De consumptieprijsindex is een speciale index waaruit de inflatie wordt berekend. Het inflatiecijfer speelt een belangrijke rol in de gehele kringloop van het economisch leven.
Inleiding CPI
Wat is een indexcijfer? Dit is een verhoudingscijfer vermenigvuldigd met 100. Er worden o.a. twee soorten indexcijfers onderscheiden t.w. een partieel indexcijfer en een gewogen indexcijfer. Een consument koopt een artikel voor SRD 5 en op een later tijdstip kost dat artikel SRD 6. Dan is de verhouding 6/5 = 1.20. Het artikel is met 20% gestegen. In een indexcijfer uitgedrukt wordt dit 100 x 1.20 = 120 en dit wordt een partieel indexcijfer genoemd.
Ten aanzien van een gewogen indexcijfer wordt dit toegelicht met een eenvoudige tabel. Stel dat een consument zijn totale inkomsten verdeelt over twee zaken t.w. voeding en huur. Aan voeding geeft hij 70% uit en aan huur 30%. Dit is het uitgangspunt , bijv over november/december in jaar (0,0) om de ontwikkeling van de prijzen voor voeding en huur in de tijd te volgen. We maken de volgende fictieve opstelling.
Voeding Huur
Nov./Dec (00) 70% 30% CPI
Jan.(01) 120 110 117 0
Juni (01) 130 120 127 8.5%
Jan.(02) 135 125 132 12.8%
In de maand juni (01) is de voeding met 20% gestegen t.o.v. November/December (00) en de huur met 10%. (De percentages 70% en 30% worden wegingcoëfficiënten of gewichten genoemd). Het gewogen prijsindexcijfer of CPI voor (januari 01) wordt als volgt berekend.
(0.7)(120) + (0.3)(110) = 117. De CPI in juni (01) is 127 en in jan. (02) : 132.
Het pakket voeding en huur is in juni (01) t.o.v. januari (01) met 8.5% gestegen
(127-117)/117 x 100%. De meest gebruikelijke methode om de inflatie te berekenen is januari (02) vergeleken met januari (01); in dit geval is de inflatie 12.8%. Vervolgens februari (02) met feb. (01). Conclusie: de CPI wordt met behulp van de partiële indices en de gewichten volgens de methode van Laspeyers berekend.
Het budgetonderzoek
Om de gewichten voor de Surinaamse economie te bepalen, heeft het Algemeen Bureau voor de Statistiek de afgelopen jaren budgetonderzoeken verricht om de consumptieprijsindex te berekenen om vervolgens daarna de inflatie te berekenen. Het budgetonderzoek is een onderzoek naar de gezinsuitgaven van de bevolking. Het is duidelijk dat niet de gehele bevolking in het onderzoek kan worden betrokken dus moet men overgaan tot een statistisch zeer relevante techniek namelijk de steekproef methode. De gebieden in het huidig pakket zijn: Paramaribo en Wanica, Nickerie incl. Wageningen, Coronie en Saramacca en Commewijne.
Ik ga niet verder in op de methode, wel moet ik opmerken dat in de CPI het binnenlands en buitenlands component niet gescheiden tot uiting komt. Het is bekend dat Suriname een open economie heeft. Een groot deel van de consumptiegoederen die geïmporteerd worden zitten in het basispakket. Uiteraard zijn er ook binnenlandse producten in het pakket. Het is interessant om het te weten, maar tevens economisch relevant. De binnenlandse voedselproductie kan worden gestimuleerd als bekend is hoeveel producten in het budgetonderzoek worden opgenomen. Een inflatiecijfer kan dan worden vastgesteld voor het binnenlands gedeelte en voor het buitenlands gedeelte.
Enkele opmerkingen uit het recente ABS-rapport
Het ABS heeft in zijn maandelijkse rapportage 12 wegingcoëfficiënten van een aantal kostensoorten zoals voeding, niet-alcoholische dranken, huur, transport e.a. De partiële indices van deze kostensoorten worden in het maandelijks rapport weergegeven. In het rapport betreffende juni 2013 zien wij een aantal opmerkelijke stijgingen van enkele kostensoorten.
