Het kiezen voor en stemmen op een politieke partij wordt voor een groot deel bepaald buiten de ratio om. Het menselijk vermogen om te denken en naar redelijkheid te beslissen, is niet altijd de meest belangrijke factor bij de keuze voor en het stemmen op een politieke partij. Wat meespeelt, is de persoonlijkheid van de persoon. De persoonlijkheid zoals die is geërfd van de ouders en verder in de groei is aangeleerd en aangepast. In dit kader kan van de volgende persoonlijkheden worden gesproken:
1. De pro-socialen of personen die een grote afkeer hebben van onrechtvaardigheid. Dit is de grootste groep, meer vertegenwoordigd in de lagere sociale klassen.
2. De individualisten, of personen die uit zijn op eigen winst. Het kan ze niet schelen dat een ander daardoor minder krijgt.
3. De kleinste groep, de competitieven, die vooral veel meer willen hebben dan anderen.
Deze persoonlijkheidskenmerken blijken vrij consistent te zijn en liggen aan de basis van iemands keuze voor en stemgedrag op een politieke partij. Volgens het vakblad “Trends in Genetics”, is de politieke ideologie voor 30 tot 65 % in de genen van de mens. Het vakblad “Nature Neuroscience” geeft aan dat bij pro-sociale personen de amygdala, het emotiecentrum van de hersenen, veel heftiger reageert bij onrecht en dat dit minder te zien is bij de individualisten. Het gaat dus om automatische, onbewuste emotionele reacties. Redeneringen over bepaalde kwesties zijn dan ook mede bepaald door deze factoren en het is vaak duidelijk te merken aan de uiteenlopende reacties over precies hetzelfde onderwerp, door personen of politici van verschillende partijen. De kijk en beargumentering kunnen namelijk hemelsbreed verschillen en door de argumentatie is vaak de persoonlijkheid van de spreker te herkennen. Slechts de harde feiten zouden wat meer duidelijkheid moeten brengen in de discussie, maar ook hier kan er sprake zijn van manipulatie met als drijfveer de persoonlijkheid, wat goed uitkomt voor de partij en de partijleiding of leider. Bij presentaties zijn vaak te merken genoemde indicatoren voor de persoonlijkheid van de spreker, pro-sociaal, individualistisch en competitief. Men kan zich echter ook voordoen als een pro-sociaal, maar in feite is men individualistisch of competitief. Bekend is dat in groepsverband, de norm of druk ontstaat voor eigen gewin. De persoonlijkheidstypen die dat het beste garanderen, worden daarom naar voren geschoven en pro-socialen kunnen mede hierdoor de neiging gaan vertonen te gaan voor eigen gewin en individualistische redeneringen/gedrag gaan vertonen. Ideaal gezien zou het programma van de politieke partijen belangrijk moeten zijn voor de keuze en het stemgedrag en vervolgens het charisma en de betrouwbaarheid van de partijleider. Uw keuze in het stemlokaal wordt echter vooral bepaald door uw persoonlijkheid en uw persoonlijke evolutie. Met andere woorden, je persoonlijkheid zoals die zich in je leven heeft ontwikkeld, bepaalt je voorkeur voor een partij en samen met je emoties en cognitieve interpretaties, die je in overeenstemming brengt met je persoonlijkheidskeuze, stem je dan op een partij. De ratio, de verklaringen voor het kiezen voor en stemmen op een bepaalde partij, worden in overeenstemming gebracht met de persoonlijkheid en emotionele voorkeur. De ratio is dus van minder belang bij de keuze van een partij en de relatieve mate van invloed is afhankelijk van de persoonlijkheidsevolutie van de leden van de groep, de bevolking.
Dr. Glenn Leckie (klinisch psycholoog)
