De stelling van de deken van de Surinaamse Orde van Advocaten, mr. Stanley Marica, in Dagblad Suriname dat het Constitutioneel Hof géén politiek orgaan kan of mag worden, vormt voor mij aanleiding tot de volgende reactie. Vooropgesteld dient te worden dat indien wetten in een constitutionele democratie niet aan de grondwet getoetst kunnen worden, de grondwet aan juridische kracht zal verliezen en deze zal ophouden grondwet te zijn, met als gevolg dat de gewone wetgever – die zijn bestaan louter aan de grondwet ontleent – zichzelf boven de grondwet zou kunnen plaatsen. Van wezenlijk belang is voorts dat de rechtsstaat niets anders is dan een constitutionele creatie welke met name op de solidariteitsgedachte gebaseerd is. Alhoewel het Constitutioneel Hof slechts de grondwettigheid en niet bijvoorbeeld de wenselijkheid van een wet dient te beoordelen en zich in zoverre dus slechts met rechtsvragen zal bezighouden, zal door het achteraf toetsen van door de wetgever aangenomen wetten (lees: politieke beslissingen) aan hogere normen zoals die in de grondwet en internationale verdragen zijn vastgelegd, tevens onontkoombaar een oordeel die per definitie een politieke dimensie heeft worden geveld. Immers de strekking, reikwijdte, aard en omvang van de in de grondwet vervatte waarborgen dienen mede af te hangen van de huidige in het maatschappelijk verkeer levende opvattingen en juridische inzichten ten aanzien van die grondrechten. Ter zake is verder van essentieel belang dat de Surinaamse grondwetgever van 1987 bewust een Constitutioneel Hof heeft ingesteld teneinde te waarborgen dat de grondwet inderdaad als baken zou functioneren voor wetgever, bestuur en rechter. Het voornemen van de president om het Constitutioneel Hof zo spoedig mogelijk te laten bemannen, getuigt van grote wijsheid en verregaand inzicht en dient van harte te worden toegejuicht. Immers, door het bemannen van het Constitutioneel Hof wordt een publiek forum geschapen om de debatten ter zake constitutionele toetsing van gewone wetten aan de grondwet op een respectvolle en vreedzame wijze te kunnen voeren. Het is naar mijn mening verder evident dat door middel van constitutionele toetsing de grondrechten de dynamiek krijgen, waardoor de grondwet een levende wet wordt en op die manier een vormend en dragend beginsel in de jonge rechtstaat wordt. De culturele basisstructuur in de vorm van grondwet, rechtsbeginselen en wetten, kan dan op een open manier worden geconfronteerd met nieuwe waarden en opvattingen. Daar komt nog bij dat waar een wet in zijn uitwerking aan de burgerlijke vrijheden tegenover de staat onvoldoende recht doet, het Constitutioneel Hof moet kunnen ingrijpen. Kortom: gewone wetten moeten aan de grondwet getoetst kunnen worden omdat de grondwet anders aan juridische kracht zou verliezen en zou ophouden “grondwet” te zijn. Het gevolg daarvan zou zijn dat de gewone wetgever, die zijn bestaan en zijn recht enkel uit en aan de grondwet ontleent, boven de grondwet geplaatst zou worden. En juist dat laatste is in een rechtsstaat ongewenst!
Mr. O.H.A. Mo-Ajok
Advocaat
