‘Communicatie is een samenwerking.’ Dit zegt Koen Jaspaert die onlangs een lezing verzorgde met als titel ‘Interculturele communicatie: van bovenuit of van onderen?’. Bij communicatie gaat men samen een betekenis maken en coördinatieproblemen oplossen. Hoe doet men dat? Met gemeenschappelijke informatie die men heeft opgeslagen. Wij kijken naar de wereld, vormen een beeld van de wereld, wij slaan het beeld op zoals wij dit het best vinden en vervolgens doen wij alsof de voorstelling van het opgeslagen beeld van de wereld echt is.
Jaspaert heeft het in zijn lezing gehad over interculturele communicatie dat op twee manieren kan geschieden. Van bovenop: hier wordt de culturele informatie gedocumenteerd. Als mensen wat over een bepaalde cultuur willen weten, pakken zij een boek uit een boekenkast en lezen alles wat er te lezen valt en stellen zich op grond van de ter beschikking informatie een beeld voor over een bepaalde cultuur. Communicatie van onderop houdt in dat er ‘man to man’ informatiewisseling plaatsvindt. Hierbij vindt er een betere weergave van een bepaalde cultuur plaats. Het verschil tussen communicatie van bovenuit en onderop, is dat communicatie van bovenuit verandering ongevoelig is en communicatie van onderop altijd aangepast kan worden. Van bovenuit communiceren, houdt in dat men vanuit een vaste structuur zal communiceren, zoals ‘zo moet je gedragen, zo moet je handelen, dit mag je doen, dat mag je niet doen’. Communicatie van onderop vindt vanuit een niet vaste structuur plaats. Dat is verandering vatbaar.
Jaspaert meent dat als er uit boeken alleen wordt gelezen om een beeld te vormen over een bepaalde cultuur en de persoon zich er niet in kan terugvinden, de persoon een afstandelijke houding kan aannemen. Als er man to man wordt gecommuniceerd, kunnen zaken worden uitgepraat, en kan men of zichzelf vinden of met alle zekerheid aangeven dat een bepaalde cultuur niet voor hen is. Met zichzelf vinden, wordt bedoeld dat ten eerste vaststaat dat de mens meer van de wereld en zijn omgeving weet dan van zichzelf, omdat de mens zichzelf niet kan waarnemen. Hoe meer mensen tot anderen praten, en van anderen leren, hoe meer men beseft dat hij of zij ergens thuis hoort of niet thuis hoort.
Hoe meer men ‘man to man’ kan communiceren, hoe eerder men tot oplossingen kan komen. Als er uit boeken wordt getracht informatie te vergaren, welke ook voor veroudering vatbaar is, kunnen zaken een verkeerde wending aannemen, wat voor problemen kan zorgen.
Kavish G.
