5. Vooruitzichten CELAC
Het streven van CELAC om met ‘concerted voice’ in regionaal en inter-regionaal verband te kunnen spreken is een lang proces. Tijdens de Summits in Chili, Cuba en misschien Costa Rica zal meer duidelijkheid komen over de structuur, de constitutie, de mogelijkheid van fusie tussen CALC en Rio Groep met CELAC, en de financiering van operationele kosten van CELAC.
Ook zal moeten blijken of CELAC bereid en in staat zal zijn deel te nemen aan de uitvoering van projecten op het gebied van publieke goederen zoals internationale veiligheid en misdaad, VN vredes operaties, natuurrampen etc. Binnen de regio en CELAC zal in de toekomst een standpunt dienen te worden ingenomen met betrekking tot de OAS als de “Hemisphere’s premier political institution’
Tijdens de Summits in Mexico en Caracas zijn door enkele landen uiteenlopende meningen naar voren gebracht over het voortbestaan van de OAS. De OAS vervult een belangrijke controlerende rol op het gebied van mensenrechten en democratisering. Activiteiten, zoals het zenden van ‘electoral observations missions’ naar verschillende landen in de regio alsmede het werk van de autonome ‘Inter American Commission on Human Rights’. Echter wordt de OAS ook geconfronteerd met moeilijkheden en frustraties.
Een van de frustraties deed zich voor tijdens de crisis in Honduras. Alexander Main van het Center for Economic Policy and Research schreef onlangs (6): ‘The idea of CELAC was first hatched in the wake of the US’ unilateral decision to support elections held under a de facto government in Honduras despite the opposition of nearly every other country in the Hemisphere. The Honduras experience cofirmed that the OAS was not a space in which sensitive political crises could be resolved’.
In een recent artikel van Quarterly America’s wordt de vraag gesteld ‘Is the OAS irrelevant?’ In het artikel wordt twijfel uitgesproken over ‘its unwieldy and politicized decision making process’(7). De toekomst van de OAS zal ook afhangen van de bereidheid van de Verenigde Staten, Canada en vooral de grote economieën in de regio, om het budget te blijven financieren. De bijdrage van de Verenigde Staten, die ruim 60% van het budget bedraagt, kan worden verminderd vanwege oppositie van de zijde van de Republikeinen in het Congres (8).
Door de oprichting van CELAC is een nieuwe geopolitieke realiteit ontstaan. De eenheid en integratie die door CELAC wordt nagestreefd, kan echter worden belemmerd door bilaterale conflicten en de aspiraties van meerdere landen voor het leiderschap.
In onze regio zijn volgens een discussiepaper van Giga (9) de conflicten tussen Argentinië en Chili in 1994, tussen Ecuador en Peru in 1998 opgelost, maar er bestaan nog steeds 3 territoriale conflicten en 4 grensgeschillen, zoals:
-         Bolivia – Chili
-         Argentinië – Engeland
-         Antartica – geclaimed door Argentinië en Chili
-         Columbia – Venezuela
-         Chili – Peru (grens)
-         Guyana – Venezuela (grens)
-         Suriname border disputes (Significant parts of Suriname’s borders, formed by the Marowijneriver in the East (with French Guyana) and the Corantijnriver in the West (with Guyana) remain disputed).
Naast de oplossing van bilaterale conflicten zal in de komende tijd ook duidelijkheid dienen te komen over het leiderschap in de regio en welk land zal optreden als ‘the most representative interlocutor vis à vis main international actors’.
In de regio zijn meerdere leiders die aanspraak maken op het leiderschap. Voor het leiderschap worden in de literatuur enkele vereisten genoemd die als volgt kunnen worden samengevat (10):
-Â Â Â Â Â Â Â Â Â Er moeten gemeenschappelijke belangen zijn tussen de leider en de meeste landen (secondary powers);
-         De leider dient de nodige ‘material resources’ te hebben om publieke goederen te kunnen financieren alsmede een groot deel van de integratie kosten;
-         Voldoende legitimiteit en moreel gezag (ideational resources). Deze dienen niet altijd in overeenstemming te zijn met de ‘perceptions of the secondary powers population and elites’;
-         De buitenlandse politiek van de leider moet gekenmerkt worden door ‘self restraint and power sharing’.
-Â Â Â Â Â Â Â Â Â De leider moet met zijn asymetrische macht niet domineren en de betrekkingen dienen gebaseerd te zijn op consensus en reciprociteit.
Het is in feite vanzelfsprekend dat de leider, om aan genoemde vereisten te kunnen voldoen, ook een sterke economie zal moeten hebben. Onderstaande staat geeft aan dat Brazilië in Zuid-Amerika en ook in de rest van de regio de grootste economie heeft.
