INLEIDING
In de twintigste eeuw heeft de Verenigde Staten van Amerika, (VS) op basis van zijn economisch financiële- en militaire macht, zowel regionaal als mondiaal grote invloed uitgeoefend. In de 21ste eeuw vinden, mede als gevolg van globalisatie, informatietechnologie, de opkomst van groei economieën en niet statelijke actoren, fundamentele veranderingen plaats in de regionale en mondiale machtsverhoudingen. Deze ontwikkelingen leiden volgens de Nederlands Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) ertoe dat thans sprake is van een “hybride wereld).
Regionale VEILIGHEIDS BELANGEN
China is bezig als opkomende wereldmogendheid zijn politieke en economische belangen uit te breiden en te versterken en het scheepvaart verkeer in de Zuid Chinese Zee en de aangrenzende wateren te beveiligen.
China eist de soevereiniteit over de Zuid Chinese Zee op maar heeft maritieme geschillen met nabuurlanden over 2 belangrijke eiland groepen nl. de Spratley en de Parcel eilandgroepen. Eerstgenoemde eilandgroep wordt door China geclaimd maar ook door Maleisie, Fillipijnen en Vietnam. De Parcel eilanden werd door China in 1974 van Vietnam ingelijfd en beide landen eisen de soevereiniteit op.
Met de versnelde opkomst van nieuwe Aziatische machten is het handelsverkeer snel toegenomen als belangrijke toevoerlijn van allerlei goederen. Het geografisch belang van de zeescheepvaart via de Zuid Chinese Zee blijkt uit het feit dat het zeeverkeer 6 maal groter is dan via het Suez kanaal en 17 maal via het Panamakanaal. Tweederde van de energievoorziening van Zuid Korea, zestig procent van Japan en Taiwan en ongeveer tachtig procent van China’s olie import vinden via de Zuid Chinese Zee plaats.
Bovendien heeft de Zuid Chinese Zee een bewezen olie reserve van 7 milliard vaten olie en een geschatte 900 triljoen kubieke voet gas 9).
De Chinese machthebbers stellen zich op het standpunt dat de militaire activiteiten in de Stille Oceaan in eerste instantie dienen te worden gezien als beveiliging van het scheepvaartverkeer. Er worden snelwegen, havens en spoorwegen aangelegd zodat de aanvoer van olie en andere grondstoffen niet wordt afgesneden. Deskundigen stellen dat de verhoogde militaire activiteiten van de Verenigde Staten en China in “one of the wold’s busiest and strategically important seaway’s” tot oorlog kunnen leiden.
De praktijk wijst uit dat ondanks soms ernstige geschillen en hooglopende spanningen de betrokken partijen een constructieve houding aannemen om via dialoog en diplomatie tot een bevredigende oplossing te komen. Dit bleek onder andere tijdens recente spanningen tussen China enerzijds en Zuid Korea, de Filippijnen en Vietnam anderzijds.
Ook een recent conflict vlak voor het bezoek van Clinton aan Beijing over de Chinese mensenrechten activist Chen werd via diplomatie en dialoog opgelost.
In 2009 verklaarde Vice Minister Dai Bingguo van China dat :
– “basic system” en nationale veiligheid
– soevereiniteit en territoriale integriteit
– economische en sociale duurzame ontwikkeling
als kernbelangen moeten worden beschouwd. 10)
In een recente beleidsnota zijn de kern-belangen nader gedefinieerd als “ state sovereignty, national security, territorial integrity and National unification. In dit verband worden Taiwan, Tibet en Xingjiang en mensenrechten als kernbelangen genoemd. Zo te zien valt de Zuid Chinese Zee niet onder de eerder genoemde kernbelangen.
Op 19 januari 2011 verklaarden President Obama en President Hu Jintao in een gezamenlijke verklaring 11) in Washington het volgende: “The United States reiterated that it welcomes a strong, prosperous and successful China that plays a greater role in world affairs. “China welcomes the US as an Asia-Pacific nation that contributes to peace, stability and prosperity in the region”.
Over de macht van de Verenigde Staten en de opkomst van China en enkele andere mogendheden bestaan talrijke meningen, analyses en visies.
Enkele maanden geleden verschenen 2 boeken 12) geschreven door 2 gezaghebbende veiligheidsadviseurs. Beide hebben uiteenlopende visies Brzezinski was adviseur van de Democratische President Carter en Kaplan van de Republikein Reagan. Beide schrijvers stellen duidelijk het niet eens te zijn met degenen die van mening zijn dat de macht van de Verenigde Staten thans in verval is. Wel zijn de auteurs van oordeel dat, wil de VS zijn machtspositie in de wereld behouden er harde beslissingen dienen te worden genomen, waarbij duidelijk rekening wordt gehouden met de opkomst van nieuwe mogendheden. Brzezinski wijst vooral op het politiek systeem dat hij als “dysfunctional and paralysed” karakteriseert. Beide waarschuwen tegen fatalisme.
“American decline is not preordained but neither is the status quo”.
China heeft in de afgelopen jaren een ongekende groei gekend en wordt zelfs als een “premature super power” aangeduid. De grote mogendheid status van China wordt ook onderschreven door zijn permanent lidmaatschap van de VN Veiligheidsraad, het bezit van kernwapens en de grote omvang van zijn economie.
De minder goede groei in belangrijke delen van de wereld alsmede de financiële crisis hebben ook de ontwikkeling van China beïnvloed en de groei is terug gelopen. In zijn State of the People’s Republic address maakte premier Wen Jinbao bekend dat de groei in 2012 minder zal zijn.
In een pas verschenen rapport van de Wereld Bank getiteld: China 2030: Building a modern harmonious and creative high income society 13) wordt aangegeven dat de gemiddelde groei zal afnemen van 8.6 procent in de periode 2011-2015 tot 7 procent en in de periode 2016-2020 totaal 5,9 procent.
De bank benadrukt dat “China needs to rebalance the composition of its gdp”. Vergaande hervormingsmaatregelen worden aanbevolen om de groei te herstellen onder meer op het gebied van de verdeling van productie middelen, de groeiende inkomensongelijkheid, milieudegradatie, werkloosheid en corruptie.
Conclusie
Voor vrede, stabiliteit, en duurzame groei en ontwikkeling in de wereld zullen de huidige super power en de super power in wording een cruciale rol blijven spelen.
Het is van groot belang dat de volgende President van de Verenigde Staten en de nieuwe Leiders van China initiatieven ontplooien om het wantrouwen tegen elkaar weg te werken middels het voeren van diepgaande consultaties en het nemen van concrete acties 14). Volgens Zhen Feng, hoogleraar Beijing University is confrontatie of oorlog niet in het belang van de wereldgemeenschap.
“The glue to keep these 2 nations together is not pragmatism only, but mutual interest, especially in trade”.
Noten:
- R. Kaplan – The South China Sea is the future of conflict
Foreign Policy September 2011
- East Asia Institute – Stephen Ranger The limits of Assertive behavior
1-2-2012
- Zie noot 4
- Z. Brzezinski – America and the crisis of global power
R. Kaplan – The world America made
13. Wereldbank – China 2030, februari 2012
14. Zhen Feng – No one wants a clash
New York Times 3-5-2012
Juni 2012
