Nederland heeft het hoogste percentage vrouwelijke gedetineerden van alle landen in de Europese Unie. Het Europees gemiddelde ligt op 4 procent van het totale aantal gevangenen, maar in Nederland is dat percentage de afgelopen 10 jaar verdubbeld naar 8,7 procent. Dat blijkt uit een onderzoeksrapport naar het Nederlandse detentiewezen van de EU-organisatie CPT, dat vandaag wordt gepubliceerd. Daarmee vergeleken staan de cijfers vrij gunstig in Suriname. Het vrouwencellenhuis te Santo Boma telt 28 gedetineerden en de vrouwenafdeling te Geyersvlijt telt rond de 30 arrestanten. “Als wij kijken naar het totale aantal gedetineerden in Suriname, dat rond de duizend zit, steken wij hierbij gunstig af”, zegt een topper binnen het gevangeniswezen. Een simpele berekening geeft aan dat Suriname rond de 4-5% zit. Dit is gelijk aan het gemiddelde binnen de EU.
Drugskoeriers
‘Op de luchthaven Schiphol worden veel vrouwelijke drugskoeriers aangehouden’, verklaart een woordvoerder van justitie het hoge percentage. ‘Dat is een vorm van criminaliteit waar de andere Europese landen nauwelijks last van hebben.’ Tegelijkertijd daalt het aantal mannelijke gedetineerden doordat de zware criminaliteit is gedaald, en daarin zijn mannen oververtegenwoordigd. “Dit probleem doet zich ook voor in Suriname. Zeker 15 van de vrouwelijke gedetineerden hebben de Nederlandse nationaliteit. Uitvoer van drugs is het meest voorkomend delict bij deze groep gedetineerden”, aldus de gevangenistopper.
Over de hele linie is het aantal Nederlandse gevangenen sinds 2004 fors afgenomen, van 20 duizend naar 15 duizend. ‘Qua vrouwen scoren jullie het slechtst, maar op dit punt vervult jullie land een voorbeeldfunctie’, aldus CPT-hoofdonderzoeker Fabrice Kellens. Nederland is het enige Europese land waar cellen leegstaan en waar gevangenen zelden een cel moeten delen. De accommodaties en het toezicht zijn over het algemeen bovengemiddeld goed.
Erg kritisch is Kellens in zijn rapport over de bejegening van buitenlandse gevangenen die Nederland na hun detentie moeten verlaten. Aan hen wordt doorgaans geen enkele vorm van cursus, beroepsopleiding of re-integratieactiviteit aangeboden.
Discriminatie
‘Dat is discriminatie’, stelt de onderzoeker. ‘Daarmee schiet de Nederlandse overheid zichzelf in de voet; pas als je vreemdelingen goed opleidt en voorbereidt op hun terugkeer, is de kans klein dat ze terugkeren.’ Nu komen illegalen volgens Kellens na hun uitzetting vaak terug, omdat velen van hen tijdens hun verblijf familie naar Nederland hebben gehaald. Een grove schending van de mensenrechten is volgens CPT het opsluiten van families met kinderen die moeten worden uitgezet. In principe moeten zulke families binnen twee weken na hun detentie worden teruggevlogen naar het land van herkomst, met een mogelijke verlenging tot 28 dagen als zij zich tegen uitzetting verzetten. Maar volgens CPT zitten kinderen soms veel langer vast, in twee gevallen zelfs meer dan 60 dagen. ‘Dat moet de Nederlandse overheid te allen tijde vermijden’, schrijft het rapport voor.
Schiphol-kinderen
Het fenomeen Schiphol-kinderen is niet onbekend in Suriname. Kinderen van meestal aangehouden vrouwelijk drugskoeriers werden vaak met de moeders ingesloten. Andere kinderen werden met familieleden meegegeven, zonder dat de Nederlandse justitie verder naar hen omkeek. Tijdens het bewind van minister Chan Santokhi kwamen er structurele maatregelen om deze kinderen op zo kort mogelijke termijn terug te brengen naar hun bekende omgeving.
Het voorstel van de Nederlandse staatssecretaris Teeven van Veiligheid om de faciliteiten en verlofregeling voor tbs-veroordeelden en ‘longstaypatiënten’ fors te beperken, grenst volgens het rapport aan het ‘onmenselijke’. CPT heeft het ministerie gelast binnen afzienbare termijn op deze beschuldiging te reageren. Voorts kampt de forensisch psychiatrische Van Mesdagkliniek in Groningen met een ‘schrijnend’ gebrek aan forensische psychiaters, een probleem waar volgens Kellens alle Nederlandse opvanginstituten voor criminelen met een psychiatrisch probleem mee kampen. ‘De huidige psychiaters behandelen elk meer dan tachtig gedetineerden. Dat is te veel.’
