Naar nieuwe machtsstructuren
Reeds tijdens het begin van zijn eerste ambtsperiode heeft President Obama zijn buitenlands beleid in Azië, de Pacific en de Stille Oceaan centraal gesteld.
Zo werd een nieuwe strategie “pivot to Asia” ontwikkeld om ondermeer zijn dominante positie te behouden, regionale conflicten te voorkomen die ook mondiale gevolgen kunnen hebben.
In het kader van de nieuwe strategie werden bilaterale en multilaterale betrekkingen uitgebreid of versterkt met landen en organisaties in Azië en militaire partnerschappen aangegaan. Het streven is gericht op stationering van 60% van de Verenigde Staten-vloot in de Stille Oceaan alsmede uitbreiding van het aantal manschappen. Het handelsverkeer via de Zuid Chinese zee die China tot zijn invloedssfeer rekent, is 6 maal groter dan via het Suez kanaal en 17 maal groter dan via het Panama Kanaal 3).
In China bestaat wantrouwen over de “ rebalancing strategy” van de Verenigde Staten en wordt in verband gebracht met pogingen van de Verenigde Staten en zijn bondgenoten om de peaceful rise van China tegen te gaan. Ook bestaat de vrees dat de Verenigde Staten de internationale scheepvaartroutes waarvan China afhankelijk is voor de aanvoer van energie en grondstoffen, wil beheersen. Het wantrouwen gaat ook terug naar de steun die de Verenigde Staten verleende aan de demonstranten in Tianmann Plein in 1989, de kritiek op het mensenrechtenbeleid en de bewapening van Taiwan en militaire allianties met bondgenoten zoals Australië.
Door China worden onnodige confrontaties en spanningen vermeden en het beleid is enerzijds gericht op beveiliging van de nationale belangen door onder meer het leger en de zeemacht te moderniseren. Anderzijds wordt op basis van zijn sterke economie politieke doelen nagestreefd middels diplomatie, beschikbaar stellen van financiële middelen, technologische hulp en soft power
De verstrengeling van belangen in regionaal en mondiaal verband noodzaken de Chinese machthebbers om met de Verenigde Staten en andere landen samen te werken. Ondanks spanningen wordt gepoogd via diplomatieke kanalen consensus te bereiken om confrontaties te voorkomen. Een vooraanstaande Chinese diplomaat stelt: “ As the largest developing and developed countries in the world, China and the US are fully obliged and well positioned to take on even greater responsibilities in international affairs and make even bigger contributions to global security and sustainable development 4).
Naar een multipolaire wereld
In de Verenigde Staten wijzen China deskundigen 5) erop dat het beleid in Azië, de Pacific en de Stille Oceaan geen agressief karakter moet krijgen waardoor China zich omsingeld en bedreigd kan voelen. De algemene opvatting is dat in een wereldsysteem van groeiende interdependentie, samenwerking een noodzaak is om mondiale kwesties zoals de verspreiding van massavernietigingswapens, internationale veiligheid en terrorisme, instabiliteit van de wereldeconomie en duurzame ontwikkeling op te lossen.
De lange termijn ontwikkelingen in de wereld zijn complex van aard en zijn ook afhankelijk van gebeurtenissen die thans moeilijk te voorspellen zijn zoals een kernoorlog.
Het is echter niet te verwachten dat in een multipolaire wereld de Verenigde Staten zijn dominante positie zal kunnen behouden of dat China of een andere mogendheid zijn plaats zal innemen 6).
De Verenigde Staten zal echter met zijn superioriteit op vele gebieden en gesterkt door energie onafhankelijkheid een centrale rol kunnen blijven spelen bij b.v. het bepalen van een internationale agenda, financiering van publieke goederen en mondiale kwesties. Hierbij dient echter volgens Harvard’s Joseph Nye rekening te worden gehouden dat “ Power is the ability to obtain the outcome one wants and sometimes America’s power is greater when we act with others rather than merely over others” 7).
3 K. Nandoe – Politieke en Strategische rivaliteit in Azië en
de Pacific
4 Wu Sike – Look at tomorrow’s world with a new eye
China-US focus 6 US counsil / 18-1-2013
5 M. Indijk – Bending history
K. Lieberthal Brooklings Institution Press
M. O’ Hanlon
James Dobbins – war with China / Survival / Sept 2012
6 Verenigde Staten – National – Global trends 2030 dec 2012
Washington Intelligence counsil
7 Joseph Nye jr. – Work with China, Don’t contain it
New York Times / 28-1-2013
