Niertransplantaties zijn in Suriname geen utopie. Dit zei dr. Armand van Kanten, chirurg bij het Academisch Ziekenhuis Paramaribo (AZP), tijdens zijn welkomstwoord op het symposium ‘Niertransplantaties in Suriname: utopie of werkelijkheid?’ in de Ballroom van Torarica. Volgens Van Kanten is het reeds heel lang het streven geweest om niertransplantaties in Suriname te doen. Daarvoor was hij jaren terug reeds benaderd geworden door prof. dr. Onno Terpstra. In een gesprek met de nefroloog, dr. Ingrid Heerenveen, bleek echter dat de tijd daarvoor nog niet rijp was. Er moest nog heel veel voorbereidend werk worden verzet en bepaalde basisbehoeften ontbraken destijds nog. Langzaam maar zeker werden de randvoorwaarden om te komen tot daadwerkelijke niertransplantaties in Suriname steeds beter.
Het vorig jaar werd Van Kanten benaderd door prof. Robert Porte, een pupil van prof. dr. Terpstra, die dezelfde gedrevenheid had als zijn leermeester. Dr. Porte heeft zo hard gewerkt aan de voorbereidingen tot niertransplantaties in Suriname, dat hij vandaag de dag bijna niet weg te denken is uit het AZP. Er zijn kleine stapjes gezet richting niertransplantaties, de banden met het ministerie van Volksgezondheid zijn aangehaald en Jim Rasam, CEO van Joshua Medical Center, is erbij gehaald. Ook heeft een student, Pieta Wijsman, een eerste stap gedaan middels het doen van een onderzoek naar de bereidheid van personen in Suriname om een nier af te staan. ‘Het is een lange sleep, een lange aanloop, maar niertransplantatie in Suriname is geen utopie’, besloot dr. Van Kanten.
Minister Blokland
In zijn openingstoespraak zei minister Michel Blokland van Volksgezondheid onder meer dat nierfalen een vaak voorkomende complicatie is bij diabetes, hypertensie en andere nierziekten. Daar het relatief veel voorkomt bij personen van Aziatische afkomst, die een groot deel uitmaken van de bevolking van Suriname, zal het aantal dialysepatiënten zeker toenemen. Het voorkomen van voorlichtings- en preventieprogramma’s zijn belangrijke tools om te helpen voorkomen dat zich complicaties voordoen, of dat deze heel lang kunnen worden uitgesteld. Dat zal echter niet altijd mogelijk zijn, wat te merken is aan de ruim 500 mensen in Suriname die vandaag de dag aan de dialysemachines zitten. Het is mogelijk deze patiënten te behandelen, maar dialyse is een verre van ideale manier van behandeling, want naast de heel hoge kosten is er ook de beperkte kwaliteit van het leven voor de patiënt, alsook de beperkte inzetbaarheid in het normale arbeidsproces en de vele complicaties die kunnen optreden, waardoor de overlevingsduur tussen 3 en 5 jaar is. Ruim 20% van de dialysepatiënten overlijdt jaarlijks aan complicaties en ongeveer 40% is jonger dan 40 jaar. Volgens de minister is het dus alleszins zinvol om te kijken naar alternatieven om dialysepatiënten te behandelen. Het meest voor de hand liggend is niertransplantatie, met een betere levensverwachting van 10 jaar of langer. De kosten van transplantaties zijn na 1 jaar reeds lager dan bij het dialyseren zelf. Het zal een enorme verbetering betekenen van de kwaliteit van het leven van de patiënt met normale deelname aan het arbeidsproces.
‘Maar waarom zijn er nog geen niertransplantaties in Suriname’, vroeg de minister. Hij gaf zelf als reden aan dat mensen er (nog) niet in geloven. ‘Het begint met een overtuiging’, zei de bewindsman, die aangaf dat niertransplantatie een ingrijpende behandeling is die succesvol is als je in een bepaalde setting aan bepaalde randvoorwaarden voldoet. Volgens de minister is die setting anno nu in Suriname zeker haalbaar. ‘De situatie in Suriname is anders dan 20 jaar terug. We zijn er nog lang niet, er moet nog veel gebeuren voordat we deze procedure zelfstandig kunnen uitvoeren. Maar in missieverband is het wel realiseerbaar’, aldus de minister.
Dr. Heerenveen
Nefroloog Ingrid Herenveen zei dat de dialysecijfers steeds groeiende zijn. Daar moeten we ons ernstig zorgen over maken, want de patiënten worden ook steeds jonger. Anno maart 2014 telt Suriname maar liefst 10 dialysecentra, waar 448 dialysepatiënten worden geholpen. Dr. Heerenveen zei dat er gemiddeld 45.000 mensen in voorstadia van dialyse zijn, en deze mensen heel goed behandeld moeten worden om te voorkomen dat ze in het dialysestadium terechtkomen. Dr. Heerenveen deelde de volgende prevalentiecijfers met het publiek: Japan – 2000 op 1 miljoen inwoners; VSA – 1500 op 1 miljoen inwoners; Suriname – 900 op 1 miljoen inwoners.
Nierfalen staat in sterke relatie tot diabetes, hypertensie, overgewicht en roken. Het Nationaal Nierdialyse Centrum (NNC) heeft in de afgelopen periode een behoorlijke groei geregistreerd en telt thans 239 patiënten. De grootste groep die in de dialyse zit, heeft als belangrijkste oorzaak hypertensie. Ook is er een grote groep die vanwege diabetescomplicaties in de dialyse is beland. Als gekeken wordt naar etniciteit, blijkt dat bij een grote groep Javanen, Hindoestanen en Creolen hypertensie de belangrijkste oorzaak is van nierinsufficiëntie. Van het aantal patiënten is 66% man en 34% vrouw. Volgens Heerenveen komen mannen zich vaak aanmelden wanneer het al te laat is. De gemiddelde leeftijd van de dialysepatiënt is 51 jaar. De jongste geregistreerde is 16 jaar, maar er is inmiddels ook een patiëntje van 9 jaar. Het zijn allemaal schoolgaande kinderen. De oudste is 81 jaar en de meest voorkomende leeftijd is 61 jaar. De gemiddelde overleving is 5 jaar; en 25 jaar is het langst. De zorg is thans verbeterd vanwege o.a. moderne apparatuur, adequate dialysevoorschriften, beter en gekwalificeerd personeel, betere beschikbaarheid medicatie en betere voorlichting.
Volgens dr. Heerenveen is de wenselijkheid tot donortransplantaties van een familiedonor er echt. ‘Ze geven het ook aan. Broer, neef enzovoort, ze willen wel, maar de randvoorwaarden ontbreken nog’, zei de nefroloog. Niertransplantatie zal de kwaliteit van het leven zeker verbeteren, het is goedkoper op termijn en er zijn enorm veel sociaaleconomische voordelen, omdat de patiënten teruggaan in het arbeidsproces. Dr. Heerenveen merkte ook op dat een beleid voor pre- en posttransplantatie dringend gewenst is. Tenslotte zei de nefroloog dat nierinsufficiëntie een public health probleem is, dat sterk gerelateerd is aan roken, diabetes en hypertensie. ‘Het zal ongetwijfeld in omvang toenemen’, aldus Heerenveen.
