Albert Ramdin heeft onlangs ter gelegenheid van de 95ste geboortedag van Mr. Jagernath Lachmon (21 september 1916 – 19 oktober 2001) een lezing gehouden met als thema “De praktische relevantie van het politieke gedachtengoed van Mr. Jagernath Lachmon in het Caribisch Gebied en daarbuiten”. Dit gebeurde in De Nieuwe Kerk in Den Haag.
Hieronder een passage van de lezing van Ramdin
Introduktie
Ik wil de organisatoren feliciteren met de eerste “Jagernath Lachmon Lezing”. Feliciteren, omdat het nog te weinig gebeurt dat de rol en invloed van prominente nationale leiders onder de loep worden genomen. En wanneer we vandaag de nestor van de Surinaamse politiek herdenken, dan herdenken wij ook die andere nationale politieke leiders van Suriname: Pater Jozef Weidman, Iding Soemita, en zoon Willy, Johan Adolf Pengel en zijn opvolger Henck Arron.
Ik bedank de VHP Nederland voor de uitnodiging om een bijdrage vandaag te leveren. Ik heb de uitnodiging aanvaard omdat ik enorm veel respect heb voor de persoon van Jagernath Lachmon, niet alleen in retrospectie, maar ook omdat ik in de jaren ‘90 de buitengewone plezierige ervaring heb gehad om van tijd tot tijd in kontakt te zijn geweest met Voorzitter Lachmon. Die ervaringen zet ik nog een keer op papier.
Dames en heren, 2013 is een bijzonder jaar. Een jaar met speciale herdenkingen: 150 jaar afschaffing slavernij, 140 Hindostaanse immigratie en 100 jaar Javaanse immigratie. Dit zijn allemaal belangrijke mijlpalen in onze historie, welke niet vergeten moeten worden en aangegrepen moeten worden om diepgaand de Surinaamse samenleving te bestuderen.
Het is meer dan symbolisch dat de eerste “Jagernath Lachmon Lezing”, samenvalt met de honderdjarige viering van de “Internationale Dag van de Vrede”. Ik beschouw Jagernath Lachmon in de eerste plaats als een man die vrede en respect voor elkaar in een heterogene samenleving consequent heeft gepropageerd, vervolgens als een legendarische Surinaamse politicus, gerespecteerd en geaccepteerd door allen, ook die het niet eens waren met hem. Hoeveel politici uit het verleden die aan de wieg hebben gestaan van een invloedrijke politieke partij, een eenheidsbeweging en verschillende politieke allianties kunnen bogen op zo’n erkenning ? Dat is wat Jagernath Lachmon uniek maakt en een waardevol object van studie en analyse, en ik zeg dit in de meest positieve zin.
Ik feliciteer de huidige voorzitter van de Vooruitstrevende Hervormings Partij, de heer Chan Santokhi, met zijn betoog en visie. Chan en ik zijn in dezelfde periode naar Nederland gekomen om te studeren. Inmiddels heeft hij bewezen een goede manager, een sterke bestuurder te zijn, nationaal, regionaal en international gerespecteerd. Nu als politiek leider van een van de grootste politieke partijen in Suriname kan ik hem alleen succes toewensen in zijn inspanningen tot modernisering, verbreding en versterking van een van de oudste politieke partijen in ons land met als basis die politieke filosofie van Mr. Jagernath Lachmon.
Dames en Heren, U als Surinamers in Nederland zijn een belangrijke bron voor Suriname en Uw landgenoten aldaar. U kunt, indien op een juiste manier gekanaliseerd, bijdragen aan de ontwikkeling van ons land met ideeen, investeringen, personeel, expertise, vrijwilligerswerk, financiele overdrachten en misschien terugkeer. Alle landen die gekoloniseerd zijn geworden hebben een diaspora dat functioneel kan zijn. Laat U zich niet afhouden van die plicht en verwachting.
Dames en heren, ter voorkoming van misverstanden en misinterpretatie laat mij nadrukkelijk mededelen dat ik vandaag strict op persoonlijke titel spreek. De Organisatie van Amerikaanse Staten die ik in het dagelijks leven representeer, de organisatie VHP Nederland die mij heeft uitgenodigd en de VHP dragen geen verantwoordelijkheid voor hetgeen ik U zal voorhouden.
