De Javanen in Suriname kennen geen sunat perempuan of khitan wanita (vrouwenbesnijdenis), zoals dat het geval is in delen van Indonesië. De Surinaamse Javanen kennen de ‘selapanan’. Dit zeggen twee Javaanse cultuurkenners desgevraagd aan Dagblad Suriname. Vanwege de gevoeligheid van dit onderwerp wensen beide kenners anoniem te blijven. De ‘selapanan’ houdt in dat na de 36ste geboortedag van een babymeisje het hoofdje wordt kaalgeschoren, met een naald en garen worden in beide oren gaatjes geboord en wordt er met een stuk bamboe even gewreven aan de vagina. ‘Er wordt niets afgesneden en/of verminkt’, benadrukken beide cultuurkenners. Bovengenoemde handelingen worden verricht door de among among, de traditionele vroedvrouw. In vergelijking met de besnijdenis bij Javaanse jongens, waarbij er een groot feest wordt gehouden, valt er niets te vieren bij de selapanan. Er wordt rijst en goedangan (groente met kokos en ei) gekookt en de kinderen van de buurt worden uitgenodigd om te eten. Een van de cultuurkenners vertelt dat de selapananceremonie bij haar is gedaan en dat toen zij zelf moeder werd van een dochter, dat ook bij haar eigen dochter te hebben gedaan. De kenners zeggen het jammer te vinden dat anno 2012 dit stukje Javaanse cultuur, dat van moeder op dochter werd overgebracht, aan het vervagen is. In plaats van het hoofdje kaal te scheren, wordt nu meestal maar een lokje van het haar geknipt. Voor de oorgaatjes gaan de ouders nu naar een arts of juwelier. En dat gedeelte van de bamboe vinden zij maar niets.
De sunat perempuan of khitan wanita is officieel door de MUI (Majelis Ulama Indonesia) niet toegestaan, maar schijnt nog op grote schaal te gebeuren. Erger nog, het aantal gevallen van vrouwenbesnijdenis stijgt volgens dr. Duarsa met 10% per jaar. Ook uit dit cijfer blijkt dat de Indonesiër bezig is de Islam en vooral allerlei randverschijnselen van dit geloof steviger te omarmen. Er zijn gebieden in Indonesië waar de Islam dieper geworteld is. Dat hangt onder meer van het volk af en hoe lang de Islam in een gebied al beleden wordt. In het algemeen kan men stellen dat de Islam op Midden en Oost Java minder fanatiek en met meer oude gebruiken beleden wordt dan bijvoorbeeld in het westen van het Javaanse eiland, Sunda. De besnijdenissen worden uitgevoerd door een dukun of een bidan (verloskundige), meestal vlak na de geboorte maar vaak ook later. In een klein aantal van de gevallen gebeurt dit op symbolische wijze door een klein sneetje te maken en verder niets weg te snijden. Dr. Duarsa stelt voor om de vrouwenbesnijdenis te vervangen door een symbolische besnijdenis, bijvoorbeeld door wat betadine of kunjit op de vagina te smeren. Dat zal waarschijnlijk tot heel wat weerstand en protest leiden bij de traditionalisten. Momenteel gebeuren deze besnijdenissen in het geheim.
Widjai Ganesh
