Bolivia vierde het afgelopen weekeinde El Dia del Mar oftewel de Dag van de Zee. In verschillende redevoeringen werd de innige wens uitgesproken, om de gerechtvaardigde aanspraak op toegang tot de Stille Oceaan nu eens eindelijk verwezenlijkt te zien. President Evo Moralis sprak van ‘het onvervreemdbare recht van Bolivia’ tot herwinning van de soevereine toegang tot de Stille Oceaan. Deze toegang tot de Stille Oceaan is, zo wordt algemeen erkend, van eminent belang voor de verdere ontwikkeling van het land. De activiteiten werden persoonlijk door de Boliviaanse president Evo Moralis ingeleid. Er werden in aanwezigheid van nationale instellingen, internationale organisaties en diplomatieke missies in Bolivia kransen gelegd op de Plaza Abaroa, een der ‘heilige plaatsen’ van de oorlog met Chili. Het gebeuren stond geheel in het teken van de herdenking van de invasie van Chili van 135 jaar geleden. Bij deze invasie in februari 1879, die officieel bekend staat als ‘la Guerra del Pacífico’, verloor Bolivia 120 duizend vierkante mijl van zijn grondgebied en 400 kilometer aan Oceanische kustlijn. Bolivia is sindsdien volledig verstoken van een directe toegang tot de Stille Oceaan.
De minister van Staat, Juan Ramón Quintana, bracht naar voren, dat Bolivia zich uiteindelijk gedwongen zag om Chili voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag te slepen. Hij wees de aanwezigen erop dat hiertoe pas werd besloten, na een lange en vruchteloze reeks van dialogen met achtereenvolgende Chileense regeringen. Hij gaf aan dat Bolivia er desondanks naar blijft streven om het geschil op een vreedzame wijze op te lossen en daarom bereid blijft om de gesprekken met de Chileense autoriteiten voort te zetten. Hij gaf tegelijkertijd aan dat Bolivia evenwel geen zin heeft in een eindeloze herhaling van zetten: “de onderhandelingen moeten natuurlijk wel ergens toe leiden”, stelde hij beslist.
Vredesverdrag
Bolivia en Chili hebben 25 jaar geleden een vredesverdrag getekend genaamd El Tratado de Paz y Amistad (Het Verdrag van Vrede en Vriendschap). Krachtens dit verdrag zou Bolivia op relatief korte termijn weer toegang tot de zee worden verschaft. Chili heeft echter, deels vanwege krachtige interne politiek verzet, verzuimd om de gemaakte afspraken gestand te doen.
De regering Morales heeft vanaf haar aantreden, met een verwijzing naar dit pact, aangedrongen op een heropening van de onderhandelingen. Dit is uiteindelijk ook gelukt: in 2006 werd er met Chili, dat toen onder leiding stond van president Michelle Bachelet (onlangs voor een tweede termijn beëdigd) een 13 punten akkoord overeengekomen. De Chileense constitutie staat niet toe dat het ambt van president van de republiek gedurende twee opeenvolgende keren wordt uitgeoefend. Die verkiezingen, waarvan Bachelet als zittende president dus rechtsconform was uitgesloten, werden gewonnen door de neoliberaal Sebastian Piñera. Die had reeds tijdens zijn verkiezingscampagne onomwonden te kennen gegeven, dat wat hem betreft de Chileense grenzen ‘heilig en onaantastbaar’ zijn en dat hij zich aan geen enkele overeenkomst gebonden achtte, welke hieraan zelfs de geringste verandering zou kunnen brengen.
De Argentijnse ambassadeur in Bolivia heeft tijdens de viering/herdenking zijn vertrouwen in een voor beide landen acceptabele uitkomst uitgesproken. Hij verwees daarbij met name naar de positieve impact van de oprichting van Unasur en Celac op de onderlinge banden tussen de landen in de regio: “Estamos en un momento histórico particular muy bueno donde los países de América Latina se integran, se defienden mutuamente. Queremos que a través de la Unión de Naciones Suramericanas (UNASUR) y de la Comunidad de Estados Latinoamericanos y Caribeños(CELAC) se pueda profundizar los lazos de hermandad en el continente.”
Bolivia is een land van statistische extremen. Het wordt, vanwege het enkele feit dat het niet aan zee grenst, beschouwd als het meest geïsoleerde land in Zuid-Amerika. Hier zij er echter opgemerkt dat zijn zuidoostelijke buurman Paraguay eveneens ‘completely landlocked’ is. Wat dat betreft staat Bolivia er dus echt niet alleen voor. Het land heeft, in vergelijking met de rest van Zuid- Amerika, wel het grootste aantal Inheemsen van Latijns-Amerika onder zijn dak. De Inheemsen zijn goed voor plusminus tweederde deel van de bevolking.
