De Surinaamse regering is geen tegenstander van Unasur-maatregelen wanneer het gezag of de rechtsorde in Suriname in gevaar dreigt te worden gebracht. Daartoe was eergisteren voor aanname in DNA op agenda gezet een wetsvoorstel ter goedkeuring van Suriname’s toetreding tot een daartoe strekkend protocol. De Surinaamse regering is van plan om de Unasur-poging te ondersteunen om de democratie en de constitutionele rechtsorde in de lidlanden te versterken. Het protocol hoort bij het oprichtingsverdrag van Unasur. Een protocol is over het algemeen een aanvulling op bestaande verdragen en wordt in het internationaal recht over het algemeen ook behandeld als een verdrag op zich.
Doel
Officieel wordt toegelicht dat het protocol de mogelijkheid voor Suriname creëert om de democratie op het Zuid-Amerikaanse continent te helpen bevorderen en het respect voor haar eigen democratische samenleving te vergroten. Het protocol heeft als doel de democratische rechtsorde en instituten in de lidlanden van Unasur te beschermen. De directe aanleiding voor de aanname van dit protocol was de poging van politieagenten om de president van Ecuador in september 2010 af te zetten, nadat er rellen waren uitgebroken tussen de politie en het leger. De oorzaak van die rellen was een korting op politiesalarissen toen in het Zuid-Amerikaans land.
Bevoegdheid staatshoofden/Buza-ministers
Het protocol bepaalt dat in geval van een inbreuk op of bedreiging van de democratische orde of een schending van de grondwettelijke orde de Raad van Staatshoofden van Unasur of, bij diens verhindering, de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken maatregelen kan treffen teneinde de democratische orde te herstellen. Deze maatregelen kunnen de staatshoofden of de Buza-ministers steeds nemen bij elke situatie die de uitoefening van de legitieme regeermacht in gevaar brengt. Om de maatregelen te nemen, is nodig een buitengewone vergadering. De getroffen Staat kan een verzoek richten aan Unasur om de maatregelen te nemen. Het is echter ook mogelijk dat de staatshoofden/Unasur op verzoek van een andere lidstaat handelen.
Soevereiniteit ongeschonden
Het protocol stelt dat bij het (overwegen en) treffen van maatregelen er respect moet zijn voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van de betreffende Staat bij de toepassing van de maatregelen. Het protocol garandeert de soevereiniteit van de lidlanden als het gaat om de maatregelen.
Ook dreigende schending
De lidlanden zullen gezamenlijk via hun staatshoofden of Buza-ministers de maatregelen in overweging nemen “in geval van verstoring van de democratische orde, het schenden van de constitutionele orde of iedere mogelijke situatie die een gevaar vormt voor het wettig uitoefenen van het gezag en het van kracht zijn van democratische waarden en principes”. Gelijke bevoegdheid hebben de staatshoofden ook wanneer er sprake is van een dreigende verstoring. De Buza-ministers handelen pas wanneer de staatshoofden verhinderd zijn.
Proces
In geval van een dreiging of ernstige verstoring van de democratische orde mag een lidland zich wenden tot de Raad van Staatshoofden en regeringsleiders of bij ontstentenis daarvan, de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken, door tussenkomst van het op dat moment zittende presidium (Pro Tempore Presidium) en/of het secretariaat om deze situatie aan hen bekend te maken. Ze kunnen ook een verzoek doen om concrete en goed op elkaar afgestemde acties tot samenwerking en Unasur verzoeken om een uitspraak te doen over de verdediging en bescherming van haar democratische instituties. Het protocol gebiedt de lidlanden om op te treden in geval van een (dreigende) verstoring van de constitutionele orde. Als sprake is van een verstoring of dreigende verstoring zich voordoet, moeten de staatshoofden en regeringsleiders of bij hun verhindering de Buza-ministers bijeenkomen in een buitengewone vergadering. Het (Pro Tempore Presidium) moet op verzoek van de getroffen Staat of op verzoek van een andere Unasur-lidstaat deze vergadering bijeenroepen. Op deze vergadering wordt – aan de hand van de ernst van de situatie – besloten welke maatregel genomen zal worden. Deze maatregelen worden van kracht op de datum dat het besluit hierover is genomen.
Maatregelen en goede diensten
Een maatregel die Unasur kan nemen, is onder andere het opschorten van het recht om te participeren in diverse organen, instanties en hoge functies van Unasur, het recht om te genieten van de rechten en voorrechten genoemd in het oprichtingsverdrag. Het kan ook inhouden het gedeeltelijk of geheel sluiten van de landsgrenzen, inclusief het opschorten en/of beperken van de handel, het lucht- en zeeverkeer, communicatie, energievoorziening, diensten en overige leveringen. Voorts kan de Unasur als maatregel bepleiten dat de betreffende Staat in andere regionale en internationale organisaties wordt opgeschort of dat derde regionale blokken rechten en/of voordelen die de getroffen Staat geniet op grond van samenwerkingsverdragen opschort. Het protocol noemt ook als maatregel het goedkeuren van aanvullende politieke en diplomatieke sancties. Naast deze maatregel moeten de Unasur-landen hun ‘goede diensten’ aan de getroffen Staat aanbieden en diplomatieke acties ondernemen ter bevordering van het herstel van de democratie in het getroffen land. Deze acties zullen worden uitgevoerd in samenhang met die welke worden ontplooid bij de toepassing van andere internationale instrumenten, gerelateerd aan de verdediging van de democratie.
Einde maatregelen
De maatregelen zoals vermeld in artikel 4, die genomen zijn tegen de getroffen lidstaat, zullen stopgezet worden vanaf de datum dat deze Staat een mededeling ontvangt van de Staten die de maatregelen hebben getroffen, dat zij geverifieerd en geconstateerd hebben dat de democratische en institutionele orde inmiddels weer volledig hersteld is.
