De Centrale Bank van Suriname (CBvS) is doende een systeem van valutaveilingen in het financieel bestel te introduceren, waarbij de wisselkoers tot stand zal komen op basis van vraag en aanbod. De veilingen zullen eenmaal per week op een door de Centrale Bank te bepalen dag en tijd plaatsvinden. Op basis van het resultaat van die dag, wordt een gewogen gemiddelde koers bepaald voor de US-dollar, die zal gelden tot de volgende veiling. Dit systeem heeft volgens econoom en jurist Guillermo Samson nooit gewerkt. Het begon de koers een paar jaren terug juist omhoog te stuwen. “Mensen die veel geld hadden, hebben aan de veiling deel kunnen nemen. Het is de tijd geweest waar alle grote gevestigde bedrijven naar de achtergrond verdwenen. Er ontstonden nieuwe “overnight miljonairs’. Gersie werkte toen ook al bij de CBvS. Hij weet er dus alles van”, zegt Samson. Volgens Samson zijn de regering en CBvS allemaal bezig met paniekvoetbal. Iedereen is gefocust op alleen maar het monetaire. Men vergeet dat de economie niet alleen bestaat uit de monetaire sfeer, maar ook uit een reële sfeer (goederen). “Niemand is momenteel gefocust op hoe wij de deviezen die wij kwijt zijn geraakt door Hoefdraad, door de daling van de goud- en olieprijs en door het wanbeleid, terugverdienen. Wat ook ontbreekt, is een integraal programma om de problemen aan te pakken. De koers op zich, is een onderdeel van het probleem. Indien de effecten van dit model op bijvoorbeeld het sociaal leven worden overzien, veroorzaakt de moederbank er andere problemen mee. We zitten met een figuur bij Financiën die voor SRD 85.000 wanbeleid heeft gevoerd. Het is dus dweilen met de kraan open. De geschiedenis is zich aan het herhalen. De overheid is zich op dit moment druk doende, precies als in de jaren ‘90, zwaar monetair te financieren. Niemand moet me komen vertellen dat het ter vervanging is van oude biljetten. Sterker nog is het IMF al in het land. Men heeft al geld los kunnen peuteren van het IMF. Wij moeten niet vergeten dat Hoefdraad geen monetair econoom is. Hij is een IMF’er. Hij is hier om het werk voor IMF te doen”, aldus Samson. Volgens critici is het grote probleem in het land de corruptie. Zolang de corruptie zich manifesteert, en het land geen deviezen heeft, zal het stabiliseren van de koers onmogelijk zijn.
Tweede keer
Suriname heeft dit systeem al gekend. Het werd in 1992 geïntroduceerd onder de toenmalige bankpresident Henk Goedschalk. De introductie was het gevolg van een raamwerkverdrag tussen Nederland en Suriname. Bij het verdrag werd Suriname 300 miljoen gulden betalingsbalanssteun toegezegd. Tot juni 1993 had Nederland 66 miljoen gulden overgemaakt voor betalingsbalanssteun. Tegen die tijd was er al negen keren geveild tegen de betalingsbalanssteun. Al het geld ging dus naar de veilingen.
Koers werd omhoog gestuwd
De Surinaamse overheid zag toen haar inkomsten ook met een veelvoud toenemen, doordat de vrije wisselkoers de grondslag vormde voor de importheffingen. De importheffing die gebaseerd was op de volstrekt irreële (officiële) koers van Sf. 1,80 voor een dollar, ging later door de ‘veilingkoers’ de lucht in (tegen juli 1993 Sf 55). De regering Venetiaan had vooral uit vrees voor sterke prijsstijgingen lang met aanpassing van de importheffingen gewacht. De uniformering van de wisselkoers leidde er verder toe dat de aanzienlijke koersverliezen die de Centrale Bank leed bij de financiering van met name de olie-import, verdwenen. Deze koersverliezen, die op het overheidsbudget drukten, werden veroorzaakt door het beleid om de olie-import te subsidiëren via een speciaal koerssysteem ter wille van de binnenlandse consument. De valutaveiling is ergens tussen 1995 en 1996 gestopt, waarna het bekende fenomeen van de drie nullen (000) zich voordeed door het verspillend beleid van de aangetreden regering.
Voorbeeld Oekraïne
Een recent voorbeeld uit Oekraïne spreekt van een sterk effect van het model van valutaveilingen. Over heel 2014 verloor de grivna, de nationale munt van Oekraïne, al bijna 50% van zijn waarde en was daarmee één van de meest waardeloze valuta ter wereld. Oorzaak van de megacrash lag bij de Oekraïense centrale bank. Die bemoeide zich met de koersvorming van de munt. De centrale bank hield dagelijks gestuurde valutaveilingen, waarmee het meerdere koersen op interbancaire en zwarte markten wilde elimineren. Echter werkte dat niet en stuwde de veiling de koers omhoog. De Oekraïense munt is onlangs in een vrije val geraakt nadat de Oekraïense centrale bank had besloten de munt verder los te laten. De centrale bank schrapte de dagelijkse veiling van buitenlandse valuta. Economen geloven erin dat dankzij die veiling de grivna tot toen toe nog enigszins stabiel gebleven was.
Kavish Ganesh
