In Suriname kennen we diverse zelfhelp systemen gericht op ontwikkeling van de directe gemeenschap waar het Gotong Royong systeem een van is. Het “zelfhelp” model is een instrument voor gemeenschapsontwikkeling. Dit Gotong Royong systeem bestaat met name onder de javanen in Suriname. Het is een cultureel erfgoed dat momenteel echter uit gebruik dreigt te raken met name onder de jongeren. Het Gotong Royong is als een zelfhelp systeem anno 2015 aan het verdwijnen onder de Javaanse gemeenschap.
Wanneer we denken aan de term gemeenschap, hebben we een gebied met bewoners in gedachten. We denken dus in geografische termen. Een gemeenschap is echter niet perse geografisch gebonden . De meesten van ons behoren zo tot meer dan èèn gemeenschap.Een individu kan bijvoorbeeld op het zelfde moment deel uitmaken van een religieuze gemeenschap en een scholengemeenschap, buurtgemeenschap.
Bij gemeenschapsontwikkeling is er vaak sprake van een bepaalde droom op de gemeenschap o.a het besef dat door het bundelen van de menselijke krachten van de buurt men tot gunstige, sociale, culturele en economische ontwikkeling kan geraken. Het is een feit dat in het proces van krachtenbundeling men op systematische wijze bepaalde sociale methoden en technieken gebruikt en daaruit bepaalde voordelen haalt.
Over het algemeen is gemeenschapsontwikkeling een complexe uitdaging. Dit vanwege het feit dat een aantal relevante segmenten een geheel moeten vormen, hetgeen niet altijd zo makkelijk en eenvoudig gaat. Een van de voornaamste redenen is de plurale samenstelling van de bevolking in de meeste gemeenschappen. Gemeenschapsontwikkeling vormt het beleid en de uitvoering die bijdragen tot een beter leefbare maatschappij op lokaal, regionaal en landelijk niveau. In de buurt of de wijk richt men zich meestal op de inrichting van de publieke ruimte zoals speelgelegenheden of hangplekken, maar vaak krijgt ook de relatie tussen wijkbewoners en het bestuur van buurtorganisaties of verenigingen de nodige aandacht. Op stedelijke of regionale schaal gaat het vaak om grootschaliger functies van het gebied. Op landelijke niveau is de belangenbehartiging van arbeidsongeschikten of mensen in de bijstand een voorbeeld van samenlevingsopbouw. Het versterkt de zelfwerkzaamheid en medeverantwoordelijkheid van burgers bij de invulling van hun woon- en leefomgeving. Verschillende partijen, variërend van opbouwwerker/ buurtwerker, wijkagent, buurtorganisaties, scholen, ouders/ verzorgers/ en buurtbewoners vormen een team bij diverse processen voor de gezamenlijke opbouw van de samenleving.
Bij duurzame (sociale) ontwikkeling gaat het om de toekomst van het (samen) leven en de welvaart van mensen/ individuen en om het voortbestaan van de samenleving op een zodanige manier dat de huidige generatie ook voldoende overlaat voor een kwalitatief goed leven voor volgende generaties en voor mensen elders in deze wereld.
Gotong Royong systeem is een zelfhelp systeem onder de Javaanse gemeenschap. Wanneer er een activiteit wordt uitgevoerd wordt de directe gemeenschap onder de javanen ook erbij betrokken om hulp en medewerking te verlenen. Hierbij gaat het om wederzijds samenwerken om dienstverlening met een collectieve gemeenschappelijke hulp op basis van vrijwilligswerk. Voorbeeld bij de bouw van een recreatiezaal, de bouw van een sportcomplex, schoonmaak van de begraafplaats ( kerkhof), bouw van individuele huizen. Van belang hierbij is dat het gaat om verbetering van de welvaart van hun directe gemeenschap bij hun woonleefmilieu.
Wanneer het Gotong Royong systeem verloren gaat is het erfgoed onder de Javaanse gemeenschap zeker ook verloren. Men zegt dan ook zeer terecht: “een volk zonder cultuur is een verloren volk”. Gotong Royong wordt ook gelijk ingezet wanneer er een crisissituatie heerst v.b. bij een natuurramp wanneer de huizen in een dorp/ gemeenschap worden vernietigd door de natuur. Voor de snelle wederopbouw van de huizen heeft de bevolking heel vaak geen financiële middelen bij de hand waarbij de bevolking hulp biedt op basis van vrijwilligers werk.
Het gebeurt tegenwoordig ook wel dat de grote massa van de Javaanse gemeenschap niet meer automatisch hulp wil bieden aan de gemeenschap waar zij wonen. Het is maar een kleine groep die dat nog doet en dat is de javanisten gemeenschap. En ik vrees dat als dit systeem ook uitvalt, het Gotong Royong systeem, het erfgoed onder de Javaanse gemeenschap, ook verloren zal gaan. Het is een erfgoed volgens hun adat ( is een religieus gestoeld recht), o.a gebaseerd op normen, waarden ( de opvoeding) gewoontes en tradities (cultuur uitingen.)
Het Gotong Royong systeem brengt de Javaanse gemeenschap bij elkaar waarbij het sociaal gevoel en contact onderling tussen de mensen er is om een gezamenlijk doel te realiseren en om te zetten in resultaat, zonder financiële consequenties voor de sociaalzwakkeren.
Het is van groot belang dat het Gotong Royong systeem in stand worden gehouden. De ouderen moeten hun kennis omtrent de cultuur en hun ervaringen overdragen aan de jongeren. Het kan geschieden door trainingen/ voorlichting educatie, zodat de jongeren geprikkeld kunnen worden om zich bewust te worden van de waarde van het Javaans erfgoed en hun cultuuruitingen voor de rest van de woongemeenschap.
De gemeenschap moet blijven beschikken over een samenwerkingsvorm, waardoor zij de mogelijkheid blijft hebben om door zelfwerkzaamheid, bepaalde gestelde doelen te realiseren. Samenwerken zonder dat er financiële consequenties mee gepaard gaan is een unieke en exclusieve vorm van cultuuruiting.
