“Nergens in het Minamata Verdrag staat aangegeven dat de uitbanning van kwik meteen moet geschieden. Het wordt duidelijk aangegeven wat de fasering kan zijn. De boel wordt helemaal op zijn kop gegooid. Men moet niet doen alsof het verdrag daarin niet voorziet. Dit is iets wat men gebruikt om te zeggen dat men niet klaar is.” Zo reageert Erlan Sleur, voorzitter van de Stichting Protect our Biodiversity in Suriname (ProBioS) op de wijze waarop de Surinaamse autoriteiten de uitbanning van kwikverbruik in Suriname ter hand nemen. Zijn kritiek gaat meer in de richting van het Nimos, dat momenteel druk doende is voorbereidingen te treffen voor de implementatie van het verdrag.
Belang van Suriname
Het verdrag is in 2013 ontworpen. Elke partij bij het verdrag heeft een periode van maximaal 15 jaar om het verbruik van kwik uitbannen. Dat men zaken gefaseerd wil aanpakken, wordt al jaar op jaar gezegd. “Toen president Desi Bouterse aantrad, werd al gezegd dat kwik verboden zou worden. Nimos had dus haar huiswerk al lang moeten hebben gemaakt”, stelt Sleur.
Het gaat volgens Sleur niet om het verdrag, maar om Suriname. Het gaat niet om de belangen van het verdrag, maar om de belangen van Suriname. “Minamata is maar een tool om Suriname op weg te helpen.”
10.000 kg kwik jaarlijks in de atmosfeer
Het verdrag richt zich op het beschermen van de menselijke gezondheid en het milieu tegen antropogene emissies en lozingen van kwik en kwikverbindingen. Sinds de jaren 1980 is de gouden mijnbouw in kleinschaligheid aan het toenemen in Suriname. De meeste mijnbouwactiviteiten komen voor in het oostelijke deel van het land. De schatting (blijkens een onderzoek uit 2015 door het National Zoological Collection en de Anton de Kom Universiteit van Suriname) is dat voor elke kilogram goud dat wordt gewonnen ook een kilogram kwik in het milieu terechtkomt. Dit zou betekenen dat minstens 10.000 kg kwik jaarlijks in de atmosfeer en het aquatisch milieu van Suriname terechtkomt. In het aquatisch milieu kunnen bacteriën kwik in een extreem giftige stof omzetten, die zich cumuleert in de voedselketen. Als gevolg hiervan zullen roofvissen hoge hoeveelheden methylkwikstof in hun weefsels hebben. Kwikvergiftiging veroorzaakt veel gebreken bij dieren en neurologische gezondheidsproblemen bij mensen. Kwikvervuiling is dus niet beperkt tot de goudmijnbouwgebieden, omdat kwik wordt vervoerd door water en wind naar andere gebieden. Gemeenschappen in dorpen met gemakkelijke toegang tot Paramaribo hebben minder last van de kwikvervuiling, omdat deze mensen minder afhankelijk zijn van lokale vis als eiwitbron. Kwikvervuiling vindt ook plaats in Paramaribo in de buurt van goudsmeden.
Informatie voorziening
Cedric Nelom, directeur Nimos, merkte onlangs op dat Suriname intussen al ronde de 30 milieuverdragen heeft getekend, maar tot nu toe geen plan voor klaar heeft liggen. Dit, terwijl wetenschappers al geruime tijd wijzen op zowel het belang van voorlichting als de aanpak van het probleem.
Een ander onderzoek uit 2015 (MWI/Adekus) benadrukte dat alle stakeholders betrokken moeten worden om dit probleem zowel te begrijpen als op te lossen. Hierbij zeker meenemende, degenen die rechtstreeks aan kwik worden blootgesteld. “Objectieve informatie moet ook worden toegekend aan mensen die direct kunnen worden blootgesteld aan vloeibaar kwik. Artsen en andere zorgverleners moeten zich bewust zijn van de gevolgen die kwikproducten kunnen veroorzaken, vooral bij kinderen en zwangere vrouwen. Wees voorzichtig dat ziekten met deze producten verband houden en dat zorgvuldig onderzoek noodzakelijk is. Overheidsinstanties en niet-gouvernementele instanties moeten het publiek informeren over het bestaan van kwikverbindingen in levensmiddelen en andere producten, zoals vismeel, en erop aandringen om de hoeveelheid methylkwikstof in deze producten te vermelden”, staat in het onderzoeksdocument.
Het is publieksgeheim dat er politieke belangen spelen rond de uitbanning van kwik. De overheid zit ook met een capaciteitsprobleem rond de aanpak. “Op het internationaal platform krijg je van alle kanten hulp. Dat is ook overduidelijk”, stelt Sleur. Aan de beleidsmakers adviseert Sleur om zich niet alleen te blindstaren op het verdrag, maar te kijken naar de belangen van Surinamers. Het zal de staat veel meer geld kosten om de effecten van kwikverbruik aan te pakken. De aanpak van kwik zou volgens Sleur al veel ongerief voorkomen.
Kavish Ganesh