Dames en heren, wanneer de politieke rol van een eminente politicus als Jagernath Lachmon wordt besproken, is de verleiding enorm groot om in navolging van de bijzondere presentatie van de heer Santokhi door te gaan met de politieke analyse en de figuur van Jagernath Lachmon en zijn bijdrage te situeren als een nationale leider in de relatief korte politieke geschiedenis van ons land. Want we kunnen ons met recht afvragen wat ertoe geleid heeft dat “die vreselijk ondeugende jongen van het platteland, de bon vivant” zoals Lachmon het zelf uitdrukte, uitgroeide tot de meest bepalende en invloedrijke politicus en staatsman in een land met zulk een enorme diversiteit.
Vandaag zal ik de verleiding moeten weerstaan, misschien een andere keer, maar mijn taak vandaag is het politieke gedachtengoed en de politiekvoering te plaatsen in de context van de onmiddellijke geo-politieke omgeving van Suriname en in de wijdere international ruimte.
Karakter Surinaamse samenleving
Dames en heren, Lachmon is voor meer dan een halve eeuw bepalend geweest voor de politieke ontwikkeling van Suriname. Hij heeft ook een enorme invloed gehad op de staatsrechterlijke en maatschappijke ontwikkeling van Suriname. Het is belangrijk aan te geven welke factoren de Surinaamse samenleving karakteriseren. Dit is belangrijk om het denken en het handelen van invloedrijke en minder invloedrijke politici te begrijpen.
Vandaag heb ik niet de tijd in detail hierop in te gaan, derhalve volsta ik met de volgende opsomming:
• Suriname is een etnisch plurale samenleving;
• Suriname kenmerkt zich door een geografische multi-polariteit, de stad en het platteland, met name in de jaren ’40, ’50 en ’60 is deze tweedeling bepalend geweest voor de politieke acties en ontwikkeling;
• Suriname onderscheidt zich op het Westelijk Halfrond door een enorme rijkdom en diversiteit in cultuur en talen;
• De Surinaamse samenleving karakteriseert zich door een hoge mate van tolerantie ten aanzien van en acceptatie van de verschillende religieen.
Wanneer we de jarenlange voorzitter van de Vooruitstrevende Hervormings Partij plaatsen in de context van vrede, democratie en rechtstaat, dan kunnen we de politieke carriere van Lachmon in verschillende segmenten verdelen en in iedere periode kan in grote lijnen een nadruk op een van deze elementen waargenomen worden.
De periode 1946 – 1973, met een nadruk op het algemeen kiesrecht, de introduktie van een kiestelsel en de integratie en positionering van de Hindostanen; de periode 1973 – 1980, waarin centraal staat garanties voor inter-etnische stabiliteit, grondwettelijke en democratische waarborgen; de laatste periode 1980 – 2001, met een focus op bescherming en garanties voor functioneren van de rechtstaat, herintroduktie van democratie en democratische instituties.
In menig opzicht vertegenwoordigde Lachmon ook progressiviteit, alhoewel velen hem als een behoudende politicus hebben gekwalificeerd. Ondertussen weten we dat de tijd na de Tweede Wereld Oorlog, een tijd was van enorme drang naar vooruitgang, in vele opzichten onderdeel van het emancipatie process en een periode waarin de kiem van het streven naar politieke onafhankelijkheid is gelegd.
Lachmon begreep dat de Hindostaanse gemeenschap in de relatief nieuwe fysieke omgeving geen andere optie had dan een permanent bestaan op te bouwen, want terugkeer was geen optie meer. De enige weg vooruit was volledig en op een invloedrijke en harmonische wijze integreren in de multi-etnische samenleving dat Suriname was. Onderdeel van dit integratie proces was het doorbreken van de traditionele tweedeling tussen stad en platteland en we zien na de Tweede Wereld Oorlog een toenemende verplaatsing van Hindostanen naar de stad. De groep had een enorm vermogen om te zich aan te passen en integreren als burgers van het land, zonder fundamentele en unieke aspecten van het eigene op te geven.
Dames en heren, het politieke bedrijf en de politiekvoering worden bepaald door het samenspel tussen de realiteiten en karakteristieken van de samenleving en de politicus. Deze wisselwerking tussen de structuur en kenmerken van de samenleving met de ideeen, wensen en soms ideologie van politici is een constant spel van aspiraties en belangen en meestal een veld met veel spanningen.
