Enige tijd geleden is na onderzoek geconstateerd dat het aantal doden door hart- en vaatziekten de laatste jaren is afgenomen. Ondanks dat bleven hart- en vaatziekten de voornaamste doodsoorzaak in Suriname. Ondanks een daling kunnen wij andere landen niet passeren naar een tweede plaats. Het is terecht dat een assembleelid uit de oppositie extra aandacht hiervoor vraagt. Zijn focus ligt, wat zijn laatste interventie aangaat, op de preventie mede door medicijnen. De afname van de ziekte is te danken aan verhoogde aandacht voor deze aandoening. Het is daarom essentieel dat van bovenuit gezegd wordt dat wij geen onderontwikkeld land zijn in het binnenland. Voor het koesteren van de komende generatie is een belangrijk onderdeel het gezondheidsaspect. Via gelijkwaardig onderwijs over het gehele land kunnen preventieve gezondheidsaspecten worden ingeprent. Dik worden moet bijvoorbeeld iets zijn waaraan jongeren een hekel moeten hebben. Dik worden moet iets zijn dat erg is. Wel moet erop gelet worden dat personen met een aandoening, waarbij dik worden onvermijdelijk is, niet gediscrimineerd worden of suïcidaal worden aan de ene kant en aan de andere kant anorexia niet in de hand wordt gewerkt. Dik worden is een ding, maar de haalbaarheid van de middelen is iets anders. Van belang is dat kinderen en vooral ouders gestimuleerd worden om kinderen, dik en slank, jongen en meisje, te laten sporten. Op het stuk van hun eigen beweging komen we straks terug. De gewoonte om te bewegen, of te wandelen, moet in Suriname op gang worden gebracht via het onderwijs. Daarvoor is het nodig dat gestructureerd aan lichaamsbeweging wordt gedaan. Aan die beweging kunnen twee uitgangspunten ten grondslag liggen. In de eerste plaats kan het nadrukkelijk gericht zijn op het spirituele, gericht op het verkrijgen van innerlijke rust. De andere benadering zou meer kunnen uitgaan van de populaire sportbeoefening dus specifiek voetbal, basketbal, volleybal, atletiek en gevechtssporten. Het disciplinair bewegen jaren achter elkaar ontspruit uit een levenshouding die breder ingebed is. Zo hoort een bepaald eet- en drinkgedrag (leefstijl) ook ingeprent te worden vanaf de kinderjaren, en dit begint reeds op school. Maar school en thuis moeten niet met elkaar in botsing zijn. De leefstijl die vanuit de overheid en via het onderwijs met als achtergrond de openbare volksgezondheid wordt gepropageerd, moet in lijn zijn met de waarden en normen van ouders. Het gevaar van botsende waarden en normen is dat in het meest positieve geval een opvoeder minder kredietwaardig wordt en aan het kortste eind trekt. In het bezwaarlijke geval ontgelden alle twee opvoeders het, omdat in de perceptie van kinderen er geen twee waarheden kunnen bestaan. Het gedragspatroon van de komende generatie kan dus ook via sport worden gevolgd en daarvoor moeten er landelijk genoeg sportclubs zijn, ook in de verre districten. Nu is het bekend dat een niet aanzienlijke groep van de bevolking niet graag kinderen stimuleert om te gaan bewegen of te sporten, meisjes al helemaal niet. Voor ons thema vandaag misschien irrelevant, maar de ondervertegenwoordiging in de meest populaire volkssporten is evident bij deze bevolkingsgroep. Sporten wordt geassocieerd met blessures. Sporten wordt gezien als vijand van de schoolprestaties. Er moeten gerichte overheidsprogramma’s zijn, nu via Jeugd- en Sportzaken, om ouders in de buitenplaatsen te leren dat sport wel planning vergt maar per saldo alleen maar voordelen oplevert. In een Nederlandse krant stond op de voorpagina enige tijd terug dat wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat sportende studenten beter presteren dan niet sportende. Het verhaal dat het samengaat moet eens een keer van boven komen, bijvoorbeeld vanuit de president van het land. Tijdens zijn eerste internationale optreden heeft de president het immers gehad over de non communicable disseases. Het verhaal van het gevaar van de niet overdraagbare chronische aandoeningen moet de president in het land voortzetten. Daarvoor kan hij oppositie en coalitie gebruiken om de boodschap door te geven, soms bijvoorbeeld in een groepstaal. In alle systemen van het land moet dik worden vermeden en ontmoedigd worden. Werkgevers maken er bijvoorbeeld een punt van wanneer werknemers na een aantal jaren behoorlijk dik zijn geworden of uiteindelijk een chronische aandoening hebben ontwikkeld die geld kost. Als hij/zij mollig begon te worden, wordt er niet zwaar aan getild, maar dat is het begin. Een deel van de werknemers doet zittend werk en door onderzoekers is beweerd dat drie kwartier achter elkaar zitten al schadelijk is. Er moet dus na drie kwartier zittend werken de benen worden gestrekt. Daarmee moet de werkgever niet alleen rekening houden, hij moet het aanmoedigen en zelfs verplicht stellen in het belang van de productiviteit van het bedrijf.
Eerder stelden wij dat bij de huidige generatie volwassenen het probleem hem hierin zit dat er geen plaatsen genoeg zijn buiten om er te wandelen. In de eerste plaats zijn veel wegen te smal voor voetgangers, fietsers, bromfietsers en vierwielers. Op de tweede plaats wordt er veelal roekeloos gereden op de Surinaamse wegen, waardoor het lopen of fietsen ook op bredere wegen een risico is. Er moeten in de districten en in de stad veel parken komen. In bepaalde agrarische gebieden werd al het land gebruikt om rijst te planten. Men liet geen grond over voor de sport en de overheid heeft dat toen niet erg gevonden. Nu wordt alles verkaveld. De overheid moet in samenwerking met houders van het recht op grotere percelen parken aanleggen en deze burgers gelegenheid geven om het park te exploiteren. Daardoor ontstaan ondernemerschap en werkgelegenheid. Tegelijkertijd is het bevorderlijk voor het aangezicht van buurten en de volksgezondheid. In deze parken moet men kunnen lopen en fietsen.
Hart- en vaatziekten zijn erfelijk en hebben een relatie met de leefstijl. Preventie is primair gericht op niet-zieken en op secundair niveau gericht op zieken. Op alle twee niveaus moet er meer communicatie zijn voor de burgers, niet alleen met het wijzen op risico’s, maar ook met werkbare oplossingen.