Voeding en niet alcoholische dranken zijn in juni 2013 t.o.v. 2009 gestegen met 43%, Alcoholische dranken met 53%, transport met 71%
Recente inflatieberekening
Het gewogen prijsindex CPI in juni 2013 bedroeg 137.8 en juni 2012 was de CPI 133.0. Het inflatiecijfer in juni 2013 bedroeg
(137.8 – 133.0)/133.0 x 100 = 3.6.
Algemene opmerking presentatie van het inflatiecijfer
In de maandelijkse rapportage van het ABS wordt aangegeven: “Er zitten 297 items in Suriname’s CPI-pakket”. Dit is volgens mij niet juist. Het pakket geldt niet voor geheel Suriname. Het inflatiecijfers geldt alleen voor de gebieden Paramaribo en Wanica, Nickerie inclusief Wageningen, Coronie, Saramacca en Commewijne en niet voor geheel Suriname.
Het berekende inflatiecijfer door het ABS wordt in het algemeen gebruikt in diverse verslagen van de Centrale Bank, commerciële banken en de Financiële Nota van het Ministerie van Financiën als te zijn afkomstig van het officiële bureau van de Staat die zich bezig houdt met het Statistiekwezen.
Een aantal weken geleden en de afgelopen dagen heeft een parlementariër er wederom ook opgewezen dat het budgetonderzoek niet verder strekt dan tot de gebieden die genoemd worden in het ABS-rapport. In mijn actieve periode op het ministerie van Financiën (afd. Economische Aangelegenheden) Centrale Bank van Suriname (Monetaire statistieken en Asycuda) en het ministerie van Handel en Industrie (beleidsadviseur) heb ik ook aandacht aan dit onderdeel geschonken en wil ik daarom in grote lijnen hierop weer ingaan. ( Asycuda: Automated System for Customs Data ).
Een nationaal budgetonderzoek
Door alle gebieden in Suriname op te nemen in een nationaal budget onderzoek wordt een inzicht verkregen in de kosten van levensonderhoud ook van de gezinnen in het binnenland. Het binnenland is een groot gebied waar een groot aantal consumenten leven die exorbitante hoge prijzen moeten betalen voor eenvoudige voedingsmiddelen om te overleven. Het gaat om de volgende gebieden: Moengo, Moengo-Tapoe, Marowijne, Brokopondo en Sipaliwini, Boven Suriname e.a. De hoge prijzen hebben zeker nadelen, denk maar aan investeerders die lokale krachten willen aantrekken. Door de hoge prijzen zullen ook hoge lonen gevraagd worden waardoor de investeerders zich terugtrekken. Ook het toerisme kan door de hoge prijzen nadeel ondervinden. Vele Surinamers die in Paramaribo wonen en werken gaan niet naar het binnenland met vakantie omdat dit te duur is, maatschappelijke problemen door de hoge prijzen moeten ook opgelost worden.
De bovengenoemde gebieden zoals Moengo, Brokopondo e.a. worden niet betrokken in het budget onderzoek van het ABS waardoor het inflatiecijfer dat gepubliceerd wordt slechts een deelinflatiecijfer is.
Dit kan gezien worden als macro economische discriminatie hetgeen betekent uitsluiting van een belangrijk deel van de Surinaamse samenleving om te participeren in een nationaal budget- onderzoek. Kortom de samenleving in het binnenland die uit vele gezinnen bestaat moet ook worden betrokken in het economisch proces in dit geval middels een budgetonderzoek.
Slot
Degenen die de dienst uitmaken in Suriname zullen een oplossing moeten vinden voor een groot macro-economisch probleem: beheers de prijzen (voornamelijk van de eerste levensbehoeften) en de lonen, de twee steunpilaren of pijlers van de economie.
Hans van Lobbrecht
Statistisch Analist