Een ander element dat een politicus maakt en de reikwijdte van zijn of haar invloed bepaalt is de persoonlijke ontwikkeling. We moeten ons daarom niet alleen richten op de de specifieke kenmerken van de samenleving, maar ook op de drijfveren van politici, zoals Jagernath Lachmon. Wederom een vraag welke vandaag niet in detail beantwoord kan worden, maar misschien een studie waard voor de toekomst. Wat we van de beschikbare publikaties, krantenartikelen en interviews met Surinamers weten is dat Lachmon, bezijdens zijn persoonlijke ervaringen, teleurstellingen, etc., in zijn denken, wensen en doelstellingen beinvloed en geinspireerd is geworden door vier groepen van actoren:
• Familie: moeder en oudste broer, als dragers van de Hindoe filosofie;
• Professionele vorming: J.P. Kaulesar Sukul en Julius Caesar de Miranda;
• Wereldhervormers: de filosofie van Mahatma Gandhi, en misschien ook de strijd van Dr. Martin Luther King en Nelson Mandela;
• Collega politici: de wisselwerking met Johan Adolf Pengel, de strategische samenwerking met Pater Weidman, de moeilijke relatie met Henck Arron, de sympathie met Iding Soemita, e.a.
Het politieke nalatenschap en de maatschappelijke verdiensten van Lachmon zijn mede het erfenis van de vele prominente figuren rondom hem, met name in de eerste 25 jaren van zijn politieke carriere, zoals met die andere nationale leider Johan Adolf Pengel, die te vroeg is heengegaan. Want hoe zou de Surinaamse politiek en samenleving eruit hebben gezien indien de leider van de Nationale Partij Suriname niet was overleden in 1970?
Misschien van betekenis voor de inhoud van het politieke gedachtengoed dat Mr. Lachmon ons heeft nagelaten, is dat het met name rechtsgeleerden waren die in zijn politieke carriere hem van advies dienden, in de eigen kring zoals Mr. Dr. Drs. Jnan Adhin en Prof. Dr. Frits Mitrasing, maar ook daarbuiten met de Dr. Julius Caesar de Miranda, Prof. Dr. Coen Ooft, en anderen. We zien in de jaren ’60 en ’70 een groot aantal wetgevende producten door het Parlement goedgekeurd worden. Al deze politici waren niet alleen intellectueel van een hoog caliber en gerespecteerde burgers, maar ook sterk maatschappelijk geengageerd en onderdeel van belangrijke functionele organisaties.
Misschien verklaart dit ook waarom Lachmon’s politieke aandacht zich voornamelijk richt op democratie, rechtstaat en vrede, en minder op ontwikkelingsvisie en buitenlands beleid, alhoewel hij op deze gebieden van tijd tot tijd zijn visie heeft gegeven. Personen als Ir. George Hindori in de VHP en Dr. Jules Sedney en Dr. Frank Essed daarbuiten en vele anderen hebben hieraan bijgedragen.
Van niet te onderschatten waarde in het denken en doen van Lachmon zijn de bijdragen van zijn vertrouwelingen en praktische politici zoals de heer Johannes Mungra, Dr Alwin Mungra, Harry Radhakishun, Dr. Kriesh Nanan Panday en de vorige voorzitter van de VHP en lange tijd Secretaris de heer Ramdien Sardjoe, onder vele anderen die ik hier niet heb genoemd.
Alvorens de praktische relevantie en toepasbaarheid van Lachmon’s politieke beginselen en handelen te bespreken in het kader van de onmiddellijke omgeving waartoe Suriname cultureel behoort, moet natuurlijk eerst vastgesteld worden hoe dat politieke gedachtengoed als een totaliteit van waarden en normen, beginselen, strategieen en methoden eruit ziet.
