Radjen Kisoensingh, voormalig secretaris van de Nationale Grenscommissie, geeft in gesprek met Dagblad Suriname aan dat de president de grenskwestie op de agenda met Guyana moet brengen. Tot nu toe is dat uitgebleven, ook tijdens enkele officiële ontmoetingen is er geen woord over gerept. Intussen gaan de Guyanezen gewoon door met het uitvoeren van beheersdaden in het Tigri-gebied. Onlangs heeft Guyana nog een concessie in het Tigri-gebied uitgegeven aan een Braziliaans bedrijf. De uitspraak van Ricardo Panka, waar hij zou hebben aangegeven dat de zaak via stille diplomatie is opgelost, typeert Kisoensingh als zeer gevaarlijk. Met de terugtrekking van het Braziliaans bedrijf, mogelijk onder druk van de Braziliaanse regering, is het probleem nog niet opgelost. ‘We hebben het probleem slechts voor ons uitgeschoven, maar bij de bevolking wil hij de indruk wekken alsof het probleem al is opgelost’, zegt Kisoensingh verder. Minister Winston Lackin van Buitenlandse Zaken had in een eerder gesprek met Dagblad Suriname aangegeven dat president Bouterse nog zou uitkomen in deze kwestie, hetgeen tot heden niet is gebeurd.
Internationaal recht
Kisoensing geeft verder aan dat het internationaal recht een belangrijke, gezaghebbende leer kent. Deze is de leer van de stilzwijgende goedkeuring. Hij benadrukt dat velen hierop hebben gewezen. ‘Door niets te doen of niets wezenlijks tegen de bezetting vanaf 1969 te doen, zou Suriname zich volgens deze leer neergelegd hebben bij de situatie van 1969 na de gewelddadige bezetting.’ Arbitrage zou in dit geval slechts een optie kunnen zijn als Guyana instemt. ‘Ze kunnen niet gedwongen worden om mee te werken aan arbitrage.’ Hij betwijfelt of Guyana daarmee zou instemmen, want hoe langer de zaak zo blijft des te beter voor de Guyanese zijde. President Bouterse zou eerder hebben gezegd dat de grenskwestie geen prioriteit heeft, hij geeft eerder prioriteit aan ‘samenwerking met goede nabuur’ Guyana. Intussen gaat ons westerlijk buurland gewoon door met het uitoefenen van beheersdaden. De standpunten over en weer zijn duidelijk. ‘Het heeft bijna geen zin om grenscommissies met elkaar te laten praten.’ Nooit heeft Bouterse, niet als president, leider van de revolutie en ook niet in de periode van Wijdenbosch, de Tigri-kwestie op de agenda willen brengen. Slechts aan voormalige president Shankar is dat ooit gelukt.
Volgens Kisoensingh wil Bouterse de Guyanezen niet onder druk zetten, omdat hij ze dankbaar is dat ze tijdens zijn militair bewind geen groepen hebben toegelaten om tegen de dictatuur van Bouterse te strijden. Verder is hij de Guyanezen ook dankbaar voor het feit dat ze de naar Guyana uitgeweken opstandige Tucajana’s, onder leiding van Pico Sabajo, hadden opgepakt en uitgeleverd aan Bouterse. ‘Kort daarop verdwenen de jongemannen van de aardbodem.’ Het is volgens Kisoensingh zaak dat de presidenten van beide landen op het hoogste niveau de zaak gaan bespreken om tot een oplossing te geraken. ‘Wij kunnen ons niet permitteren om te wachten, de tijd is niet in ons voordeel.’ Nu al hoor je mensen zeggen dat het een verloren zaak is. Het wordt nu echt tijd dat er acties worden ondernomen om Guyana te dwingen de grenskwestie op de agenda te laten brengen. ‘De mogelijkheden om dat te doen, zijn legio maar het vereist wel enig inzicht, moed en staatmanschap’, zegt de gewezen diplomaat.
Genaro Alpin
