Aan de door de regering opgerichte IDCS is de onderneming aanvankelijk bekend als ‘Suiker Onderneming Mariënburg, officieel te boek staande als de Surinaamse Cultuurmaatschappij NV (SCM NV), overgedragen. Op 13 oktober 2010 werd de IDCS NV opgericht met als doel in het kort ‘bevordering en beheer van investeringen’ . Hiertoe werd, bij besluit van de president van Suriname, een aantal staatsbedrijven overgedragen aan IDCS NV, waaronder Marienburg. De directie van IDCS NV kon geen adequate informatie over de bedrijfssituatie van SCM NV ter beschikking stellen. Pogingen om via de directie van het bedrijf aan informatie te komen over de actuele stand van zaken, de historische ontwikkeling en vooral de huidige situatie leverden geen succes op. De plantage Marienburg geniet vooral sinds de vorige regering verhoogde belangstelling. Het een en ander heeft zeker te maken met het beheer van de grond, de uitvoering van projecten en recentelijk ook het uitvoeren van een historisch/geologisch onderzoek over de opstand en liquidatie van Brits-Indische immigranten in 1902, voornamelijk in het licht van de rol van een dhr. Paul Sjak Shie, die bekend staat als een zogenaamde ‘projectdrager’. Het gaat dus om de vrije rol van politieke exponenten in het willekeurige beheer van Marienburg. Bekend is dat de directe beslissingsbevoegdheid heeft over de arealen van Surinaamse Cultuurmaatschappij Marienburg NV (SCMNV). Bij presidentieel besluit is de SCMNV overgedragen aan de door deze regering opgerichte IDCS NV. Om inzicht te verkrijgen in de situatie van het staatsbedrijf SCM NV, ook voor de waardebepaling en de ontwikkelingsvoortgang in Commewijne, is door IDCS NV besloten een onderzoek te verrichten.
Historie
In 1880 koopt de Nederlandsche Handelsmaatschappij (NHM NV) Marienburg op een openbare veiling. De suikeronderneming Mariënburg wordt opgezet en een spoorweg aangelegd. Het areaal van het Mariënburgcomplex wordt steeds verder uitgebreid. In maart 1964 verkoopt NHMNV plantages en gronden aan de SCM NV. De RCMA NV (Rubbercultuurmaatschappij Amsterdam NV), de enige aandeelhouder, droeg in 1974 alle aandelen op naam over aan ‘het Land’. Ook een SCM BV was betrokken bij Marienburg. Een BV naar Nederlands recht moest immers een correspondentieadres hebben in Nederland voor bijvoorbeeld het Handelsregister en de Belastingdienst. Op 14 december 1981 zijn de activiteiten van SCM BV geëindigd. De activiteiten van de Suikeronderneming Mariënburg in Suriname zijn tot in de jaren negentig voortgezet. Bij beschikking van 12 augustus 1999 heeft de Kamer van Koophandel te Amsterdam de rechtspersoon SCM BV ontbonden, omdat de rechtspersoon niet bereikbaar was voor de Kamer van Koophandel. In 1999 en daarvoor hebben diverse activiteiten plaatsgevonden die het karakter dragen van vereffening van schulden en bezittingen van de plantage. G.M. Sjak Shie werd toen benoemd tot projectdrager en hij maakte melding van het verkopen van zaken als klei en oud ijzer. Met de opbrengst moesten schulden worden vereffend, o.a. aan werknemers en gepensioneerden. In 1999 zouden de schulden aan werknemers en gepensioneerden afgekocht worden door betalingen en uitgifte van 300 percelen. In 1999 werden de aandelen van SCM BV in de alcoholonderneming SAB NV verkocht aan Angostina Ltd te Trinidad. Deze aandelen zijn op 20 mei 1974 door RCMA NV opgestuurd aan Sjak Shie als directeur van de suikeronderneming, met het verzoek hiervan melding te doen aan minister Eddy Bruma. In 2008 was een beschikking van de rechtbank nodig om de rechtspersoon weer in het leven te roepen om de liquidatie te heropenen. In 2008 komt de regering (het Land), enige aandeelhouder van SCM BV, tot de conclusie dat in 1999 de vereffening niet volledig is geweest en dat er nog bezittingen van SCM BV aan haar overgedragen moeten worden.
