Het aantal jongeren dat zich schuldig hebben gemaakt aan gewelddadig gedrag, is in de loop van de afgelopen tijden toegenomen. De continue toename van jongeren die betrokken zijn bij vechtpartijen, de stijging van het aantal jongeren dat toegeeft anderen te hebben lastiggevallen, en jongeren die wapens dragen, getuigd allemaal van een toename van geweldscriminaliteit onder jongeren. In onze beeldcultuur kan iedereen dagelijks voldoende ‘voorbeelden’ zien die je tonen hoe je problemen en conflicten gewelddadig oplost, zowel in fictieve situaties zoals films, als in de realiteit. Feit is, dat onze samenleving steeds gewelddadiger wordt. Kijk naar de scholen waar jonge mensen steeds onhandelbaarder worden.
Wat is agressie
Over de vraag wat we precies onder agressie moeten verstaan kunnen er verschillende meningen zijn. De een noemt een kind al agressief als het brutaal antwoord geeft , terwijl een ander pas aan agressie denkt als een kind een ander heeft geslagen. Wat in de ogen van de een agressief gedrag is, is naar de mening van de ander assertief gedrag. Bij assertief gedrag moeten we vooral denken aan uitingen en gedragingen waarmee je voor jezelf opkomt en laat merken dat je niet over je laat lopen. Agressief gedrag wordt meer gezien als gedrag waarbij een ander fysieke of psychische schade wordt toegebracht.
Het belangrijkste kenmerk van agressief gedrag is dat bepaalde regels worden overschreden. Dat kunnen formele regels zijn, zoals een ander niet mishandelen en de bezittingen van anderen niet kapot maken, maar ook informele regels, zoals respect hebben voor en rekening houden met elkaar. Ook als iemand niet de bedoeling heeft om de ander schade toe te brengen, maar dit wel doet met zijn gedrag, is er sprake van agressie. Het is dus zo, dat iemands gedrag ook agressief kan zijn hoewel het niet de bedoeling was om de ander leed toe te brengen.
Waar ligt de oorzaak
Het kan zijn dat jongeren veel zaken negatief beleven vanuit een gevoel van onveiligheid. Dat kan het gevolg zijn van ervaringen uit de vroege kinder jaren. Bijvoorbeeld kindermishandeling of verwaarlozing. Als een ander een gek gezicht trekt, denk je dat dat tegen jou gericht is, terwijl die ander dat helemaal niet bedoeld heeft. Vanuit deze foute waarneming reageer je vervolgens zelf onnodig agressief. Deze reactie wordt door de ander niet begrepen, want hij bedoelde immers niks kwaads. Van het een komt het ander. Waarschijnlijk heb je geen andere manier om tot een oplossing te komen dan met agressief gedrag. Je kiest voor de korte termijn ‘oplossing’. Zonder na te denken over de gevolgen. Tenslotte kan juist bij adolescente jongens de grens tussen assertiviteit en agressie bijzonder dun zijn. Naast de dynamiek in de peergroup leggen daarbij ook de verhoudingen in het gezin, de buurt, het onderwijs en de wijdere omgeving gewicht in de schaal. Naarmate deze contexten zich meer kenmerken door dwang en afwijzing, kunnen jongens – juist gezien hun behoefte zich een ‘echte man’ te tonen – eerder neigen tot doorslaan.
Reden tot zorg
Een opvoeder kan de volgende aspecten als signalen beschouwen om alertheid te tonen bij agressief gedrag. Als het kind bij het minste of geringste agressief uitvalt, herhaaldelijk ruzie maakt, kinderen slaat en uitscheldt. Ook als de agressie zich niet beperkt tot een enkel incident, maar geregeld voorkomt, is er reden tot zorg. Indien het agressieve gedrag blijft aanhouden, ook als er geen enkele reden meer is om agressief te zijn. Het kind, de jongere, blijft dus steken in zijn agressie en ziet geen kans om zijn boosheid opzij te zetten. Kinderen of jongeren die lang achtereen agressief blijven, vormen een probleem. Wanneer zo iemand zich echter overal agressief gedraagt ongeacht de situatie en de locatie, is er een probleem. Zeker ook als blijkt dat het kind uiteenlopende vormen van agressie te zien geeft .
De rol van de opvoeding
Een pedagogische omgeving in algemene zin moet voldoen om de ontwikkeling van een kind zo goed mogelijk te laten verlopen. Omdat veel problemen heel normaal zijn, is het omgaan met die problemen te beschouwen als een gewone opvoedingsopgave voor ouders en beroepsopvoeders. Somberheid, angst, druk gedrag, tegendraadsheid, agressie, het zijn tot op zekere hoogte normale verschijnselen bij kinderen. Veel van deze problemen zijn gebonden aan de ontwikkelingsfase waarin kinderen zich bevinden. Het is het moment waarop dit soort gedrag optreedt, de duur en de intensiteit die maken of iets wel of niet zorgen moet baren. De aanname dat ouders minder problematische kinderen zullen hebben wanneer ze goed op hun kinderen letten en dingen over hen weten, gaat lang niet altijd op”. Agressieve kinderen maken het moeilijker voor hun ouders om een goede opvoedrelatie met hun kind te hebben. . Een kind met een moeilijk temperament bijvoorbeeld, roept bij de opvoeder (en ook bij anderen) ander gedrag op dan een kind dat makkelijk is in de omgang. Toch is het van belang dat de opvoedingsomgeving kinderen niet alleen een veilige basis biedt waar ze zichzelf kunnen zijn en ontspannen, maar ze ook in de gelegenheid stelt om hun persoonlijke- en sociale competenties. Wanneer dit gepaard gaat met de ontwikkeling van waarden en normen, waardoor kinderen zich de cultuur van de samenleving waarin zij opgroeien eigen maken, dan is er hoop voor onze jonge Sranang mangs!
De Creatieve Opvoeder
Hortence Promes MEd
