport verantwoordelijk gehouden voor de verstoring van de waterhuishouding van de zwamp en het natuurlijk evenwicht. Er wordt niet voorgesteld om de operaties van Staatsolie stop te zetten. Echter wordt wel voorgesteld om inderdaad rekening mee te houden dat een sector (olie) de andere sectoren (landbouw, en het milieu) niet zomaar kapot maakt.
Chronologie verstoorde waterhuishouding
Volgens de Staatscommissie Rijst was er in 1981 930 ha rijstland ingezaaid aan de Larecoweg. Dit was tegen 1986 al uitgebreid tot 2600 ha. Staatsolie werkte precies in deze periode met haar plannen. In 1990 ging de dryland operations van start. Omstreeks 1994 werden de Soekadam en de Ritsweg aangelegd. Vanaf 2005 merken de boeren in het gebied steeds vaker op dat er iets bijzonders aan de hand is met hun waterhuishouding. Zij lijden ieder jaar schade. Het probleem blijkt structureel te zijn. Het rijstareaal langs de Gangaram Pandayweg was van 2600 ha in 1986 naar 1100 in 2006 gedropt. De landbouwsector in Saramacca gaat achteruit. In de maanden mei en juni (2013-2016) is er sprake van ernstige overstromingen in het gehele gebied vanaf Weg naar Zee tot Coppenamepunt. Bij de Wayamboweg in het Wayambo-gebied komt het water tot de hoofdweg. Staatsolie treft in de regentijd (2017) speciale noodmaatregelen, waardoor er minder verstoring van de waterhuishouding merkbaar is.
Gevolgen verstoorde waterhuishouding
Trekvogels zoals skroetjies en de anakies kunnen niet meer in het noordelijk gedeelte van het zwamp broeden. Tegen 2002 werd bij staatsbesluit aangekondigd dat er rond een miljoen trekvogels in het gebied waren. Uit een rapport van de WHSRN blijkt dat de vogels die kwamen overwinteren in het Coppename-reservaat (deel uit makend van het Wayambozwamp) met 80% is verminderd.
Er is een afname van de vis- en garnalenstand genoteerd. Ook hier lijden de boeren verlies. Beschadiging van wegen, waaronder de Wayamboweg, moet men ook in acht nemen. De verstoorde waterhuishouding veroorzaakt voor de boeren de meeste schade op het veld.
Aansprakelijkheid afgestoten
Staatsolie heeft altijd de aansprakelijkheid van zich afgestoten. Echter is duidelijk dat de veranderingen in de waterhouding optraden sinds de onderneming actief werd in het gebied. De optie van klimaatsverandering (toename regenval) houdt in dit onderzoek geen stand. Neerslag zou in Groningen in de afgelopen 20 jaar maar 4% zijn toegenomen, wat geen reden is tot zulke problemen. In het jaar 1990 zijn de hydrologische omstandigheden in het noordelijke deel van de Buruzwamp beïnvloed door menselijke activiteiten toen Staatsolie de Sara Maria/ TA58 polder ging aanleggen. De polder werd aangelegd om opdroogland te kunnen boren. Het daarnaast aanleggen van wegen en kanalen in het gebied heeft geleid tot verandering van de hydrologische omstandigheden. De ontwikkeling van polders langs de Saramaccarivier heeft tot resultaat dat zwampwater niet meer vrijelijk naar de Saramaccarivier kan stromen.
Gewaarschuwd
Iedereen (Dirk Noordam, consultant van Staatsolie, M.A. Amatali, Hydrocom NV en de boeren) is het wel mee eens dat de Staatsolie dryland oliepolder de zwampwaterstroming blokkeert. Dit veroorzaakt wateroverlast. Staatsolie was door haar eigen deskundigen tenminste 12 keer in diverse rapporten erop gewezen dat bepaalde handelingen ernstige verstoring van de waterhuishouding tot gevolg zouden hebben. Uit het rapport blijkt ook dat Staatsolie op de hoogte was van de complicaties die zich kunnen voordoen, maar die toch aan een kant zijn gezet. Blijkbaar heeft ook het Nimos, dat inzage krijgt in de milieu-effectenstudies, al die tijd gezwegen rond deze kwestie. In alle milieustudies, verricht door IR. D. Noordam ten behoeve van Staatsolie, wordt verwezen naar negatieve effecten op het milieu en de boerenbedrijven als gevolg van tevoren uitgevoerde projecten door Staatsolie in de Wayambozwamp. Nimos zou steeds de rapporten blindelings hebben goedgekeurd zonder in te gaan op de negatieve effecten, die de consultant van Staatsolie zelf steeds rapporteerde. Ondanks er al 12 jaren door de boeren wordt geklaagd over de wateroverlast en tekorten van de Wayambozwamp, heeft de overheid het niet nodig geacht om in te grijpen. Voor de milieuorganisaties bleek dat ook niet interessant te zijn. Staatsolie hield de gemeenschap voor dat het ingenieursbureau NV Ilaco een studie had gedaan in verband met het wateroverlastprobleem van het gebied. Volgens Hydrocom blijkt de studie van Ilaco NV niets te maken te hebben met het werkelijk probleem, de overstromingen van uit de zwamp in de Wayamboweg en de Gangaram Pandayweg.
“In feite is een groot deel van de zwamp nu geen echte zwamp meer. Het landschap is compleet veranderd”, schrijft Hydrocom. Staatsolie graaft met de jaren meer kanalen en dammen in de zwamp. Deze objecten kunnen als obstakels werken bij het beheersen en/of verspreiden van hemelwater. Niet alleen de boeren, maar ook de gehele natuur en de gemeenschap lijden schade.
Oplossingsmodellen
De boeren van Saramacca hebben sinds 2015 inmiddels al 6 keren overlegmomenten aangevraagd met Staatsolie. Men wacht nog steeds op een gedegen overlegmoment. Het heeft volgens Hydrocom NV geen zin om een nieuwe studie te doen naar de problemen. In het document zijn er ook oplossingsmodellen opgenomen. Daarvoor dienen partijen eerst aan tafel te komen. Het document heeft de schade niet in geld uitgedrukt. De in casu bron van de krant vindt het maar jammer dat controle op deze oliemagnaat in Suriname al die tijd is weggebleven. Hij vraagt zich ook af met wat voor gezicht de Staat Suriname onderhandelingen zal voeren met Suralco over de milieuschade als haar enig kindje zelf niet schoongewassen is. Staatsolie maakt zich op om richting zee te gaan. Zij hoopt daar olie te vinden en in de toekomst op zee te boren. Ook hier vraagt de bron zich af hoe deze Surinaamse oliemagnaat zich op zee zal gedragen, als die tussen burgers opererende al niet kijkt naar belangrijke aandachtspunten.
Kavish Ganesh