GDP of UNASUR States ($ billions)
| Â Â Â Â Â Â Â 2005 | Â Â Â Â Â Â 2006 | Â Â Â Â Â 2007 | Â Â Â Â Â 2008 | Â Â Â Â Â Â Â Â 2009 | |
| Argentina | Â Â Â Â Â Â 183.1 | Â Â Â Â Â 214.2 | Â Â Â Â 262.4 | Â Â Â Â 328.4 | Â Â Â Â Â Â Â 308.7 |
| Bolivia | Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â 9.5 | Â Â Â Â Â Â Â 11.4 | Â Â Â Â Â Â 13.1 | Â Â Â Â Â Â 16.6 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 17.3 |
| Brazil | Â Â Â Â Â Â 882.0 | Â Â 1,089.3 | Â Â 1,366.8 | Â 1,638.6 | Â Â Â Â 1,574.0 |
| Chile | Â Â Â Â Â Â 118.2 | Â Â Â Â Â 146.7 | Â Â Â Â 164.3 | Â Â Â Â 170.8 | Â Â Â Â Â Â Â 163.3 |
| Colombia | Â Â Â Â Â Â 146.6 | Â Â Â Â Â 162.9 | Â Â Â Â 207.3 | Â Â Â Â 242.4 | Â Â Â Â Â Â Â 232.9 |
| Ecuador | Â Â Â Â Â Â Â Â 36.9 | Â Â Â Â Â Â Â 41.7 | Â Â Â Â Â Â 45.5 | Â Â Â Â Â Â 54.2 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 52.0 |
| Guyana | Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â 1.3 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 1.4 | Â Â Â Â Â Â Â Â 1.7 | Â Â Â Â Â Â Â Â 1.9 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â 2.0 |
| Paraguay | Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â 7.4 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 9.2 | Â Â Â Â Â Â 12.2 | Â Â Â Â Â Â 16.8 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 14.2 |
| Peru | Â Â Â Â Â Â Â Â 79.3 | Â Â Â Â Â Â Â 92.3 | Â Â Â Â 107.5 | Â Â Â Â Â 129.1 | Â Â Â Â Â Â Â 130.3 |
| Surinam | Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â 1.3 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 1.6 | Â Â Â Â Â Â Â Â 1.8 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 2.3 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â Â 2.1 |
| Uruguay | Â Â Â Â Â Â Â Â 17.0 | Â Â Â Â Â Â Â 19.8 | Â Â Â Â Â Â 23.9 | Â Â Â Â Â Â Â 31.1 | Â Â Â Â Â Â Â Â Â 31.5 |
| Venezuela | Â Â Â Â Â Â 142.7 | Â Â Â Â Â Â 180.0 | Â Â Â Â 222.2 | Â Â Â Â Â 305.2 | Â Â Â Â Â Â Â 325.3 |
| UNASUR | Â Â Â 1,625.3 | Â Â Â 1,970.5 | Â 2,428.7 | Â Â 2,937.4 | Â Â Â Â 2,853.6 |
Resource: Comisión Económica para América Latina (CEPAL), 2010
Volgens verwachting zal Brazilië in 2030 – na de Verenigde Staten, China en India – de grootste economie in de wereld hebben.
Het leiderschap van Brazilië kreeg na de mislukte onderhandelingen met de Verenigde Staten over het aangaan van een Free Trade Area of the America’s (FTAA) een nieuwe dimensie. De diplomatie van ‘what is good for the US is good for Brazil’  veranderde in ‘what is good for Brazil is good for South America’ (11)
 In de regio kwam het leiderschap van Brazilië sterk naar voren met de oprichting van UNASUR, die vooraf ging aan Summits en ministeriële bijeenkomsten in Brasilia (2000), Guayaquil (2002), Cusco (2004), Brasilia (2005), Cochacamba (2006) en Quito (2008). Ook in interregionaal (Europese Unie, Arabische- en Afrikaanse Staten) als mondiaal (G-20, BRIC en IBSA) verband heeft Brazilië een belangrijke plaats ingenomen (12).
Wordt Brazilië door de regio aanvaard als de regionale leider? De meningen hierover zijn verdeeld. In een recent verschenen rapport van de Council on Foreign Relations wordt uitgebreid ingegaan op Global Brazil en US-Brazil Relations, waaruit onder andere het volgende kan worden geciteerd (13): ‘Brazil encourages greater cooperation in South America within organizations like MERCOSUL and UNASUR under cautious Brazilian leadership, designed to be as free of friction as possible. Indeed Brazilian officials actively shirk the label of regional leader so as not to antagonize neighbours and to maintain good relations in the region. The rest of South America depends increasingly on trade with and investments from Brazil. But Brazil’s smaller neighbours wary about depending too heavily on Brazil – economically and as a global interlocutor for the region. Some South Americans are worry that Brazil, a new potential hegemon with its sights on global power may not have the region’s interest at heart’.
 Noten:
6. Main, Alexander               -          CELAC: Speaking for Latin America and the Caribbean Center for Economic Policy and Research 7-12-2011
7. De Palma, A.                     -          Is the OAS irrelevant? Quarterly America’s – Summer 2011
8. The Economist                   -          Partnership and its Obstacles September 3, 2010
9. Giga    -   Creating multilateral security, Governance in South   America No. 117, Hamburg
10. Giga                                 -         Brazil’s strategic Options in a multiregional world  Hamburg
11. Espinoza, Raol                 -         Could Brazil become a World Power in the 21st Century? University of Birmingham
12. Nandoe, K.                      -         De opkomst van Brazilië als leider in de regio en als  mondiale speler
13. Council on Foreign           -         Global Brazil and US-Brazil Relations
Relations September 2010 Report No. 66