Elementen van de politiekvoering van Lachmon
De elementen van het politiekvoering en politieke nalatenschap Lachmon zijn:
• Sterk, en volgens sommigen, meedogenloos leiderschap. Velen vinden dat hij autoritair was en misschien zelfs arrogant;
• Nadruk op vrede en saamhorigheid; Vreedzaam naast en met elkaar leven en bevordering van harmonische inter-etnische samenwerking (“peaceful coexistence” en verbroederingspolitiek), omdat er inderdaad momenten zijn geweest waarbij er sprake van een wankel evenwicht tussen de twee grootste etnische groepen in Suriname;
• Nadruk op integratie, door velen vertaald als de belangrijkste missie van Jagernath Lachmon in de jaren ’50, namelijk het achterhalen van de achterstanden; Lachmon stond in de beginfase van zijn carriere de emancipatie en integratie van de Hindostaanse bevolkingsgroep voor, niet zozeer emancipatie van het land, alhoewel hij nooit tegen de onafhankelijkheid is geweest.
• Nadruk op de waarborging, versterking en bescherming van democratie en rechtsstaat, met name de garandering van de fundamentele mensenrechten en vrijheden; elementen die enorm veel aandacht kregen in de aanloop naar de onafhankelijkheid en de transitie van de militaire periode naar de herintroduktie van een democratisch bestuurssysteem;
• Versterking van democratische instituten, met name het parlement; Het is niet toevallig dat Jagernath Lachmon koos voor een prominente rol in de Surinaamse Volksvertegenwoordiging als langdurig lid, als Fractieleider en als Voorzitter to vijfmaal toe van het Parlement;
• Dialoog als middel om conflicten op te lossen;
• Pro-actief handelen om conflicten te voorkomen, en ook hier was Lachmon generous, naar de opvatting van zijn VHP genoten soms misschien zwak, kortzichtig;
• Inclusiviteit, betrokkenheid van anderen in realiteit en perceptie garanderen, door hun te betrekken bij onderhandelingen van en in nationaal belang, zoals bij het democratiseringsproces in de mid jaren ’80, alsook de participatie van alle bevolkingsgroepen in zogenaamde “brede basis regeringen” ;
• Ter realisatie van doelstellingen voerde hij een politiek van de minste weerstand, de zogenaamde “wuivende en buigende riet strategie” en demonstreerde hij een enorme dosis aan geduld.
Dames en heren, dit is zeker niet een uitputtende opsomming van de beginselen, strategieen en methoden die het politieke handelen van Lachmon bepaalde. Met al deze elementen en de loyaliteit die hij ten toon stelde vind ik, dat Lachmon door andere politieke leiders door de jaren heen niet altijd even heus is behandeld en mogelijk niet het maximale heeft kunnen realiseren, maar misschien was dat ook niet de doelstelling van hem. Een aantal desastreuze ontwikkelingen in Suriname zouden misschien zich anders of helemaal niet hebben gemanifesteerd. De realiteit van het politieke bedrijf zou er vandaag anders hebben uitgezien.
Relevantie en invloed
Alhoewel Jagernath Lachmon, voorzover ik heb kunnen achterhalen, relatief weinig contact heeft gehad met regionale politieke leiders, besefte hij wel het belang van de Surinaamse ervaring, toen hij zei “Suriname is een voorbeeld voor de wereld”. Uit de documenten en sommige van zijn toespraken blijkt dat hij op de hoogte was van de etnische spanningen in het buurland Guyana en in andere delen van de wereld, hetgeen hij nationaal ten allen koste wilde voorkomen.
In de wereld van vandaag, waar er, in bepaalde regio’s, sprake is van een een toename en verdieping van conflicten, is de persistentie van Lachmon om vrede en stabiliteit te bewerkstelligen via dialoog en gebalanceerde aspiraties zeer waardevol. Wereldwijd, maar zeker in de onmiddellijke geografische ruimte waartoe Suriname behoort, waar er sprake is van een diversiteit in etniciteit, religie en sociale klassen, is de politiek welke Jagernath Lachmon heeft voorgestaan toepasbaar. Of dat is in Guyana, Trinidad and Tobago, Fiji of Mauritius is, of waar jonge democratieen nog in een transitiefase verkeren, zoals in sommige Centraal Amerikaanse en Zuid-Amerikaanse landen.
