Er is momenteel een enorme schaarste aan US dollars. Cambio’s verkopen geen dollars. Dagblad Suriname maakte contact met een medewerkster van een bekende cambio. Die wist de krant te vertellen dat er op dit moment geen dollars voor handen zijn. ‘We hebben vandaag (red: maandag) gestort voor de banken dus onze dolars zijn op.’ De krant nam ook contact op met een bank. Een medewerker zei dat op dit moment geen vrije verkoop mogelijk is van dollars. Dat kan alleen voor reisdeviezen. ‘Het komt dus er op neer dat er wel dollars zijn om te reizen, maar niet voor de lokale entrepreneurs’, zegt Sham Binda, voorzitter van de Associatie van Kleine en Middelgrote Ondernemingen Suriname (Akmos). Hij vindt het ronduit belachelijk wat er zich momenteel in het economisch verkeer afspeelt. ‘Voor de bedrijven is er geen valuta. Wij hebben geen overzicht wat er gebeurt in het economisch verkeer, terwijl de regering haar mond vol van heeft dat de economie vlot draait. Maar dat is macro-economisch gezien. De onderlaag, het volk, gaat niet mee met de groei. We zijn overwegend een importeconomie, maar we kunnen niet aan dollars komen. Het is aan de Centrale Bank van Suriname om de gemeenschap in te lichten waar de dollars naar toe gaan’, zegt Binda.
Lokale entrepreneurs beweren dat buitenlandse ondernemingen, met name grote Chinese bedrijven, de dollars massaal opkopen. ‘Dan blijft er weinig of niets over voor de lokale bedrijven, die vaak op dagbasis producten kopen waarvoor uitsluitend euro’s of US dollars moeten worden neergeteld. Die buitenlandse bedrijven zetten hun daginkomsten om in valuta.’ Binda vraagt zich af wat er gebeurt met de ontvangsten van de overheid die men krijgt uit de mijnbouwsector. Hij is zich helemaal van bewust dat een deel van dat geld wordt gespendeerd in de samenleving. ‘De overheid is natuurlijk ook haar inkopen aan het doen. Maar dat geld wordt weggedragen door buitenlanders die allemaal hier ondernemers zijn. Alleen in Suriname is het mogelijk dat men als vreemdeling kan komen om goud te winnen. Ze krijgen van de staat heel vaak ook grote landerijen, ze kunnen zich heel gemakkelijk overal in het land verplaatsen en ze doen maar wat ze willen. Overal in ons achterland zijn Brazilianen bezig goud te zoeken. Het blijkt ook zo erg te zijn dat zelfs de Marrongemeenschappen niet ervan op de hoogte zijn wat in hun achtertuin gebeurt. Buitenlanders gaan maar tekeer in ons land en al onze rijkdommen worden weggedragen. Zelfs de valuta wordt weggedragen’, zegt de Akmos-voorzitter.
‘Via de achterdeur kan men wel aan US dollars komen, maar dan moet men boven de vastgestelde verkoopkoers betalen. Terwijl de CBvS voorschrijft dat er SRD 3.35 moet worden neergeteld voor 1 USD, moet men via de achterdeur minimaal SRD 3.37 neertellen. Straks gaat men weer afgeven op bedrijven dat ze de prijzen verhogen, maar als er nu al een zwarte markt is, heb je geen andere keus. Lokale ondernemers worden gedwongen de zwarte markt op te gaan om aan hun verplichtingen te voldoen en dus duurder te betalen voor een USD en dat zal zich doen gelden in de prijzen.’ Binda is bezorgd ‘want als het zo door gaat, gaan we terug naar die beruchte moeilijke periode’. ‘Menig Surinamer begint al bij die gedachte alleen al te beven. Alles wordt in dit land verhuurd in dollars of euro’s. De huurder wordt verplicht de zwarte markt op te gaan en komt dan duurder uit, daar hij meer moet neertellen om aan het vreemde geld te komen. Wat de zaak nog complexer maakt, is het feit dat alle Chinese winkels en supermarkten cambio’s zijn geworden. Het is publiek geheim en de overheid doet er niets tegen. In zo’n zwarte marktsituatie krijgt men meer betaald voor het vreemde geld dan bij de banken en de mens is rationeel. De vraag is wat nou precies de maatschappelijke geldhoeveelheid (M1) is op dit moment in valuta uitgedrukt. Hierover moet de CBvS duidelijkheid aan de samenleving komen verschaffen. Wij dreigen, als het zo blijft doorgaan, te belanden in een onoverzichtelijke, vreselijke economische situatie, welke gedirigeerd wordt door de zwarte markt’, waarschuwt Binda.
