Ik heb verscheidene boeken van Don Walther gelezen, maar allemaal in het Nederlands. Daar ik gelezen had dat de auteur ook in het Engels en Spaans heeft gepubliceerd, vroeg ik hem naar het in het Engels gepubliceerd boek van zijn hand: “The Politicians”.
“Je krijgt mijn laatste exemplaar ter leen” zei Don Walther en overhandigde mij het boek. Overigens vertelde hij mij dat hij van meerdere boeken zijn laatste exemplaar had uitgeleend, maar die nooit meer teruggekregen heeft. “Maar dat is voor mij geen probleem, daar ik weet dat alle bibliotheken in Nederland en ook vele in de Verenigde Staten en het Caraibisch gebied een exemplaar hebben van al mijn werken”, verzuchtte Don Walther. Hij zei in Suriname eigenlijk niet uit te zijn op publiciteit, daar de mensen het commentaar op zijn werken, ook al vinden ze die goed, eindigen met… ja, maar…!
Naar zijn mening is hij buiten Suriname veel meer bekend, met name in Costa Rica, waar hij vele jaren heeft gewoond, gewerkt en gepubliceerd.
Nadat ik The Politicians begon te lezen, begreep ik waarom Don Walther gelijk kon hebben. Het viel mij direct op dat zijn schrijfstijl in het Engels van veel hoger niveau is dan in het Nederlands.
The Politicians
Het boek bestaat uit twee delen.
Het eerste deel beschrijft het leven van de jonge Jack Lalbahadursing in een armoedig district ergens in het Caraibisch gebied. Het vermoeden bestaat dat het om Suriname gaat, maar zulks wordt niet expliciet vermeld. Hoewel het hier om een roman gaat en niet een biografie, wordt het de lezer al gauw duidelijk dat Jaggernath Lachmon model gestaan heeft voor de hoofdpersoon.
Het tweede deel beschrijft de educatie en (politieke) carrière van Jack Lalbahadursing, hierna kortweg te noemen “Jack”. (Een naam die overigens later door zijn vrienden zou worden gebruikt.)
Ofschoon het in het boek vooral om het tweede deel gaat, is het juist het eerste deel van het werk dat mij emotioneel het meest getroffen heeft. De auteur beschrijft op treffende wijze de erbarmelijke omstandigheden waarin de nazaten van de immigranten uit het voormalige Brits-Indië (het hedendaagse India, Pakistan en Bangla Desh) leefden. Gelukkig heeft de weldoener van Jack, het schoolhoofd Farrington, geen gelijk gehad. In een dialoog met zijn vrouw besprak laatstgenoemde de leefsituatie van de straatarme landbouwers en verzuchtte dat die mensen het zo slecht hebben dat zij gedoemd zullen zijn in die armoede te blijven. De levensbeschrijving van Jack in het eerste deel van het boek is eigenlijk een stukje geschiedenis van de Brits-Indische immigranten in Suriname. Het taalgebruik van Don Walther (ik moest er vaak mijn Engels woordenboek bij halen) is zo verrassend, dat het mij deed denken aan één van de grote Indiase schrijvers.
Jack, die een heel talentvolle leerling was, wordt met toestemming van zijn ouders door meester Farrington (het schoolhoofd, Johan Ferrier de latere Gouverneur en President van de Republiek Suriname heeft waarschijnlijk model gestaan voor Farrington) in diens gezin opgenomen. Laatstgenoemde staat ook garant voor de verdere opvoeding van Jack.
Als nazaat van deze immigranten raakte ik ontroerd van de beschrijving van het afscheid dat Jack nam van zijn familie, toen hij naar de hoofdstad verhuisde.
Het tweede deel van het boek heet “Politics and Race” en beschrijft de succesvolle rechtenstudie van Jack, welke vóór de invoering van de Rechtsschool in ons land alleen als praktijkopleiding op een advocatenkantoor kon worden gevolgd, eindigend met een examen ten overstaan van het voltallige Hof van Justitie.
