Het is een mysterieuze steen. Een ronde platte steen van ongeveer 4 cm doorsnee en een halve centimeter dik. Het verhaal gaat dat wanneer men gebeten wordt door slangen of gestoken door schorpioenen, men de steen op de verse wond kan leggen. De steen blijft op de wond plakken en zuigt het gif uit de wond. Wanneer de steen zijn werk heeft gedaan, raakt het los en valt van de wond af. Na het reinigen van de steen kan men het opnieuw gebruiken bij een ander geval.
De hele herkomst van deze steen is in een waas van mysterie gehuld. Vele wijzen richting India als herkomst van de steen. In Suriname beweren velen dat het diep in ons binnenland wordt gevonden. Onwaarschijnlijke verhalen beweren dat de stenen gewoon onyx of anhydriet zijn. Alle twee zijn zeer harde mineraalsoorten. Deze verhalen komen niet overeen met de opbouw van de slangensteen.
Weer andere verslagen zeggen dat het oorspronkelijk een steen is uit Afrika, maar eigenlijk helemaal geen steen is. Het is een bot wat tot steen gemaakt is. Het wordt gehaald uit het bot afkomstig uit de kop of de staart van een rund. Het bot moet zeer droog zijn en ontdaan van al het vet. Het wordt in stukken gezaagd en gevijld. Vervolgens wordt het in folie gewikkeld. De pakketten worden voor een bepaalde tijd tussen gloeiende kolen gelegd. Wanneer het lang genoeg in het vuur heeft gelegen, is het bot zo hard als steen geworden. Was het bot eerst wit, nu is het verkleurd naar een grijzig zwart. Het proces is klaar wanneer de ‘steen’ aan de binnenkant van de lip blijft plakken.
Volgens dr. Girjasing, chirurg bij het Academisch Ziekenhuis, is het verhaal over de effecten van de steen niet waar. Girjasing is al 25 jaar chirurg en per jaar komen er 30 tot 40 patiënten met slangenbeten het ziekenhuis binnen. Wat de dokter aanraadt, is de wond niet onbehandeld te laten. Zijn advies is om geen tourniquets te plaatsen, wonden open te snijden of drukverbanden te plaatsen.
Met name bij het gebruik van de slangensteen maakt men eerst een snee in de bijtwond. Deze snee kan tot complicaties leiden, waar de patiënt aan kan komen te overlijden. “De steen werkt niet. Het is ook nooit aangetoond dat het werkt en het is een placebo effect”, zegt Girjasing. “Mensen denken dat het werkt, omdat slangenbeten niet altijd dodelijk hoeven te zijn. Men kan ook genezen van slangenbeten die niet behandeld zijn. De steen is net zo effectief als een pleister.”
De gevolgen van een slangenbeet zijn erg variërend. Hoe ernstig een slangenbeet is, wordt bepaald door het volume aan gif wat in de wond gespoten wordt, hoe gezond de gebeten persoon is en hoe rustig deze persoon blijft. Niet elke slangenbeet is dodelijk. Het is afhankelijk van hoe snel het gif zich verspreidt in het lichaam en hoe gedoseerd het lichaam het gif opvangt om te verwerken. Één van Surinames meest gevreesde slangen, de Labaria, heeft relatief weinig dodelijke slachtoffers.
Girjasing meent dat het idee dat de slangensteen werkt een diepgeworteld geloofsovertuiging is die in de cultuur ligt ingebed. “Het is moeilijk om de mensen te overtuigen dat het een placebo is.”
Enkele onderzoeken die gedaan zijn, hebben ook niet uitgewezen of het werkt. Verpulverd steen heeft de zuigingwerking wel aangetoond, maar het effect van de steen is erg twijfelachtig, omdat de steen niet specifiek werkt op het gif. Ook lichaamsstoffen zoals bloed worden opgenomen.