Als ik met politici tot op het hoogste niveau in het Caribisch Gebied en in de Latijns Amerika praat en onderdeel ben van discussies om conflicten of spanningen tussen rivaliserende etnische groepen, gemarginaliseerde groepen danwel andere belanghebbenden te helpen oplossen, dan denk ik vaak aan onze eigen situatie. Ik moet bekennen dat ik in vele situaties de leerrijke lessen van Jagernath Lachmon met succes heb toegepast, of dat nou was in Guyana naar de aanloop van en tijdens de algemene verkiezingen van 2006 of in Jamaica waar ik als hoofd van de verkiezings waarnemersmissie optrad. Meer recentelijk in het faciliteren van dialoog in de Republiek Haiti.
De meest belangrijke elementen van Lachmon’s aanpak om stabiliteit te realiseren en conflict te voorkomen welke algemene toepassing hebben zijn dialoog en inclusiviteit. Het moment dat politieke leiders en facties dialoog ontzien of uitsluiten en exclusiviteit claimen, dat is wanneer er explosieve situaties ontstaan die kunnen ontaarden in etnische conflicten, sociaal protest en gewelddadigheden.
Een ander element, welke Lachmon vele malen in zijn carriere heeft gebezigd is achter de schermen werken en pro-actief, vandaag aan de dag noemen we dit “preventive diplomacy” of “quiet diplomacy” als het gaat om conflictbeslechting tussen twee or meerdere landen, en wanneer het gaat om doelgerichte interventies nationaal zouden we kunnen praten van “preventive” of “consensus driven politics” en “quiet politics”.
Representatieve samenstelling van regeringen of zoals in Suriname bekend “regerings formaties op brede basis” zijn vaak niet alleen nuttig, maar noodzakelijk om de politieke en maatschappelijke rust te garanderen. Jagernath Lachmon heeft deze politiek vanaf het begin voorgestaan en aan de wieg gestaan van vele allianties voor de algemene verkiezingen en van coalitievorming na de verkiezing.
Ik vindt het jammer dat Mr. Jagernath Lachmon’s filosofie van verbroedering en zijn methoden om vrede in een multi-etnische samenleving te realiseren door participatie van alle samenstellende delen van de bevolking in het bestuur van het land te realiseren, weinig aandacht heeft gekregen in het Caribisch Gebied en in andere landen waar er soortgelijke maatschappelijke realiteiten bestaan. Ik weet niet of dit iets te maken heeft met de taal, de wenige publikaties over het politieke process in Suriname in het Engels en de afwezigheid van een doelgerichte communicatie. Misschien was dit omdat Lachmon in zijn handelen erg nationaal was en in zijn buitenlands beleid enorm veel prioriteit gaf aan Nederland.
De landen met een gelijksoortige, maar minder gecompliceerde etnische bevolkingssamenstelling zijn het nabuurland Guyana en op twee uren vliegreizen afstand de meest voortvarendende economie in het Caribisch Gebied, Trinidad and Tobago. Alhoewel het politieke systeem van primair een twee-partijen stelsel in de Engelssprekende landen nadrukkelijk verschilt van het meerpartijen syteem in Suriname, kunnen vele aspecten van de politiekvoering van Lachmon succesvol toegepast worden in deze landen, om vrede, rust en samenwerking tot stand te brengen.
Voorzover ik weet heeft de voorzitter van de VHP relatief minimale contacten onderhouden met politieke leiders zoals Cheddi Jagan en Basdeo Panday respectievelijk in Guyana en Trinidad and Tobago en hij heeft niet vaak een bezoek gebracht aan deze landen. Dit heeft uiteraard niet geholpen in de verspreiding van zijn idealen en aanpak. Ik moet erkennen dat het leiderschap van Cheddi Jagan en Lachmon verschillende bronnen van inspiratie en stijl hadden. Jagan sterk ideologisch, en Lachmon veel meer pragmatisch en in dat opzicht misschien dichterbij Panday in Trinidad and Tobago.
In het buurland Guyana wordt vaak de noodzaak van “shared governance”, het delen van de regeermacht, gepropageerd om dezelfde doelstellingen te bereiken. Politieke coalitievorming in het Engelssprekend deel van het Caribisch Gebied is niet een traditie en in de meeste gevallen heeft het niet geleid tot stabiele kabinetten. Recentelijk zien wij een ontwikkeling dat in de richting van de politieke praktijk in Suriname gaat. In Guyana zien we dat een derde partij, naast de twee etnisch gefundeerde partijgen kans ziet significante electorale steun te mobiliseren. De cruciale vraag is of deze partij deze vernieuwing in de politiek kan consolideren.
