Morgen wordt wereldwijd het universele Hindoe-feest van Divali gevierd. Divali is vanaf de komst van de Hindoestaanse immigranten een maatschappelijke realiteit waarmee het gouvernement en de planters rekening moesten houden. Immers, contractueel was uitdrukkelijk ruimte gelaten aan de immigrant om een aantal dagen te wijten aan religieuze festiviteiten. Divali is in Suriname naast het Holi- of Phagwa-feest een van de twee meest populaire/belangrijke Hindoe-feesten. De herdenking van Divali was voor de buitenwacht, voor zover die in contact was met buurten waar immigranten aanwezig waren, al van meet af aan merkbaar vanwege de lichten die in de traditionele kleikommetjes (dia’s) werden aangemaakt. Maar Divali bleef toch voornamelijk een aangelegenheid van Hindoe’s en in de vroege tijden ook van Moslims, dus van Hindoestanen. Een zaak die alle Hindoestanen ongeacht geloof in gelijke mate bond aan het Divali-feest was de Hindoestaans culturele geneesgebruiken van ‘djhare’ (strijken) en ‘phoeke’ (blazen). Het strijken had te maken met het genezingsritueel waarbij een genezer spreuken opzeggend, streek met bijvoorbeeld printa om iemand te genezen. Het blazen heeft te maken met het genezend blazen na bepaalde spreuken te hebben opgelezen. Het was een gebruik van Hindoestanen dwars door de religiën om op of rond Divali’s de spreuken die men gebruikte weer op te laten met poedja’s oftewel in dit geval het ceremonieel herhalen van die spreuken. Deze praktijk floreerde vroeger meer dan nu, maar het hoeft niet per se iets te maken te hebben met de Hindoe-religie op zich. Divali werd/wordt echter wel gebruikt om de geneescapaciteit (van de geneesmiddelen) te versterken en alzo raakte het Hindoes en Moslims. Naarmate de tijd verstreek, raakte Divali, via optochten op de openbare weg en felicitaties van de commercie in de krant en overige media, meer geïntegreerd in de samenleving en werd het algemeen bekend. Wat Divali recent dichter bij de mens bracht was de massa- en open activiteit van de culturele organisatie CUS op het Onafhankelijkheidsplein met de Suriname Dia. Deze fundamentele Hindoe-herdenkingsdag werd gelinkt met het land van de Surinaamse Hindoes. De Suriname Dia was welkom en moet uitgebouwd worden. De Divali-rituelen moeten algemeen bekend zijn bij de Surinaamse burgerij. Het betrekken en beïnvloeden van de totale burgerij heeft een risico dat de commercie van de economische vrijheid in Suriname gebruik zal maken om geld mee te verdienen, maar dat is onvermijdbaar. Met de Suriname Dia is een is een zeer goede aanzet gegeven om dit feest tot een nationaal niveau te tillen en het tot meer dan een Hindoe-aangelegenheid te maken. Er zijn culturele organisaties als CUS die de activiteiten van de niet-kerkelijke organisaties kan coördineren om de kwaliteit van bijvoorbeeld optochten en ceremonieën op te krikken en het voorzichtig te linken aan de toerismekalender, zonder dat vervuiling optreedt. Maar de Sanatan Dharm en de Arya Dewaker moeten ook naar buiten treden en de samenleving betrekken bij het verspreiden van de universele geestelijke waarden die vastkleven aan dit feest. Een manier is om goede lesbrieven te schrijven voor het basisonderwijs. Divali behoort geen zaak te zijn van de congregatie alleen. Algemeen wordt verspreid dat Divali een moment is om de overwinning van goed op kwaad te markeren. De strijd tussen goed en kwaad is in de maatschappij tussen maatschappelijke krachten, maar ook innerlijk tussen elkaar bestrijdende innerlijke krachten. Deze strijd en de overwinning zien wij zeker gelinkt aan de maatschappijproblematiek. De Divali-boodschap lijkt steeds minder door te dringen tot de traditionele belanghebbenden om te beginnen, omdat steeds minder wordt stil gestaan bij het onderscheid tussen goed en kwaad. Voor een deel is het onderscheid simpel: illegaal is altijd kwaad. Corruptie plegen is kwaad. Alhoewel het feest wordt gevierd en prominenten op de eerste rij zitten, gaat men de volgende dag gewoon door met het lichter maken van de staatskas met overfactureringen en declaraties van werken die men onrechtmatig verkrijgt en/of in het geheel niet uitvoert. Een soortgelijke opmerking maakten wij recent ook bij de viering van het Offerfeest die traditioneel multi-etnisch is. Divali is terecht een nationale vrije dag, omdat het onderscheid tussen goed en kwaad gerelateerd is aan het maatschappelijk welzijn. Vanwege het feit dat Divali een nationale vrije dag is, is het gebruikelijk dat de regering zich over het feest uitspreekt. Het is zaak dat deze regering de Divali-boodschap ook ter harte neemt. Er is nu sprake van een onwil en onvermogen om bijvoorbeeld corruptie aan te pakken. Het Divali-feest heeft de potentie om op den duur onze samenleving te beteren. Aan de Surinaamse samenleving wordt een Subh Divali toegewenst.
