De Joods-Nederlandse columnist Jan Gajentaan heeft in een artikel correct geconcludeerd, dat in politiek Suriname de ideologische scheidslijnen dwars door de partijen heen lopen. Zelf zou wij het toch een onsje minder diplomatiek willen formuleren: de politiek in Suriname is volstrekt en volkomen ideologie-arm. Anders dan in West-Europa, opereren partijen bij ons in niet, conform welomlijnde, klassiek ideologische politieke overtuigingen. Wij kennen dé facto geen sociaal-democraten, liberaal-democraten, christen-democraten en Groenen. Direct gevolg van deze omissie (want dat is het!) is, dat, uit puur existentieel lijfsbehoud, een ieder het met een ieder, zonder blikken of blozen, op een akkoordje kan gooien. “There simply are no limitations, ideological or otherwise, which might prevent a coming together of birds of totally different feathers. Het zaligmakende credo luidt hier droog en zakelijk: no matter what, just give it a shot and try to become part of the incoming government!”
De VHP oftewel het primaat van de individuele vrijheid
Een en ander laat zich vrij eenvoudig bewijzen. Wij kunnen het erover eens zijn dat de klassieke partijen in SU, juist vanwege het feit dat ze voor het predicaat ‘klassiek’ in aanmerking komen, een min of meer traceerbare traditie met zich meedragen. Een traditie die weliswaar niet ideologisch doordachte en/of omlijnd is(ik verval in herhaling), maar daarom niet minder gemakkelijk op de ideologisch-geometrische balk te situeren is. Zo zouden wij de opstelling van de VHP, met zijn oriëntatie op het ondernemersgilde en blinde verering van het kapitaal, als neo-liberaal kunnen kwalificeren. De VHP, zo constateren wij, heeft zich historisch ontpopt als een partij behorende tot de rechtervleugel van het politieke spectrum behoort, als hij daar als niet de aanvoerder van is.
Niet dat er enige fundamenteel bezwaar tegen deze keuze hoeft te worden opgeworpen. Per slot van rekening zijn het de ondernemers die, in een op een westerse kapitalistische leest geschoeide maatschappij, middels productie en export, voor de welvaartsvermeerdering dienen zorg te dragen. Blijft echter overeind, dat deze keuze(voor het neo-liberalisme) normaliter tot een verkleining van de keuzemogelijkheden aan potentiële coalitiekandidaten zou moeten leiden. De mogelijke partners zouden, in het verlengde van deze keuze, voornamelijk van centrum-rechts dienen te komen: ‘birds of feather are supposed to flock together.’
De SPA oftewel het primaat van de maatschappelijke gelijkheid
Diametraal daar tegenover staat de Surinaamse Partij van de Arbeid, de SPA. Deze partij, opgericht door wijlen vakbondsleider en nationalist Fred Derby, heeft zich van meet af aan geafficheerd als een partij, niet slechts voor maar vooral van de werkende klasse. Op de naam afgaande, zou je geneigd zijn te stellen, dat deze partij er prat op gaat te wortelen in de traditie en het gedachtegoed van de klassiek Europese sociaaldemocratie. Wij hebben het hier over een gedachtegoed, welke de omarming van het individuele vrijheidsdenken steevast vergezeld doet gaan van de waarschuwing, dat blote beleving hiervan, zonder correctie, op termijn, met absolute zekerheid, graverende gevolgen voor mens en maatschappij met zich zal meebrengen. Dat wij, met andere woorden, zonder ingrijpen van de Staat in ‘een samenloze samenleving’ terecht zullen komen.
Een samenleving, waarbinnen de kloof tussen arm en rijk steeds groter zal worden. Een samenleving, die het merendeel van de burgers niet langer als ‘de hunne’ zullen beschouwen, met alle maatschappij ontwrichtende consequenties van dien. Een samenleving dus, waar in laatste instantie een relatief kleine groep, een oligarchie, direct en indirect alle maatschappelijke touwtjes in handen heeft. Welnu: de raison d’être van de SPA is, zo constateren wij, niet: vergroting van de mogelijkheid van ontstaan van het net geschetste scenario. Neen, de opdracht welke deze partij zich bij zijn oprichting heeft gesteld luidt zonder omhalen: indamming van de negatieve maatschappelijke consequenties van de materialisering van de individuele (ondernemers)vrijheid. Verkleining van de afstand tussen kapitaal en arbeid. Dat was en is, zo constateren wij, de historische zelfgekozen taakstelling van de SPA.