In Trinidad and Tobago is de huidige regering het resultaat van een politieke alliantie tussen een van de etnisch gelieerde partijen en een kleine derde partij, opgericht door een aantal dissidenten van dezelfde partij aangevuld met onafhankelijken. De praktijk van de afgelopen twee jaren in Trinidad en Tobago heeft aangegeven hoe moeilijk het is om een dergelijke vernieuwing in de Trinidadiaanse politiek staande te houden en de vraag is of deze coalitie een permanente karakter zal hebben of dat het gaat om een gelegenheidscoalitie.
Lachmon heeft altijd respect gehad voor de Rechterlijke Macht als een onafhankelijk staatsorgaan. Dit is een aspect van zijn rijke politieke carriere dat zeer zeker navolging verdiend in sommige Latijns Amerikaanse landen, waar er een institutionele crisis dreigt te ontstaan dat de democratie in gevaar kan brengen.
Hetzelfde geldt voor het respect dat opgebracht moet worden voor de volksvertegenwoordigende lichamen, als uitkomst van de wil van het Volk, een opdracht die Lachmon consequent heeft geerbiedigd. Ook dit aspect van zijn politieke carrier verdiend navolging in vele landen op het Westelijk Halfrond, waar er nogsteeds situaties voordoen waar parlementen, als baken van de democratie, niet gerespecteerd worden.
Vanuit het besef dat we als gemeenschap in het Caribisch Gebied en in ruimere zin op het Westelijk Halfrond voor het overgrote deel fysiek, materieel, juridisch, sociaal en cultureel verbonden zijn aan de geografische ruimte en de beste resultaten kunnen realiseren indien we samenwerken.
Vanuit dat optiek en gezien de vele conflicten, sommige ideologisch en pseudo ideologisch van karakter, op het Westelijk Halfrond, zou, als Lachmon nog leefde hij zeker een agenda hebben gepropageerd dat zich zou richten op wat ons verbindt, in plaats van dat wat ons scheidt of onderscheidt, een agenda dat zich richt op het algemeen goed dat op het individueel belang, een positieve agenda. Het heeft geen zin op zaken die polariserend kunnen zijn op de hoogste politieke agenda te plaatsen.
Een ander belangrijk element van het politieke gedachtengoed van de politicus Lachmon was dat door het bevorderen van onderwijs en economische ontwikkeling, alsook de ondersteuning van het bedrijfsleven, mogelijkheden worden gecreeerd om vrede en stabiliteit te realiseren. In het functioneren van international organisaties en financiale instituten zie we deze visie vertaald in de, in belangrijke documenten vastgelegde, relatie tussen democratie, ontwikkeling en veiligheid. Hoevelen hebben niet die ervaring wanneer Lachmon benaderd werd om een plaats in het ambtenaren apparaat, hij vaak furieus reageerde en het advies gaf om te gaan studeren en werk te vinden in het bedrijfsleven of de agrarische sector.
Conclusie
Dames en heren, Suriname zou er zeker anders uit hebben gezien zonder de bijdrage van Lachmon en speculerend ik denk dat het zeker niet zo vredig en stabiel zou zijn. Het politiek model van eenheid in verscheidenheid, verbroedering en vreedzame coexistentie is een voorbeeld voor vele landen op het Westelijk Halfrond, zeker waar er sprake is van een diversiteit in etniciteit, cultuur, taal en herkomst.
De optie van vreedzaam naast en met elkaar leven, met respect en acceptatie van elkanders gewoonten, culturele uitingen en voorkeuren, kan een samenleving alleen maar verrijken. Te vaak is de culturele rijkdom en heterogeniteit van Suriname op een negatieve manier gebruikt. Ik ben ervan overtuigd dat Lachmon in zijn lange termijn visie het belang inzag van een Surinaamse Natie met een enorme culturele rijkdom dat in saamhorigheid en in vrede op een democratische manier met elkaar kon leven. In mijn ogen is dat doel nogsteeds de opdracht aan de huidige politieke leiders en politieke partijen.
