De goudmultinational Iamgold heeft onlangs haar jaarrapport uitgebracht, waarin niet alleen uitspraken worden gedaan over de economische prestaties die door het bedrijf zijn geboekt. Het bedrijf laat zich ook uit over de illegale goudmijners die in het gebied hun activiteiten ontplooien. De kleinschalige illegale goudmijners zijn met de gouddeals die het bedrijf sloot met de regering ongewild meegekomen. Het bedrijf functioneert in het binnenland onder de gegeven omstandigheden en in het kader van de verdergaande ordening die de Staat kan brengen als soeverein. Het is de Staat die ervoor moet zorgen dat de concessiehouder ongestoord van zijn concessie gebruik kan maken. Het is de achtereenvolgende regeringen niet gelukt om de activiteiten van Iamgold vrij te houden van illegale overtreders. Het bedrijf zegt dat het de kleinschalige goudwinning op de Rosebel concessie als een uitdaging aanmerkt. Waar het bedrijf de nadruk op legt, zijn de gezondheids- en de veiligheidsrisico’s en de milieuschade. Opmerkelijk hier is dat het gaat om goudwinning op de concessie. Deze vindt op bepaalde plaatsen plaats en de opmerkingen gedaan bij de presentatie duiden erop dat er werknemers zijn die bepaalde informatie doorspelen aan lokale personen/personen binnen de eigen gemeenschap, maar harde bewijzen zijn er niet. De multinational merkt op dat door de industriële zones (gebieden waar het bedrijf van plan is activiteiten te ontplooien en daar een begin mee heeft gemaakt) binnen te gaan, illegale goudzoekers routinematig hun eigen leven op het spel zetten. Wij denken daarbij aan bijvoorbeeld het afgaan van mijnen of het deel zijn van een calamiteit die beperkt had moeten zijn tot het bedrijf. Het bedrijf merkt op dat door het binnentreden van de illegale goudzoekers, de levens van ook (zijn eigen) werknemers op het spel wordt gezet. Zero harm is de commitment van Iamgold, zegt het bedrijf ook. Dit betekent dat het binnendringen door de illegale goudzoekers afbreuk kan doen aan dit veiligheidsdoel dat het bedrijf nastreeft. Dat betekent dus ook dat het bedrijf er alle belang bij heeft om bij de regering erop aan te dringen dat het gebied gevrijwaard blijft van de illegale goudzoekers. Het is echter bekend dat strenge acties vanuit de regering stuit op verzet van de lokale bevolking, maar ook van de politiek. De issue van werkgelegenheid wordt dan aan de orde gebracht. Het bedrijf vermeldt in zijn jaarrapport dat het op verschillende momenten zijn bedrijfsactiviteiten heeft moeten stopzetten door de aanwezigheid van illegale goudzoekers in de mijn. Dit is een situatie, een risico dat zich niet gemakkelijk laat voorstellen. Het lijkt erop alsof de regering geen antwoord heeft op dit gevaarlijk fenomeen. De betreffende ministeries hadden al programma’s moeten uitvoeren om deze gevaarlijke situatie te voorkomen, o.a. gericht op het aanbieden van alternatieve economische activiteiten. Deze programma’s zijn uitgebleven.
Het bedrijf verdeelt de illegale goudzoekers ten eerste in groepen die in georganiseerd verband met zwaar materieel in het gebied mijnen. Het is dus in het gebied mogelijk om grootschalig illegaal aanwezig te zijn. De vraag die dan rijst, is in welke mate de politie en de commissie goudordening in dit kader acties heeft ondernomen. Of verwacht men van de multinational dat die met een privéleger de zaak aanpakt. De grootschalige illegaliteit met machines en al in een concessiegebied geeft bedenkingen en doet ons denken aan bijvoorbeeld een gedoogbeleid als compensatie. Wat is er dan mis gegaan bij de uitvoering van de deal tussen de regering en de multinational wat betreft de betrokkenheid van de lokale gemeenschappen? Het rapport van Iamgold vermeldt verder dat er ook individuen zijn die veelal te voet het gebied binnenkomen en het erts wegdragen. Bij dit laatste moet men op de hoogte zijn waar en wanneer men aanwezig moet zijn en zonder enige informatie van binnenuit lijkt deze activiteit niet efficiënt.
Opmerkelijk is dat het bedrijf aangeeft dat in 2013 een toename (in plaats van een afname) te zien is geweest van het aantal illegale goudzoekers die te voet het goud gaan oprapen. Deze zouden tij en ontij het gebied betreden en de activiteiten van het bedrijf verstoren. Opmerkelijk is dat het bedrijf niet praat over economisch verlies door dit fenomeen. Deze goudoprapers opereren volgens de multinational overwegend ‘s avonds. Dus wanneer het goud glinstert? Het bedrijf legt uit dat het gevaar hiervan is dat volgens internationale standaarden personen onveilig zijn als ze in een straal van 500 meter zich nog in het gebied begeven. Het bedrijf heeft haar activiteiten met explosieven moeten staken, omdat mensen nog in de straal van 500 meter zouden zijn. De illegale goudzoekers leggen hun leven en hun veiligheid dus in handen van Iamgold. Het bedrijf wijst ook erop dat de illegale goudzoekers ernstige milieuschade veroorzaken door vervuiling van waterbronnen door het gebruik van kwik en landdegradatie als gevolg van ongepland graven.
Gezegd moet worden dat het rapport genoeg stof geeft aan de regering om in de aangelegenheid van de illegale goudzoekers op te treden. In het kader van de corporate social responsibility is het van belang dat de multinational samen met de regering werkt aan alternatieve werkgelegenheid voor de lokale bevolking en dat genoeg middelen terugvloeien naar de gebieden waar het goud uit de grond worden gehaald, vooral in de vorm van goed bemande scholen en gezondheidszorg.
