De werkgroep Ordening Goudsector (OGS) zal registratiepasjes uitreiken aan Surinamer en niet-Surinamers, die zich zullen (en moeten) laten registreren. Dat is de voorlaatste fase in het proces van de ordening in de goudvelden. Alhoewel we in de voorlaatste fase zitten, bestaat de indruk nog niet dat de chaos in het binnenland weg is. De registratiepas staat voor begeleiding en bemiddeling, zegt de OGS zelf. De pas is niet gratis, het kost tussen de SRD 700 en de SRD 1.700. De registratiepas wordt door de commissie aangeduid als het paspoort in de goudvelden. Dit maakt de OGS zelf bekend in het Nederlands. De oproep moet ook in het Portugees/Braziliaans worden gedaan, waardoor de legale en illegale Brazilianen ook op de hoogte zijn van het verlangen van de regering, die beschikt en beheert over het Surinaamse grondgebied. De bedoeling is kennelijk om in een klap een aantal vliegen te slaan. In eerste instantie wordt een kans gegeven aan de illegale Brazilianen om zich alsnog te laten legaliseren. In de tweede plaats wordt een ‘boost’ gegeven aan de registratie van goudzoekers die al een tijdje gaande is. De OGS werd door deze regering in het leven geroepen en geniet nu al een enigszins dubieuze reputatie sinds het schietincident te Kalebaskreek, waarbij een goudzoeker in een put werd neergeschoten en de ponton die mysterieus bleef drijven op het Van Blommensteynmeer. Zelfs in regeringsprogramma’s, waar de vertegenwoordiger van de OGS optreedt om informatie te verschaffen, wordt de vraag over de geruchten van de betrokkenheid van OGS -personen binnen de goudsector gesteld. Maar daarop komen wij later terug. In de eerste plaats moet dezerzijds gesteld worden dat een ordening in de goudvelden en in principe het totale binnenland allang meer dan gewenst is.
De OGS geeft aan dat restricties in het kader van de ordening in de goudvelden een feit zijn. Welke restricties dat precies zijn, worden niet verduidelijkt, evenmin op welke wet- of regelgeving de restricties zijn gestoeld. Gaat het om restricties die de commissie zelf heeft ingevoerd op basis van een van haar mandaten en bevoegdheden? De OGS moet dan wel zelf bij wet zijn ingesteld of handelen namens een minister (of meerdere ministers) die in zijn/haar (hun) portefeuille conform het Besluit Taakomschrijving Departementen, taken heeft die nu door de OGS worden uitgevoerd. Waarschijnlijk wordt met restricties gedoeld op de plicht van ‘een ieder die activiteiten ontplooit in de goudsector’ om zich te laten registreren. Deze plicht moet af te dwingen zijn met sancties. Wat die sancties precies zijn, wordt niet uitdrukkelijk vermeld, maar kunnen wel afgeleid worden. In elk geval moeten sancties wettelijk gebaseerd zijn.
In de derde week van de maand juli zal de OGS overgaan tot het afgeven van de registratiepasjes, die al de hele tijd geregistreerd zijn. Dat gebeurt ‘ingevolge de Resolutie no. 905’. De OGS zegt dat het hebben van zo een registratiepas verplicht ‘zal’ worden. Daaruit blijkt dat het e.e.a. nog in orde gemaakt moet worden voordat de verplichting zal gelden. Hoe lang dat zal duren, weten wij niet. We denken daar in termen van wetgeving. De pas zal op controleposten vertoond moeten worden. De aanwezigheid van controleposten is een goede zaak, maar het is zaak dat de controle ruimer plaatsvindt, dus ook fiscaal. Het pasje is tevens een toegangsbewijs tot ‘alle diensten’ binnen de OGS, de Minig Service Centers (MSC) en overige overheidsdiensten. De geregistreerden komen eventueel in aanmerking voor incentives die de regering aan de sector zal bieden en de niet-geregistreerden dus niet. De registratiepas staat voor begeleiding en bemiddeling, zegt OGS, dus daarmee wordt aangegeven dat er een belang van de goudzoeker mee gediend wordt. Het pasje is niet gratis; Surinamers betalen SRD 700, niet-Surinamers SRD 1700. Er moet op worden gelet dat de inningen een wettelijke basis hebben en niet als onverschuldigd kunnen worden teruggevorderd. De illegale Surinamers betalen pas nadat ze gelegaliseerd zijn oftewel nadat ze ‘aanvullende diensten’ geleverd hebben gekregen. Juspol gaat in deze gevallen een toelatingsmogelijkheid (krachtens de Vreemdelingenwet) bekijken, waarvan onderdeel is een antecedentenonderzoek. Er wordt dus een bypass gecreëerd door de OGS, waar de Vreemdelingenwet bij illegaliteit uitgaat van uitzetting, behalve in het geval van personen wiens leven in gevaar zouden komen daarvoor door afslachting in eigen land. Betwijfeld wordt in hoeverre die uitzondering in lijn is met de Vreemdelingenwet. De OGS geeft aan dat uit de pasjes geen mijnbouwrechten moeten worden ontleend. Het is dus geen vrijbrief om overal te gaan graven; dat is alleen toegestaan in uitgegeven concessiegebieden. De pasjes legaliseren geen illegale activiteiten.
De Ordening Goudsector is gestructureerd met een beleidsteam, met daaronder een raad van advies en vervolgens een managementteam. De achtergrond voor de instelling van de OGS heeft te maken met de chaos in de goudvelden met negatieve gevolgen voor inkomensgeneratie van de overheid bij de chaos, milieuschade, gezondheidsschade, ontbreken van een veiligheidsgevoel en inbreuk op de sociale cohesie van gemeenschappen. De OGS wil herstel van overheidsgezag en – controle, meer inkomen van de overheid uit belastingen, veiligheid van burgers en gemeenschappen, efficiëntie in goudmijnactiviteiten middels duurzame extractie en productie, milieubescherming (grond, bossen, zoetwaterbronnen), mijnrehabilitatie en gezondheidszorg. Met mobiele Mijnbouw Service Center Teams, die bestaan uit een team van multidisciplinaire ambtenaren, worden de goudwerkers in het binnenland actief benaderd. Gepland zijn 8 Mijnbouw Service Centers op vaste locaties in het binnenland. Daarin zullen ambtenaren van Financiën, Juspol, VGZ, ATM en RO een rol vervullen. Vanuit het MSC kunnen vrijwel alle aanvragen en vergunningen geregeld worden die samenhangen met werkzaamheden in de goudsector. Het aanbieden van voorzieningen is de laatste fase die volgt na de aanmelding en de registratie. De voorzieningen zijn gericht op duurzame gemeenschapsontwikkeling en zijn bijvoorbeeld: scholing, dokterspost, een politiepost en een vuilophaaldienst. De ordening van de goudvelden gaat nu richting derde en laatste fase. Toch lijkt niet alle chaos weg te zijn, met name door het ontbreken van controlerende posten (MSC’s). Deze MSC’s moeten goed en tijdig voorbereid zijn, zodat de ordening kan gaan werken. De nadruk moet leggen op het fiscale gedeelte, met name de inkomstenbelasting, maar ook op het milieu. De OGS moet actiever gaan werken aan het verplicht invoeren van milieuvriendelijke technieken en het totaal verbannen van kwik.