Dames en heren, de Surinaamse samenleving en politici van vandaag moeten polarisatie voorkomen; leiders als Jagernath Lachmon en Johan Adolf Pengel hebben hard gewerkt aan de totstandkoming van een harmonieuze samenleving en misschien is niet alles zoals het moet zijn als gevolg van de enorme heterogeniteit die wij als Natie representeren, maar een politiek van conflict is stappen terug doen. Politieke partijen moeten niet alleen in woord en in de statuten open staan voor een ieder, ook in de praktijk moet dat een realiteit worden.
Vandaag heb ik getracht niet alleen een antwoord –alhoewel niet compleet- te geven op de vraag gesteld aan het begin maar ook op een ietwat gechargeerde manier zaken aan de orde te stellen die verdere studie vereisen. Veel is gezegd en veel is niet ook aan de orde kunnen komen.
In mijn eigen benadering van Jagernath Lachmon en in de gepresenteerde analyse heb ik mij laten leiden door Lachmon te zien, niet als een etnische leider, maar als een nationalist en nationale politieke leider. Een van de onderscheidingen die in de praktijk van het politieke bedrijf gemaakt kan worden is die tussen politici als ideologen, politici als uitvoerders en politici als leiders. Het verschill tussen een politicus als leider is dat hij of zij de ontwikkelingsrichting van de samenleving diepgaand beinvloed en zelfs transformeert. Zo’n persoon was Jagernath Lachmon.
Zonder twijfel had Lachmon een lange-termijn politieke visie gericht op een vreedzaam en stabiel Suriname, welke door velen, in zijn partij en daarbuiten, niet is begrepen. Vele aspecten van zijn politieke en persoonlijke leven zijn nog niet of in onvoldoende mate onderzocht en ik hoop dat lezingen als deze jonge studenten in Suriname en in Nederland zullen inspireren om op een academische wijze onderzoek te verrichten en antwoord te geven op de vele vragen die nog onbeantwoord zijn. De tijd gaat heel snel voorbij en er zijn nog levende bronnen die geinterviewed kunnen worden. Misschien dat hieraan door de VHP en de VHP Nederland gewerkt kan worden. Hetzelfde geld overigens voor de rol, betekenis en invloed van de andere politieke leiders in Suriname.
Wij moeten dankbaar zijn dat drs. Evert Azimullah, die ons land in vele hoedanigheden heeft gediend, maar zeker met zijn boek “Jagernath Lachmon, een politieke biografie” waardevol werk heeft verzet. Ook mijn waardering aan de journalist Roy Khemradj voor de documentatie in video, audio en geschrift over de politieke leider Lachmon, met name de publikatie “Jagernath Lachmon, een politiek testament”. Ik heb goed gebruik gemaakt van hun intellectuele en journalistieke werk in de voorbereiding voor deze lezing.
Voorzitter Santokhi en Voorzitter Mahesh, mag ik de suggestie doen dat een speciale commissie wordt opgezet om het politieke gedachtengoed, de erfenis, van de heer Jagernath Lachmon te verzamelen en een historisch archief op te zetten, dat ten dienste kan staan van niet alleen de Vooruitstrevende Hervormings Partij, maar van de Surinaamse Natie in haar totaliteit. En laat mij de vrijheid nemen om eraan toe te voegen de wens dat dit historisch instituut een realiteit moge zijn wanneer in 2016 de 100ste geboortedag van de Jagernath Lachmon herdacht zal worden.
Dames en heren, wij allen die in de Lachmon era geleefd hebben en ook degenen die nu in Suriname leven, zijn in min of meerdere mate als niet gevormd, zeker beinvloed door de politiekvoering van Jagernath Lachmon. De beste wijze om zijn leven en politiek te gedenken, is in mijn ogen zijn levensfilosofie van vrede, respect en tolerantie te volgen en voort te zetten.
Ik dank U.
Politieke carriere Jagernath Lachmon
1946 Oprichting Hindostaans-Javaans Centrale Raad
25 februari 1947 Oprichting Hindostaans-Javaanse Politieke Partij
16 januari 1949 Oprichting Verenigde Hindostaanse Partij
Vatan Hitkari Party (1966)
Vooruitstrevende Hervormings Partij (1973)
1964 – 1967 Voorzitter Parlement
1969 – 1973 Voorzitter Parlement
1988 – 1999 Voorzitter Parlement
1991 – 1996 Voorzitter Parlement
2000 – 2001 Voorzitter Parlement
