Op voorstel van de Anton de Kom Universiteit werd in mei 2006 een eerste studie Nationaal Strategisch Veiligheidsplan afgerond. Op initiatief van Justitie en Politie werd een multidisciplinaire Task Force Ordening Binnenland ingesteld, die een actieplan opstelde voor veiligheidsordening in het binnenland in 2005. Deze twee documenten dienden als grondslag voor een nationaal strategisch veiligheidsplan. In 2008 en 2009 is een aantal deelrapporten de basis gaan vormen voor de finalisering van het strategisch plan, dat eind 2009 gepresenteerd werd. Dit plan kent 8 veiligheidsdomeinen van nationale strategische aard. De veiligheid in de luchtvaart en de veiligheid met betrekking tot uitgaanscentra, grootschalige evenementen, woon-, bedrijven- en kantorencentra zijn additioneel ook vermeld evenals rampenbeheersing en rampenbestrijding. Onderstaand een collage van de 8 veiligheidsdomeinen.
Het staatssysteem onder druk door etnisch politiek
Het rapport constateert ten eerste zogenaamde ‘institutionele defecten in het staatssysteem’. Dit veiligheidssysteem leidt men af uit de wijze waarop politiek wordt bedreven langs etnische lijnen. Ambtenaren – vooral ook de top – worden vaak niet benoemd op grond van het meritsystem, maar langs de lijnen van cliënteisme, nepotisme en andere ‘regelmechanismen’. Daaruit spruiten voort risico’s van fraude en corruptie en die maken het staatssysteem kwetsbaar voor invloeden vanuit de criminele wereld. Gevolg is ook slechte administratieve afhandeling en werkprocessen, met als gevolg een chaos wat stukken en post betreft zodat die overal terechtkomen. Het kiesstelsel richt zich naar stemgedrag op etnische basis, en dit versterkt de neiging tot het invullen van ministeries op etnische grondslag. Bij dc’s bestaat onduidelijkheid omtrent hun taak. De media zijn onvoldoende ontwikkeld en zijn geen macht. De Staat heeft zich te onthouden van inmenging in de vrije pers en de verdere professionalisering daarvan over te laten aan de eigen beroepsgroep. Er zouden ook defecten zijn in het digitale systeem dat bewaakt en beschermd moet worden. Aanbevolen worden een communicatiesysteem voor politie, brandweer en geneeskundige hulpdiensten en een Wet ICT gericht op cybercrime. Verder zijn er ‘spanningen in regionaal en binnenlands verband’ die militair georiënteerd zijn.
Veiligheid tegen criminaliteit
Hieronder worden genoemd de drugsproblematiek leidende tot verslaving en zelfs crimineel gedrag. Naast de invoer, doorvoer en verhandeling van harddrugs worden nog op grote schaal softdrugs verbouwd. Het rapport noemt ook de bandeloosheid in het binnenland. Met 40.000 illegale inwoners met hun situatie van illegaliteit en criminaliteit. Genoemd worden berovingen, mensenhandel, prostitutie, illegale houtkap en goudwinning, slavernij, moorden en wapenhandel. Vertegenwoordigers van het districtsbestuur en het traditionele gezag lopen het gevaar verstrikt te raken in de tentakels van (georganiseerde) criminaliteit. De urbanisatie is een andere oorzakelijke poot die tot onveiligheid leidt, door het ontbreken van werk, huisvesting en sociale opvang. Suriname zou met een kleine – etnisch verzuilde – samenleving met een vrij hoog percentage moslims kwetsbaar zijn voor terrorismeplannen. Het rapport noemt voorts het cellenprobleem en een scheve verhouding tussen het aantal wapens dat bedrijven aanvragen met het aantal personen en objecten waarvoor die wapens zijn bedoeld. Ook staan vermeld armoede, werkloosheid en slechte huisvesting als een voedingsbodem voor onveiligheid evenals normafwijkend gedrag (hangjongeren, prostitutie en het bezit van wapens en drugs, seksueel misbruik jonge schoolmeisjes door o.a. chauffeurs van schoolvervoer).
Energievoorziening
Een combinatie van verschillende oorzaken zou ertoe leiden dat de energiesector in een vrije val dreigt te geraken. De afwezigheid van marktconforme tarifering leidt tot ernstige onveiligheidsituaties. De consument neemt steeds meer energie af. Energiebedrijven komen in financiële problemen, omdat er geen budgettaire ruimte is voor noodzakelijk onderhoud en upgrading van de technische voorzieningen. Voor het opwekken van energie is onder meer brandstof nodig. Die wordt geleverd door Staatsolie. Maar dat bedrijf heeft uitsluitend bedrijfsreserves, geen strategische reserves voor het laten draaien van de energiesector gedurende bijvoorbeeld een maand als Staatsolie zou uitvallen. In de marge daarvan speelt het altijd aanwezige gevaar van aanslagen op of sabotage van bronnen, opslagpunten en leidingen. Evenals het gevaar van ernstige ongelukken als mensen, zoals dat op vele plaatsen in de wereld gebeurt, illegaal de leidingen gaan aftappen.