Het ideaal van Jack is niet om rijk te worden, maar de minderbedeelden tegen een laag tarief en soms zelfs kosteloos rechtsbijstand te verlenen.
Hij treedt tegen de wil van zijn biologische vader die hem binnen zijn eigen etnische groep had willen laten trouwen, in het huwelijk met een vrouw buiten zijn eigen bevolkingsgroep. Aanvankelijk leidt hij een sober leven als jonge advocaat (destijds genoemd praktizijn), daar hij conform zijn eigen idealen rechtshulp aan de kleine man verleent, hetgeen hem geen vetpot oplevert.
Zijn leven neemt echter een onverwachtse wending wanneer zijn studievriend Maurice Davidson, die eigenaar van een dagblad geworden is, hem benadert om de politiek leider te worden van de hindoestanen. Het personage Davidson lijkt geïnspireerd te zijn door David Findlay, de toenmalige leider van het Eenheidsfront en redacteur-eigenaar van het dagblad De West.
De jonge onervaren politicus Jack wordt op kundige wijze gecoacht door zijn vriend Maurice. Deze wijdt hem in over de wijze waarop politieke trucs moeten worden toegepast. Een voorbeeld hiervan is de fotomanipulatie om een vergadering van enkele tientallen mensen op een massameeting te doen lijken. Ook wordt Jack in contact gebracht met de leider van de volkscreolen, Peter Pendergast. Voor deze personage lijkt de legendarische oud-voorzitter van de NPS, Jopie Pengel, model te hebben gestaan.
Na korte tijd weet Jack een dusdanige populariteit onder de hindoestaanse bevolking te verwerven, dat hij als hun onbetwiste leider wordt geaccepteerd. Het verhaal speelt zich af in de tijd dat Suriname nog een kolonie van Nederland was, maar op het punt stond een autonoom deel van het Koninkrijk der Nederlanden te worden. Dit staat overigens niet met zoveel woorden in het boek. De politieke intriges beginnen reeds bij het afreizen van de politieke leiders naar Nederland voor het voeren van besprekingen met het moederland. De posities die na de autonomie moeten worden ingevuld, worden in de hotelkamers in Nederland besproken. Echter zal later blijken dat vele reeds gemaakte afspraken niet zullen worden gehonoreerd. In de verkiezingen die volgen na de toekenning van de autonome status van het land, wordt de partij van Pendergast een vernietigende klap toegediend. Als Jack zich daarna wendt tot zijn oude vriend Davidson om samen een regering te vormen, blijkt dat deze daar voorlopig geen tijd voor heeft, daar hij reeds een vakantie van enkele weken gepland had in het binnenland. De teleurgestelde Jack besluit tot verbazing en smart van zijn wederhelft de partij te kiezen van de creoolse volksleider. Dit doet hij door op ingenieuze wijze één van zijn statenleden te laten aftreden en middels nieuwe verkiezingen in een bepaald district, Pendergast toch in het parlement te krijgen. De hindoestaanse en de creoolse partijen besluiten samen ten strijde te trekken tegen de partij die gedomineerd wordt door de lichtgekleurden als hun gemeenschappelijke vijand. Het boek eindigt enigszins abrupt, daar niet prijsgegeven wordt hoe dit politiek avontuur precies eindigt.
Wat de auteur de lezer met het boek wil meegeven, is dat het in de (Surinaamse?) politiek niet gaat om principes, maar om belangen. Om deze belangen te kunnen behartigen moet een politicus gekozen worden en daarvoor moet hij de gunst van de kiezer zien te winnen. Daarbij wordt vaak met modder naar de tegenstanders gesmeten. Morele integriteit schijnt dus niet het leidend principe te zijn tijdens de politieke propagandavoering. Jack is in de stad begeleid door vooral creolen, althans niet-hindoestanen, en zegt zelf dat hij alles wat hij bereikt heeft, te danken heeft aan de creolen. Om de stemmen van zijn kiezers te winnen, is hij echter gedwongen racistische uitspraken te doen aan het adres van de creolen.