Rechtszaak
De Republiek Suriname diende op 25 juli 2008 een verzoek in bij een Nederlandse rechtbank om de liquidatie te heropenen en daartoe de rechtspersoon opnieuw in leven te roepen, met als reden dat er nog baten bleken te zijn. De rechtbank beschikt positief op dit verzoek. De ‘Surinaamse Cultuurmaatschappij B.V. in liquidatie’ hanteert een Nederlands advocatenadres. Als vereffenaars werden G.M. Sjak Shie en de notaris C.R. Jadnanansing benoemd met ingang van 23 oktober 2008. Beiden zijn als vereffenaar ‘gezamenlijk bevoegd (met andere bestuurders)’. Uit een uittreksel uit het betreffende handelsregister van SCM BV blijkt dat Jadnanansing inmiddels ontslagen is als vereffenaar om onbekende redenen. Sinds 10 september 2009 is Sjak Shie ‘alleen/zelfstandig bevoegd’. Een beschikking inzake het ontslag van Jadnanansing en de hernieuwde benoeming met volledige bevoegdheid van Sjak Shie bestaat niet.
Status en juridische consequenties
Feit is dat een SCM BV ‘in liquidatie’ bestaat en dat de vereffenaar de bevoegdheid heeft om de vereffening wettelijk te voltooien. Het eerste betekent dat de rechtspersoon SCM BV weer rechtshandelingen kan uitvoeren, nodig uitsluitend ter voltooiing van de vereffening. De juridische consequenties zijn o.a. dat de rechtspersoon jaarrekeningen moet opstellen en deponeren, verplichte jaarlijkse (een wettig/statutair belegde) aandeelhoudersvergaderingen moet houden en notuleren en verplichte retributies moet betalen. Het ‘in-liquidatie-zijn’ betekent juridisch dat ‘in liquidatie’ steeds achter de naam moet staan in correspondentie en documenten. De vereffenaar is bovendien niet alleen (als bestuurder) verantwoording verschuldigd aan wettelijke en statutaire organen, maar ook aan de rechtbank. Als de commissarissen of aandeelhouder de bestuurder zouden opdragen activiteiten te ontplooien, anders dan noodzakelijk om tot vereffening te komen, dan kan de rechtbank de vereffenaar dus andere instructies verlenen, dit op initiatief van de rechtbank zelf of het Openbaar Ministerie. Belangrijk is ook dat de naam van de rechtspersoon niet gewijzigd mag worden en dat de bevoegdheden van de bestuurder niet strijdig mogen zijn met het karakter van vereffenaar.
Resumé
De bezittingen van de SCM BV zijn complexen gegroepeerd rondom de Peperpot, Dordrecht en Mariënburg. De SCM BV kwam door overname van alle aandelen door ‘het Land’ in 1974 in Surinaamse handen met overdracht van aandelen en het aandelenregister. De SCM BV voldeed niet aan de Nederlandse wet En daarom werd zij op 12 augustus 1999 ontbonden door de Kamer van Koophandel in Amsterdam en tevens in het Handelsregister van Amsterdam als zodanig geregistreerd. Dit gebeurde nog voordat volledige vereffening plaatsvond. De rechtbank Amsterdam schortte in 2008 de ontbinding van de SCM BV op, na verzoek door de regering van Suriname, uitsluitend vooralsnog volledige vereffening vanwege de SCM BV. Aanvankelijk werden hiertoe twee vereffenaars aangewezen (Jadnanansingh en Sjak Shie). Gaandeweg bleek slechts één van de twee vereffenaars te functioneren, aangezien de andere vereffenaar werd uitgeschreven uit het Handelsregister te Amsterdam. De Republiek Suriname is de enige aandeelhouder van de SCM BV. In 2011 waren 3 jaren verstreken sinds de aanstelling van de vereffenaar. Hij kon derhalve volstaan met het in natura overdragen van de huidige SCM BV bezittingen aan de Republiek Suriname. Dit kan gesteld worden, omdat ervan uit mag worden gegaan dat de eventuele resterende verplichten en aanspraken van de SCM BV inmiddels zijn afgewikkeld gedurende de afgelopen 3 jaren.