Nieuw Front
Laten ons het voorgaande nu op de huidige situatie projecteren. Wat zien wij dan? Wij constateren, tot ieders verbazing, dat deze twee partijen, de VHP en de SPA, die nogmaals worden geacht de uitersten van het politieke spectrum te bestrijken, de een rechts de ander links, zonder enige vorm van schaamte, in een innige politieke paringsdans met elkaar verwikkeld zijn. Nu valt dit vanuit de optiek van de VHP nog wel enigszins te begrijpen en te billijken. ‘The steaks are high’ en dus helpen alle beetjes bij het binnenhalen van het ultiem gestelde doel: het presidentschap van de republiek!
Maar geldt dit mutatis mutandis eveneens voor de SPA? Ik bedoel, zijn ‘the steaks’ voor de SPA eveneens zo ‘high’, dat er geen andere uitweg is, dan zich blind aan de VHP te prostitueren. Ja, allicht dat er bij een presidentschap van Santhoki voor de top van deze partij een rijkelijk dik belegde boterham is weggelegd. Dat is glashelder. But what about the party and its philosophy? Hoe staat het met de zelfverklaarde rol van ‘voorhoede van de arbeidersklasse’. Komt DIE dan niet in gevaar. Wij zijn van mening dat Guno Castelen hier toch het een en ander heeft uit te leggen. Het moet nu eens een keertje afgelopen zijn met ‘de vogel struis’ uit te hangen. Hey Guno, we think you owe us an explanation, Buddy!
Een sideshow
In de herfst van 1989 stortte de Berlijnse Muur als een donderslag bij heldere hemel in elkaar. Dit betekende de opmaat tot de, zo ontzettend door de Fransen verfoeide, Duitse eenheid. Het West Duitse politieke spectrum van toen bestond uit vier politieke partijen en/of stromingen: de SPD(sociaal democraten); de CDU/CSU(christen democraten); de FDP(liberaal democraten) en de Groenen(milieu links). Mede door de aanwezigheid van deze ‘vier spijzen op de politieke menukaart’, heeft de Duitse politieke ‘Wiedervereinigung’ zich vrij soepeltjes en rimpelloos kunnen voltrekken. De Oost Duitse intelligentsia(voor en – tegenstanders van partijleider Erich Honecker) kwamen in een gespreid bedje van ‘geloofsgenoten’ terecht en konden hun politieke ei dus relatief gemakkelijk kwijt.
Gewetensvraag
En nu een gewetensvraag aan Guno Castelen: heeft de SPA niet de historische taak om het sociaaldemocratisch gedachtegoed als een alternatief, ‘for whenever the stars decide what’, in voorraad te houden? Wij ontkomen niet aan de conclusie, dat de SPA en Guno Castelen, met de huidige strategie, een buitengewoon onverantwoorde en riskante optie op ‘het kapitaal van de arbeidersklasse’ hebben genomen. Sommigen spreken zelfs van historisch verraad aan de arbeidersklasse. Een verraad dat duizend maal groter is dan dat van Ronald Venetiaan. Bij Venetiaan was er immers sprake van een combinatie van a-politieke onverschilligheid en politiek analfabetisme. Het is dit gebrek aan aanleg voor en inzicht in de hogere Surinaamse politiek, dat hem tot een ‘boksbal’ voor Paul Somohardjo heeft gereduceerd. Deze heeft daar dan ook gretig gebruik van gemaakt en hem, vaker dan niet met werkelijk speels gemak, alle hoeken van de (politieke) ring laten zien. Maar Ronald Venetiaan is voltooid verleden tijd. Dat is Guno Castelen ten enen male niet. Het advies aan de SPA en zijn politieke leider luidt daarom onomwonden: Bezint eer Gij begint. Never ever start something of which you’re not absolutely sure, you will be able to finish!
Guno Rijssel