Veiligheid van natuur en milieu
Het rapport noemt de zichtbare vervuiling in het stedelijk gebied naast overexploitatie van het bos, (illegale) mijnbouw, erosie langs de gehele lengte van de kust als gevolg van de creatie van landbouwgronden (verwijdering mangrovebossen) en periodieke overstromingen. De waterbronnen en -stromen dreigen door kwik- en cyanidevergiftiging onbruikbaar te worden. De biodiversiteit staat onder grote druk. Suriname heeft net als alle andere landen te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Perioden van zware regenval worden afgewisseld met perioden van grote droogte. Voor woon-, werk-, voedsel- en toeristische gebieden kan dat problemen met zich meebrengen die tijdig moeten worden erkend en aangepakt. Genoemd worden schendingen van de natuurlijke rijkdommen door illegale ontginning van de bodemschatten. Op het vlak van milieubeheer ontbreekt het aan de meest elementaire vormen van wetgeving, organisatie, afstemming, controle en sancties. Mede daardoor is er nog geen sprake van enig substantieel milieubewust gedrag van burgers en bedrijven.
Voedselvoorziening en de voedselzekerheid
Er zijn in de eerste plaats tekortkomingen op het vlak van de voedselproductie, controle en sancties. Genoemd worden afwezigheid van moderne wet- en regelgeving omtrent voedselonveiligheidsproblemen, onvoldoende gekwalificeerd personeel, de lage kwaliteit van de beroepsorganisaties, ziekten bij het vee en planten, onbekendheid met landelijke en internationale kwaliteitseisen en geen afdoende controle op import van voedsel. Overexploitatie van het bos, zwerflandbouw en (illegale) mijnbouwactiviteiten leiden tot landdegradatie. De afwezigheid van certificatie van de eigen productie maakt de export kwetsbaar. Als bezwaren worden genoemd gebrek aan bewustzijn bij consumenten, distributeurs en verkopers, als ook het gebrek aan kennis over de manier waarop men met voedsel, houdbaarheidsdata, vervoer en opslag van voedselproducten moet omgaan, brengen de veiligheid van voedselproducten in gevaar. Het dumpen van ongecontroleerde import en het naar binnen smokkelen van illegale voedselproducten voegen daaraan nog de nodige onveiligheidsaspecten toe. Het rapport constateert ook tekortkomingen op het vlak van de visserij met gevaren voor de beroepsgroep, de consument en het milieu.
Veiligheid van de volksgezondheid
De open grenzen laten toe dat nieuwe ziektekiemen via mensen, planten en dieren het land binnenkomen. Het ontbreekt echter aan adequate wetgeving om met succes de mogelijke binnenkomst van dergelijke ziekteverwekkers te bestrijden. De samenwerking tussen instanties kan beter. Een zorgelijk punt is volgens het rapport de slechte salariëring van medici verbonden aan het BOG, naast de ontwikkeling dat de burger eerder kiest voor genezing dan preventie. Voorts zou de staat waarin ziekenhuizen zich bevinden al vele jaren een ernstige zaak zijn. Door gebrek aan onderhoud(sgeld) kennen de gebouwen onveilige situaties. Ook is er geen garantie dat patiënten door de aanwezigheid van kwade virussen of bacteriën niet zieker worden in het ziekenhuis.
Veiligheid tegen brand
Het rapport constateert hier tekortkomingen op het vlak van wetgeving en competentiekwesties tussen instanties waar niet duidelijk is waar de bevoegdheden en verantwoordelijkheden liggen. Bij gebrek aan voldoende waterreservoirs moet de brandweer zich bedienen van het reguliere drinkwater. Dat houdt in dat soms in hele wijken de watervoorziening moet worden afgesloten om voldoende bluswater te hebben. De toenemende verkeersdrukte verhindert de brandweer om snel ter plaatse te zijn. Grote evenementen met de risico’s leggen een zware druk op de capaciteit van de brandweer. De opslag en het vervoer van gevaarlijke stoffen en van vuurwerk krijgen steeds meer onveiligheidsdimensies door ongecontroleerde bebouwing. In het binnenland zou er nauwelijks sprake zijn van brandweervoorzieningen. Professionals vanuit de stad willen er niet naar toe wegens het ontbreken van adequate woonvoorziening en vrijwillige brandweer komt niet van de grond. Als het aantal airstrips toeneemt of zal uitbreiden, zal afwezigheid van brandweer niet langer gedoogd kunnen worden.
De school als bron en slachtoffer van onveiligheid
Het veiligheidsrapport focust zich eerst op de verkeersveiligheid in Suriname. Onderwijsgebouwen bevinden zich vaak in een zeer slechte staat, vooral gymnastieklokalen door gebrek aan onderhoud(smiddelen). Voor zeer veel scholen geldt een extreem slechte staat van de elektrische bedrading en de stoppenkasten. De brandgevaarlijkheid van scholen is onveiligheidsfactor nummer 1. De onveiligheid in en rond de school heeft ook te maken met het langzaam toenemen van het bezit van drugs en wapens onder leerlingen, met name in schooltypen die het karakter hebben van ‘laatste-kans-onderwijs’. In die sfeer ligt ook het creëren van roddels, achterklap en verspreiden van pornografische filmpjes van leerlingen via (soms gestolen) mobieltjes. Gebrekkige afrasteringen en poorten, onvoldoende en slecht getrainde bewaking maken van scholen een al te gemakkelijk doelwit van inbraken, diefstallen en berovingen. Er is vaak geen equipment bij de bestrijding van een brand op school, plus een gebrek aan training hoe men dan moet handelen creëert ook onveiligheidssituaties. Hetzelfde geldt voor de opslag, het gebruik en het afvoeren van chemicaliën (zuurkast) voor de natuur- en scheikundelessen. De oorzaken van geweld door en onder kinderen moeten worden onderzocht en weggenomen. Ook de ligging van een school in een onguur gebied veroorzaakt onveiligheid. Kantines, in en rond de scholen kunnen niet bogen op honderd procent voedselveiligheid. Dat is een bron voor (gezondheids)problemen.