Conclusies: misbruik van niet bestaande bevoegdheden
Teneinde directe beslissingsbevoegdheid te kunnen uitoefenen over de arealen die in het bezit en/of het beheer zijn van SCM BV is het noodzakelijk dat een aantal juridische formaliteiten plaatsvindt. In de eerste plaats moet op juridisch correcte manier vereffening van SCM BV en overdracht van de bezittingen aan de SCM NV plaatsvinden. Daarna moeten op juridisch verantwoorde wijze, de aandelen van de SCM NV worden overgedragen aan IDCS NV. Door de aandeelhouder kan ook gekozen worden om de aandelen aan de SCM BV direct over te dragen aan IDCS NV. Voor een planmatige ontwikkeling van Marienburg is het noodzakelijk dat betreffende wetten worden toegepast. Conform de statuten dient een Raad van Commissarissen voor de SCM BV in liquidatie te worden aangesteld, die vanuit haar eigen verantwoordelijkheid toeziet op het liquidatieproces en indien nodig op basis van gezag bijstuurt, zodat de Rechtbank en het Handelsregister in Nederland vanuit hun verantwoordelijkheid geen noodzaak zien tot ingrijpen. Indien sturing op basis van gezag niet voldoende is om het proces efficiënt te doen verlopen, dient er in het uiterste geval nader juridisch onderzoek plaats te vinden naar de eigenstandige bevoegdheden van aandeelhouders en Raad van Commissarissen in gevallen waarbij de rechter een vereffenaar heeft aangewezen.
Opvallend is dat het woord ‘projectdrager’ niet in de officiële stuken voorkomt. Opvallend is ook dat op officiële vragen in DNA tijdens de vorige regeerperiode, de betreffende minister – na onderzoek door zijn ambtenaren – nooit inzage heeft gegeven in de feiten en omstandigheden die nu naar buiten zijn gekomen, ook niet die uit bijvoorbeeld 2008. Er is in DNA door de oppositie toen zelfs beweerd dat Sjak Shie heer en meester en zelfs zich eigenaar waant van Marienburg. De vorige regering heeft deze stellingen niet sterk afgewezen en in principe bevestigd en ten onrechte. Uit het bovenstaande blijkt duidelijk dat een absoluut orgaan als ‘projectdrager’ niet bestaat. Voorts is duidelijk dat de vereffenaar slechts handelingen moet verrichten en onmiddellijk om zo snel als mogelijk tot vereffening en overdracht van Marienburg te geraken. Marienburg is geen kans voor geen enkele persoon om voor langere termijn beheersdaden uit te oefenen zonder vermelding van het feit dat het gaat om vereffening en overdracht. De vereffenaar moet niet verdoezelen dat hij er is voor het afwikkelen en overdragen van Marienburg. Het optreden van dhr. Sjak Shie is door zijn opstelling zeer dubieus. Deze persoon heeft lange tijd de indruk gewekt dat hij in een permanente situatie absolute beheersmacht heeft over Marienburg en zich als plantage-eigenaar opgesteld. Zonder te motiveren heeft hij zich als eigenaar gepresenteerd en daarmee de burgerij op het verkeerde been gezet. Zeer kwalijk is ook de geconstateerde onwil om informatie te verschaffen aan de eigenaar, de Republiek Suriname. Vanuit de regering moeten maatregelen worden getroffen op Marienburg. Uit deze onwil kan kwader trouw worden afgeleid.