Hoewel hij innerlijk trouw blijft aan zijn principes, beseft hij dat het niet gaat om wat hij zelf denkt, maar wat zijn kiezers willen horen, waardoor hij genoodzaakt is een eigen draai te geven aan de realiteit. Dit probeert hij aan zijn vrouw, die er niets van begrijpt en de wanhoop nabij is, duidelijk te maken. Op liefdevolle wijze probeert hij toch haar begrip te verwerven voor zijn handelen. Hij probeert haar ervan te overtuigen dat alles wat hij doet in het belang van zijn partij is en dus ook in het belang van de natie. Ofschoon dit niet expliciet gezegd wordt, doet deze houding denken aan de bekendste uitspraak van Niccolò Machiavelli: het doel heiligt de middelen.
Het is niet duidelijk of Donner met dit boek een (verkapte) hommage heeft willen brengen aan Jagernath Lachmon, die het van een straatarme polderjongen gebracht heeft tot één van de grootste staatslieden van ons land. Mocht dat zijn bedoeling zijn, dan is hij daar slechts gedeeltelijk in geslaagd.
De personage Jack wordt weliswaar uitgebeeld als het knapste jongetje van de klas, maar daarnaast worden hem allerlei racistische opmerkingen toegedicht. Ook zou hij een fervente whisky-consument geweest zijn, die reeds vanaf de vroege ochtend het glas hief. Wie Lachmon gekend heeft, weet dat hij de creator is van de verbroederingspolitiek en daarmee tegenstander van het doen van racistische uitspraken. Verder was hij zeker op latere leeftijd, wars van alcohol en dronk hij uitsluitend cola al dan niet samen met een tabletje saridon! Maar zoals eerder gezegd, gaat het niet om een levensbeschrijving, maar om een roman en de auteur is geheel vrij in het uitbeelden van zijn personages. Overigens vermeldt de auteur op de voorflap uitdrukkelijk dat het gaat om een fictief verhaal en dat alle karakters, plaatsen en gebeurtenissen het product zijn van de verbeelding van de auteur of fictief gebruikt zijn en dat alle gelijkenissen met actuele of plaatsgehad hebbende gebeurtenissen, lokaliteiten of personen, dood of levend, moeten worden toegeschreven aan een bijzonder toeval.
Wat mij niet bekend was, is dat het boek ook internationale bekendheid heeft gekregen. Dit blijkt onder andere uit een lovende recensie van Andrew Blackman, een Britse (roman)schrijver die verschillende awards gewonnen heeft voor zijn werken. Deze auteur geeft als commentaar op het boek onder meer:
“Coruscating look at the world of politics. If you’ve ever looked at the politicians in your country and wondered why they’re all so bad, this novel goes a long way to explaining it.
It’s a powerful lesson, and an enjoyable read. Sadly this book appears to be out of print and hard to find, but I’d recommend it if you can track it down anywhere.”
Volgens Don Walther zijn er meer dan 20.000 exemplaren van het boek wereldwijd verkocht. Met Blackman adviseer ik alle politici en iedereen die geïnteresseerd is in het politieke bedrijf, vooral in het licht van de komende verkiezingen dit boek te lezen en kennis te nemen van de lessen die het ons leert. De lezer zal zich, net als in zijn onlangs verschenen roman Boete zonder Schuld, daarbij niet vervelen, gezien de pakkende schrijfstijl van Don Walther; die weet de spanning er gewoon in te houden!
Don Walther,
The Politicians, 160 blz
Laetitia Books, Rotterdam
ISBN 90 6543 008 3
Derde editie (jaartal onbekend); Eerste editie: 1980
Carlo Jadnanansing