Hoewel rijk aan mineralen en energiebronnen, is het één van de armste landen van Zuid-Amerika. Tot het aantreden van Evo Moralis domineerden de rijke stedelijke elites, voornamelijk van Spaanse afkomst, het politieke en economische leven van het land. De Inheemsen, voor het overgrote deel laag opgeleid, moeten het voornamelijk hebben van de kleine zelfvoorzienende landbouw, de mijnbouw en de kleine handel hebben. Zij zijn daarnaast goed vertegenwoordigd in de sector der kleine ambachten.
Het land bezit de op een na grootste aardgasreserves in Zuid-Amerika, maar er bestaan grote interne spanningen met betrekking tot de exploitatie en export van deze natuurlijke hulpbron. Verschillende Inheemse groeperingen stellen zich keihard op het standpunt, dat Bolivia de controle over deze reserves onmogelijk aan een buitenlandse mogendheid moet willen afstaan. Zij vrezen namelijk, met de ultra slechte ervaringen uit het verleden in gedachten, dat zij het dan weer zullen zijn, die uiteindelijk het harde economische gelag, vanwege verspilling en diefstal, zullen moeten betalen.
Bolivia staat ook bekend als een van ’s werelds grootste producenten van coca, de onontbeerlijke grondstof voor de fabricage van cocaïne. Vanuit de Verenigde Staten zijn er verscheidene serieuze pogingen ondernomen om, middels forse geldelijke ondersteuning, de boeren te verleiden tot het telen van andere wat minder mensonvriendelijke gewassen. Dit is echter steeds op enorm verzet gestuit van vooral de armere boeren, voor wie coca al generaties lang als de enige bron van inkomsten fungeert.
Angola
Op het Afrikaanse continent vond er het afgelopen weekeinde eveneens een viering/herdenking plaats. In Angola werd de overwinning van ‘de slag bij Cuito Cuanavale’ herdacht. De succesvolle confrontatie op deze plaats, gelegen in het zuidoosten van het land, heeft de geopolitieke verhoudingen op het continent vergoed veranderd. De hier door het Angolese leger, met ondersteuning van een aanzienlijk contingent Cubanen, behaalde overwinning heeft uiteindelijk geleid tot het ‘vierpartijenakkoord van New York’ van maart 1988.
Het akkoord werd ondertekend door respectievelijk Angola, Cuba, Zuid-Afrika en de Verenigde Staten van Amerika. Met dit akkoord werd niet slechts de onafhankelijkheid en soevereiniteit van Angola veilig gesteld: het was tegelijk de opmaat tot de uiteindelijke overwinning van de bevrijdingspartijen in Namibië, Zimbabwe en later uiteraard de politieke(maar niet de economische) bevrijding uit de racistische klauwen van het Apartheidsregiem in Zuid-Afrika.
Suriname
In een poging om de grenskwestie tussen het toenmalige Brits Guyana en Suriname nog vóór de onafhankelijkheid van eerstgenoemde blijvend te regelen, heeft er in 1961 een aantal ontmoetingen tussen Londen en Den Haag plaatsgevonden. Tegenover de Britse claim op het gehele Tigri-gebied, deed Nederland het (daarna nooit meer herhaalde) voorstel om het midden van de Corantijnrivier als gemeenschappelijke scheidslijn te hanteren. Guyana verkreeg in mei 1966 zijn onafhankelijkheid, zonder dat er een grensovereenkomst tussen de beide Europese landen kon worden bereikt. In 1969, nu 45 jaar geleden, nam Guyana in een soloactie Tigri op een gewelddadige wijze in bezit.
In 1971 zijn Suriname en Guyana in Trinidad vrijwillig overeengekomen om wederzijds alle militaire eenheden uit het gebied terug te trekken. Guyana heeft, zoals zo vaak en in overeenstemming zijn laaghartige mentaliteit, verzuimd om de gedane toezeggingen gestand te doen. Tot op de dag van vandaag bevinden er zich Guyanese eenheden op Surinaams grondgebied.
In plaats van Georgetown consequent aan het bereikte akkoord te herinneren en in Caricom-, Unasur- en Celac-verband de nakoming van de bereikte akkoorden te eisen, in plaats van in genoemde fora af te dwingen, dat het gebied in ieder geval gedemilitariseerd wordt, worden wij integendeel consequent met niet aflatende onbegrijpelijke en onverteerbare eenzijdige Surinaamse liefdestaferelen om de oren geslagen. Voorwaar geen demonstratie van natuurlijk leiderschap en supranationaal staatmanschap!
If all obstacles in history had to be removed first, nothing, absolutely nothing would have ever been accomplished. Peace doesn’t come from the absence of conflict; peace comes from the ability to cope with conflict.
Guno Rijssel
