Uit vragen die mij door cliënten zijn gesteld, begrijp ik dat in de media het bericht gelanceerd zou zijn dat een stichting door de president van de Republiek Suriname zou kunnen worden ontbonden. Dit bericht is niet correct en behoeft te worden gecorrigeerd. Het is misschien goed eerst iets te zeggen over de stichting in het algemeen.
Volgens onze Wet op Stichtingen is een stichting een door een rechtshandeling (notariële akte) in het leven geroepen rechtspersoon, die geen leden kent en die beoogt met behulp van een daartoe bestemd vermogen een bepaald doel te verwezenlijken. Het ledenverbod is derhalve één van de belangrijkste aspecten van een stichting. Daarom zou bijvoorbeeld een vakbond niet de rechtsvorm van een stichting kunnen hebben, daar de essentie van een dergelijke organisatie juist is dat er leden moeten zijn. Verder kan de stichting als een “ondemocratische” organisatievorm worden bestempeld, omdat het enige wettelijk vereiste orgaan, het bestuur is. Dit bestuur zou rechtsgeldig uit één persoon kunnen bestaan, die tegelijkertijd ook oprichter van de stichting kan zijn. Het bestuur is aan niemand verantwoording verschuldigd. Soms is er wel een Raad van Toezicht, maar dit orgaan is wettelijk niet verplicht. Anders dan bijvoorbeeld bij naamloze vennootschappen het geval is, is de stichting wettelijk niet verplicht tot het maken van jaarverslagen en het houden van jaarvergaderingen. Een ander essentieel kenmerk van de stichting is dat er een bepaald beoogd doel moet zijn, welke de stichting tracht te verwezenlijken. Dit doel behoeft niet per se een ideëel doel te zijn. Een stichting kan bijvoorbeeld ook vermogensbeheer tot doel hebben. Het is anderzijds wel zo dat voor het verwezenlijken van een ideëel doel vrijwel altijd gekozen wordt voor de rechtsvorm van de stichting. In het algemeen wordt voor verwezenlijking van een commercieel doel niet gekozen voor de stichting, maar de Staat heeft in het verleden zelf het slechte voorbeeld gegeven door voor commerciële banken de rechtsvorm stichting te kiezen, terwijl de rechtsvorm van de naamloze vennootschap daarvoor eerder in aanmerking komt. In de Surinaamse rechtspraktijk wordt de stichting veelvuldig gebruikt voor het aankopen van onroerende goederen. Velen zijn van mening dat gezien moet worden als een oneigenlijk gebruik van deze rechtsvorm. In het kader van dit artikel wordt op dit aspect verder niet ingegaan, maar het staat wel vast dat dit gebruik niet in strijd is met de wet.
Een stichting strijdig met de openbare orde is bij wet verboden. De term openbare orde wordt verder in de wet gepreciseerd.
De kantonrechter kan op vordering van het Openbaar Ministerie bij beschikking verklaren dat een stichting verboden wordt als zijnde strijdig met de openbare orde. Een verboden stichting is nietig. Verder geeft de wet de mogelijkheid tot ontbinding in bepaalde gevallen, welke altijd bij beschikking van de kantonrechter moet geschieden. Het verzoek tot ontbinding kan gedaan worden door het Openbaar Ministerie of ieder belanghebbende. Het is dus onjuist te zeggen dat de president de bevoegdheid heeft tot ontbinding van de stichting. Deze bevoegdheid komt krachtens de wet alleen de kantonrechter toe.
Overigens heb ik in mijn decennialange loopbaan in het notariaat nooit een geval meegemaakt, waarbij een stichting verboden of ontbonden werd door de kantonrechter. Dit neemt niet weg dat het best mogelijk zou zijn dat het wel eens in de praktijk is voorgekomen. Het is nog steeds zo dat de Surinaamse Jurisprudentie niet gepubliceerd wordt, zodat het nooit met zekerheid gezegd kan worden welke gevallen zich in de praktijk hebben voorgedaan.
Het recht is zoveel omvattend dat het onmogelijk is voor een jurist om expertise te hebben op alle rechtsgebieden. Een advies aan de media is om bij het vragen van opinies over juridische problemen primair te rade te gaan bij juristen die op dat specifieke gebied thuis zijn. Ik dacht dat het algemeen bekend was in onze samenleving dat de juridische kennis over stichtingen primair bij het notariaat gezocht moet worden, daar het oprichten van stichtingen één van de dagelijkse bezigheden van de notaris is.
Carlo Jadnanansing
