Het is inmiddels bijna twee en een half jaar geleden dat Surinames grote ‘Kulturu mama’, toen ook voorzitter van NAKS, Elfriede Baarn-Dijksteel, het tijdelijke voor het eeuwige verwisselde. Op 1 februari 2010 toen zij heenging, had zij zoals ze dat zelf in de dagen daarvoor aan familie en vrienden gezegd had, haar taak op aarde volbracht. Elfriede Baarn-Dijksteel is er niet meer, maar haar boodschap, haar inzet en waardering voor cultuur, in het bijzonder de Afro-Surinaamse cultuur die zij zo intens beleefde en uitdroeg, leeft voort. Vijf maanden na haar overlijden verscheen haar gedichtenbundel ‘Son ten na mi’ op de schappen van de boekhandels en precies één jaar na haar overlijden werd ook de gelijknamige documentaire over de nalatenschap van Elfriede Baarn op DVD uitgegeven. De documentaire staat ook op Youtube. Het gedachtegoed van Elfriede was zoals ze dat op haar sterfbed gewenst had, hiermee vastgelegd.
Mamiopatroon
Maar voor de familie is daarmee haar taak niet volbracht. “Ik wil invulling geven aan haar droom dat cultuur levend blijft, dat mensen zich erin herkennen en zich er zelfverzekerder door voelen”, vertelt dochter Jennifer. Op 1 juli zal de familie tijdens de traditionele Keti Koti Tak’ tangi van NAKS in het Fort Zeelandia, een hoofddoek en een schouderdoek lanceren die vorig jaar speciaal in nagedachtenis van Elfriede Baarn ontworpen zijn. De ‘Mis’ Elfriede’-hoofddoek en de ‘Nengre Oso Bangi’-schouderdoek, die een mamiopatroon hebben, werden toen bij de onthulling van haar grafmonument als persoonlijk aandenken geschonken aan naaste familieleden. De hoofddoek zowel als de schouderdoek voor de familieleden werd gemaakt van lapjes uit de persoonlijke voorraad van Elfriede Baarn. Maridy Wiegel die altijd kind aan huis is geweest bij de familie Baarn, stikte de mamio’s met veel zorg in elkaar.
Geïnspireerd door odo’s
De odo van Elfriede, die op haar grafmonument staat, is ook de odo die het onwerp van de ‘Mis’ Elfriede’-hoofddoek heeft geïnspireerd: ‘Mi Mis’ Elfriede na leki frudu, mi e go, mi e kon, noti no e kibri gi mi’. De odo geeft op een prachtige manier de rol van een bigisma weer, zoals Friede die ook heeft uitgedragen. Aanwezig, maar vaak ook op de achtergrond, observerend, maar ook sturend. Daarnaast is de verwijzing naar water een krachtige symboliek van de Cottica liba en Saramacca liba, de rivieren waaraan de plantages van haar moeders- en vaderszijde liggen. Voor het ontwerp van de angisa, werd de hulp ingeroepen van de bekende koto- en angisaontwerpster Georgine Breeveld. Geïnspireerd door de odo van Elfriede, creëerde zij een elegante angisa waarin de bindwijze duidelijk verwijst naar de golven van het water bij het komen en gaan van het getij. De ‘Nengre Oso Bangi’ schouderdoek, de creatie van Maridy Wiegel, werd ook gebaseerd op een favoriete odo van Elfriede: ‘No sidon na bakra sturu fu seri yu nengre oso bangi’. Deze odo geeft aan dat we trots moeten zijn op onze eigen cultuur en haar niet moeten neerhalen om bij anderen in de gunst te komen. Meerdere personen en organisaties, waaronder de Directeur van Cultuur Stanley Sidoel, de huidige voorzitter van NAKS Siegmien Staphorst en Christine van Russel-Henar van het Koto Museum ondersteunen dit initiatief van de familie Baarn. De ‘Mis’ Elfriede’-hoofddoek zal worden opgenomen in de Tai angisa-cursus van NAKS terwijl een exemplaar van de hoofddoek en de schouderdoek in de collectie van het Koto Museum worden opgenomen.
